نخستین بررسی علت تغییرات اقلیمی توسط یک زن دانشمند صورت گرفته است

مدت‌ها پیش از اختلافات کنونی بر سر تغییرات اقلیمی، "یونیس فوت"(Eunice Foote)، زن آمریکایی دانشمند، زیست‌شناس و مدافع حقوق زنان، علت اصلی بحران تغییرات اقلیمی امروز را ثبت کرد.

مقاله علمی مختصر فوت، برای نخستین بار در سال ۱۸۵۶ در مورد قدرت خارق‌العاده دی‌اکسید کربن در جذب گرما منتشر شد.

دی‌اکسید کربن، گازی بدون بو، بدون مزه و شفاف است که هنگام سوزاندن سوخت‌هایی مانند ذغال‌سنگ، روغن، بنزین و چوب تشکیل می‌شود.

ممکن است تصور این باشد که با گرم شدن سطح زمین، گرما دوباره به فضا منعکس می‌شود اما موضوع به همین سادگی نیست. جو معمولا به دلیل وجود گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید کربن، متان و بخار آب جوی که همه گرمای خروجی را جذب می‌کنند، گرم‌تر از حد انتظار باقی می‌ماند. گازهای گلخانه‌ای، گرما را در جو زمین به دام می‌اندازند و آن را به سوی سطح این سیاره منعکس می‌کنند. این ایده که جو، گرما را به دام می‌اندازد، شناخته شده بود اما دلیل آن مشخص نشده بود.

فوت یک آزمایش ساده انجام داد. او دو ظرف استوانه‌ای شیشه‌ای برداشت و یک دماسنج در هر کدام قرار داد. او دی‌اکسید کربن را درون یکی از ظروف و هوا را درون ظرف دیگر پمپاژ کرد و سپس ظروف را در معرض آفتاب قرار داد. ظرف حاوی دی‌اکسید کربن، بسیار گرم‌تر از ظرف حاوی هوا بود و فوت دریافت که دی‌اکسید کربن، گرمای جو را جذب می‌کند.

کشف فوت در مورد جذب بالای گرما توسط دی‌اکسید کربن، وی را به این نتیجه رساند که اگر هوا با میزان بالاتری از دی‌اکسید کربن ترکیب شود، درجه حرارت افزایش می‌یابد.

در سال ۱۸۶۱، "جان تیندال"(John Tyndall)، دانشمند ایرلندی نیز جذب گرما توسط دی‌اکسید کربن را اندازه‌گیری کرد و تعجب کرد که ماده‌ای تا این اندازه شفاف در برابر نور، می‌تواند گرما را به شدت جذب کند. تیندال چند صد آزمایش را با این ماده انجام داد.

تیندال، تاثیرات احتمالی بر آب و هوا را نیز تشخیص داد و نتیجه گرفت که هرگونه تغییر بخار آب یا دی‌اکسید کربن، به بروز تغییرات اقلیمی منجر می‌شود. وی همچنین به نقش سایر گازهای هیدروکربنی مانند متان در تغییرات اقلیمی اشاره کرد و در این باره نوشت: افزودن غیرقابل ارزیابی گازهایی مانند متان، تاثیر قابل توجهی بر آب و هوا خواهد داشت.
 

نقش انسان‌ها در افزایش دی‌اکسید کربن 

فعالیت‌های انسانی در سال‌های ۱۸۰۰ به بعد، دی‌اکسید کربن جو را به صورت چشمگیری افزایش داد. سوزاندن سوخت‌های فسیلی مانند ذغال‌سنگ، نفت و گاز، میزان قابل‌توجهی از دی‌اکسید کربن را به هوا اضافه کرد.

نخستین برآورد کمی تغییرات اقلیمی ناشی از دی‌اکسید کربن، توسط "سوانته آرنیوس"(Svante Arrhenius)، دانشمند سوئدی انجام شد. وی در سال ۱۸۹۶ محاسبه کرد که اگر دی‌اکسید کربن بین ۲/۵ تا ۳ برابر افزایش یابد، دما در شمالگان تا هشت یا ۹ درجه سلسیوس بالا خواهد رفت. می‌توان گفت که محاسبات آرنیوس، محافظه‌کارانه بوده است. دی‌اکسید کربن از سال ۱۹۰۰ به خاطر فعالیت‌های انسانی، از ۳۰۰ بخش در میلیون به ۴۱۷ بخش در میلیون رسیده و شمالگان تا ۳/۸ درجه سلسیوس گرم شده است.

"نیلز اکولم"(Nils Ekholm)، هواشناس سوئدی با این نظریه موافقت کرد و در سال ۱۹۰۱ نوشت: سوزاندن ذغال‌سنگ تا اندازه‌ای زیاد است که اگر همین‌طور ادامه پیدا کند، بدون شک به افزایش دمای زمین منجر خواهد شد.

اکولم خاطرنشان کرد که دی‌اکسید کربن در یک لایه بالای جو و بالاتر از لایه‌های غبار آب عمل می‌کند.

همه این نتایج، بیش از یک قرن پیش به دست آمد. دانشمندان در ابتدا تصور می‌کردند که شاید افزایش جزئی دمای زمین، یک مزیت باشد اما آنها نمی‌توانستند افزایش قابل توجه استفاده از سوخت‌های فسیلی را تصور کنند. در سال ۱۹۳۷، "گای کلندر"(Guy Callendar)، مهندس انگلیسی به بررسی ارتباط میان افزایش دما و بالا رفتن سطح دی‌اکسید کربن پرداخت. وی در این باره نوشت: انسان با مصرف سوخت، ۱۵۰,۰۰۰ میلیون تن دی‌اکسید کربن را طی نیم قرن گذشته به هوا افزوده و دمای هوا افزایش یافته است.

هشدار به رئیس جمهور!

دانشمندان در سال ۱۹۶۵، به "لیندون جانسون"(Lyndon Johnson)، رئیس جمهور وقت آمریکا، در مورد افزایش خطرات اقلیمی هشدار دادند و این موضوع را مطرح کردند که انسان به صورت ناخواسته در حال انجام دادن یک آزمایش گسترده ژئوفیزیکی است و سوخت‌های فسیلی را که طی ۵۰۰ میلیون سال گذشته به آرامی در زمین جمع شده‌اند، می‌سوزاند.

دانشمندان در این بیانیه، هشدارهای آشکاری را در مورد درجه حرارت بالا، ذوب شدن یخ‌ها، بالا آمدن سطح دریاها و اسیدی شدن آب اقیانوس‌ها مطرح کردند.

پژوهش‌های علمی، این نتیجه را تقویت کرده‌اند که انتشار دی‌اکسید کربن ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی توسط انسان، به گرم شدن خطرناک آب و هوا منجر می‌شود و آثار مضری به همراه دارد. با وجود این، عملکرد سیاست‌مداران در مورد این موضوع، بسیار کند بوده است. برخی از آنها روش‌هایی را دنبال می‌کنند که برخی از شرکت‌های سوخت‌های فسیلی آنها را رد کرده‌اند. برخی دیگر از سیاست‌مداران نیز تصمیم دارند که به رغم وجود شواهد قطعی در مورد افزایش ضررها و هزینه، تنها منتظر بمانند و تماشا کنند.

سال‌هاست که جهان در مورد خطر گرم شدن ناشی از وجود مقادیر بالای دی‌اکسید کربن آگاه بوده است و این آگاهی حتی به پیش از اختراع خودرو بازمی‌گردد. یونیس فوت در دوره خود در مورد این موضوع هشدار داد.