آموزش تعویض لنت ترمز خودرو

تعویض لنت خودرو یکی از پیش پا افتاده‌ترین و روتین‌ترین اقدامات فنی است که روی خودرو‌ها انجام می‌شود. اما همین کار به ظاهر ساده ضمن داشتن پیچیدگی‌های فنی ویژه خود بعضا به دلیل دشواری از سوی مالکان به تعمیرکاران سپرده می‌شود که با توجه به ماهیت و جنس کار، هزینه دستمزد آن به نسبت زیاد به نظر می‌آید.

اگر از آن دسته افرادی هستید که از انجام کار فنی خودرو لذت می‌برید یا برای انجام کاری اینچنین ساده دلیلی برای مراجعه به مکانیک نمی‌بینید، این قسمت از "تعمیرکار خود باشید" شما را در زمینه تعویض لنت ترمز خودرو یاری خواهد داد.

مرحله اول - ایمنی
اولین مرحله از انجام هر کار فنی در خودرو ایمنی است. ایمنی شامل استفاده از دستکش کار و یا حتی عینک مخصوص و در برخی مواقع با توجه به نوع کار فنی به شکل ویژه‌ای تعیین می‌شود. برای تعویض لنت ترمز‌ها ضمن استفاده از دستکش استفاده از ماسک تنفسی و عینک نیز ضروری است چرا که پودر و ذرات معلق حاصل از ترمز گرفتن‌های پیاپی که بر چرخ و متعلقات خودرو نشسته است از مواد خطرناکی، چون آزبست تشکیل شده است که تنفس آن‌ها بسیار خطرناک است. همچنین پیش از بلند کردن خودرو با جک لازم است که از قرارگیری خودرو در دنده و ترمز دستی و همچنین استفاده از بلوک‌های چوبی در جلو و پشت چرخ‌های خودرو برای ایمنی بیشتر و سه پایه مخصوص در زیر قسمت صلب اتاق خودرو به منظور افزایش ضریب ایمنی و عدم اتکا به جک اطمینان حاصل کنید.

مرحله دوم - دست به کار
پس از رعایت موارد ایمنی و باز کردن چرخ خودرو لازم است بدانید که حتی پس از محکم کردن خودرو در جای خود با سه پایه و یا چوبی که زیر شاسی خودرو کار گذاشته اید بهتر است درصورت عدم نیاز هرگز بدن خود را بیهوده زیر خودرو نبرید و تا حد اطمینان از فضای خالی زیر خودرو فاصله بگیرید.

سیستم ترمز خودرو‌های امروزی تقریبا همگی از نوع دیسکی است، اما هنوز هم در محور عقب بسیاری از خودرو‌های داخل بازار از ترمز‌های کاسه‌ای (کفشکی) استفاده می‌شود. رویه و فرایند تعویض لنت ترمز هر یک از این سیستم ترمز‌ها متفاوت است.

تعویض لنت ترمز دیسکی
ترمز‌های دیسکی مزایای بیشتری نسبت به ترمز‌های کاسه‌ای دارند و از این رو به سرعت فراگیر شدند. یکی از مزایای این سیستم ترمز آسودگی بیشتر در زمینه تعمیرات و نگهداری است. منحصر از نوع خودرو در بیشتر سیستم ترمز‌های دیسکی به منظور تعویض لنت نیاز است که کالیپر ترمز (جز در موارد استثنا) از جای خود باز شود.

در ترمز‌های دیسکی که بدون باز شدن کالیپر لنت‌ها آزاد می‌شوند در حقیقت یک خار فلزی در جای خود پیچ شده است که وظیفه نگهداشتن لنت‌ها در جای خود را بر عهده دارد. با باز کردن این خار فلزی لنت‌ها رها شده و از جای خود خارج می‌شوند تا بتوان لنت‌های جدید را در محل نصب کرد.

اما در نمونه‌های فاقد خار، کالیپر معمولا با دو پیچ بلند و بزرگ در جای خود محکم شده است. با باز کردن این دو پیچ کالیپر شل شده و از محل خود خارج می‌شود و سپس می‌توان لنت‌ها را از جای خود خارج کرد. باید توجه داشته باشید که کالیپر قطعه سنگینی است که پس از بیرون آمدن از جای خود تنها به شلنگ ترمز بسته است از این رو هرگز نباید کالیپر را بصورت آویزان از شلنگ ترمز رها کرد چرا که باعث آسیب دیدگی شلنگ ترمز و بروز نشتی می‌شود.

لنت‌های ترمز با بیرون آمدن سیلندر ترمز تحت فشار مصرف شده و نازک می‌شوند. از این رو جای دادن دادن لنت‌های ترمز نو که قطور هستند تنها در صورتی ممکن است که با اعمال فشار زیاد، اما آهسته و پیوسته به سیلندر ترمز و هل دادن آن برای بازگشت به جای اول، فضای کافی برای لنت‌های ترمز نو فراهم شود.

پس از جا دادن لنت‌های نو و نصب کالیپر در محل خود باقی داستان به سادگی باز کردن کالیپر خواهد بود.

تعویض لنت ترمز کاسه‌ای
ترمز‌های کاسه‌ای جز در برخی خودرو‌های نادر تنها در محور عقب به کار می‌روند. این نوع ترمز‌ها معمولا دربرگیرنده مکانیزم ترمز دستی نیز هستند و، چون کلیت عملکرد آن‌ها بر اساس مجموعه‌ای از فنر‌ها و اهرم‌ها است، تعویض لنت کمی پیچیده‌تر و دشوارتر به نظر می‌رسد.

برای بیرون آوردن کاسه چرخ ابتدا باید ترمز دستی را رها کرد. سپس کاسه چرخ را با اعمال فشار و مرحله به مرحله به سمت بیرون کشید. پس از بیرون آمدن کاسه چرخ از جای خود باید توجه داشته باشد که درگیر کردن ترمز دستی ممکن است به رها شدن برخی فنر‌ها و بهم خوردن چیدمان مکانیزم اهرم‌ها منجر شود پس هرگز بدون کاسه چرخ اقدام به ترمز گیری نکنید.

سیستم ترمز کاسه‌ای برخلاف دیسکی سیستم بسته‌ای است ودر طی زمان خاک گرفته و یا روغنی می‌شود. از این رو به منظور عملکرد بهتر سیستم باید خاک‌ها زدوده شده و روغن‌ها از سطح لنت‌ها و مخصوصا دیواره کاسه پاک شود. پیش از انجام هرگونه کار به دلیلی تنوع مکانیزم داخلی ترمز‌های کاسه‌ای در خودرو‌ها با گرفتن عکس‌های متعدد از محل قرارگیری هر فنر و خار اطمینان حاصل کرده و سپس نسبت به بیرون آوردن لنت‌ها اقدام کنید.

ترمز کاسه‌ای دارای مکانیزم اتوماتیک تنظیم قطر لنت است تا زمانی که لنت‌ها بر اثر اصطکاک ساییده شده و کوچک می‌شوند از عملکرد سیستم ترمز کاسته نشود. از این رو با نصب لنت‌های جدید در محل خود قطر دایره لنت‌ها بیشتر از مقدار اولیه خواهد بود، چون هم مکانیز اتوماتیک لنت‌ها را به سمت بیرون هدایت کرده است و هم لنت‌های نو ضخامت بیشتری نسبت به نمونه‌های مصرف شده دارند. از این رو کاسه در جای خود قرار نخواهد گرفت.

برای اصلاح و تنظیم قطر مجموعه لنت‌های عقب که از قضا تنظیم میزان گیرایی سیستم ترمز دستی نیز هست، یک پیچ در بخش پایینی لنت‌ها قرار گرفته است که یک سر آن به پایین لنت سمت راست و سر دیگر آن به پایین لنت سمت چپ قفل شده است. چرخاندن این پیچ از یک سمت موجب بازتر و بزرگ‌تر شدن قطر لنت‌ها و از طرف دیگر باعث بسته‌تر شدن آن‌ها می‌شود. در نتیجه تا زمان جا رفتن کاسه در جای خود باید آن را چرخاند. میزان تنظیم این پیچ باید به اندازه‌ای باشد که پس از جا رفتن کاسه در جای خود، کاسه با اندکی اصطکاک در جای خود قرار گیرد، اما با نیرو دست آزادانه قابلیت چرخش داشته باشد. سفت بودن بیش از حد تنظیم این پیچ موجب سایش شدید ابتدایی لنت‌ها خواهد شد و شل بودن بیش از حد آن نیز عملکرد ترمز دستی را مختل خواهد کرد.

پس از تعویض کامل لنت‌ها و بستن مجموعه ترمز ابتدا باید به هنگام روشن بودن پیشرانه خودرو و در حالت درجا چند بار پدال ترمز را فشار دهید تا مجموعه ترمز‌ها در جای خود به درستی قرار بگیرند. سپس ترمز را در سرعت پایین تست کنید و از عملکرد صحیح آن و مخصوصا ترمز دستی اطمینان حاصل کنید. سرهم کردن اشتباه اهرم بندی‌های ترمز کاسه‌ای تحت فشار زیاد ترمز‌های سنگین ممکن است باز شده و سر و صدا به همراه داشته باشد یا تحت فشار اندک ترمز به ناگه قفل کرده و آزاد شود.

منبع: خودروکار

46