احساس تجربه عجیب خروج روح از بدن

خروج از بدن یکی از اسرار حل نشده ای است که محققان در کشورهای مختلف درباره آن تحقیقات گسترده ای انجام داده اند اما هنوز هم نتوانسته اند اثبات کنند که این حس یک حس طبیعی است که به دلیل شرایط فیزیکی و بیماری هایی مانند غش و صرع در برخی از افراد رخ می دهد و یا آنکه یک قدرت مافوق بشری است.

یک نمونه واقعی

مارس 2014، یک دانشجوی کانادایی که نامش ذکر نشده است ادعا کرد می تواند از بدنش جدا شود و به جای دیگری برود. به گفته سرپرست گروه تحقیق درباره این ادعا که در دانشگاه اوتاوا، این زن 24 ساله، یک دانشجوی روان شناسی بود که ادعا می کرد قادر است بر بالای بدنش به صورت افقی به پرواز درآید و خودش را تماشا کند. به گفته این زن، او در هنگام پرواز هیچ احساسی را تجربه نمی کرد.

من بالای سرم راه می روم

این زن در توضیح تجربه اش گفت: من می توانم بالای بدنم حرکت کنم. به عبارت ساده تر می توانم کاری کنم که احساس کنم در حال حرکت هستم. من این احساس را از زمان کودکی تجربه می کردم از وقتی که مجبور بودم زود بخوابم. در آن دوران، همیشه حوصله ام سر می رفت. یک شب متوجه شدم که می توانم خودم را از بالای سرم تماشا کنم. از آن موقع به بعد، هر موقع مادرم مرا مجبور به خوابیدن می کرد وانمود می کردم که خوابیده ام، اما درواقع خارج از بدنم به سر می بردم.

بعد از شنیدن این ادعا «آندرا اسمیت» و «کلود میسر»- دو محقق از دانشگاه اوتاوا- تصمیم گرفتند مغز این دانشجو را اسکن کنند. اسکن های گرفته شده از مغز او نشان می داد که هنگام تجربه خارج از بدن، گورتکس های بینایی او کاملا غیرفعال می شد، اما بسیاری از بخش های قسمت چپ مغز او فعالتر می شد. بعد از این بررسی دانشمندان حدس زدند که در زمان احساس تجربه خروج از بدن، انسان وارد شرایطی می شود که این احساس به او دست می دهد.

از آزمایش تا واقعیت

وقتی یک نفر ادعا می کند تجربه خارج از بدن داشته، در مغز انسان چه اتفاقی می افتد؟ گروهی از دانشمندان با انجام آزمایشات گوناگون سعی کرده اند پاسخ این سوال را پیدا کنند. در مطالعات جدید، محققان با استفاده از اسکنرهای مغزی و دوربین های مجهز، به افرادی که تحت آزمایش قرار گرفته اند این توهم را دادند که بدن آنها در قسمت دیگری از اتاقی که در آن دراز کشیده اند قرار دارد تا به این طریق بتوانند فعالیت های مغزی و بدنی انسان را در چنین شرایطی آزمایش کنند.

در چنین حالتی، محققان فعالیت های مغزی افراد را مورد بررسی قرار دادند تا بفهمند کدام بخش از مغز، هنگام درک و شناسایی مکانی که در آن قرار دارد فعالتر از بقیه قسمت های مغز است. مطالعات نشان می دهد در هنگام هشیاری کامل مغز، تعیین مکان توسط همان نواحی صورت می گیرد که احساس ماکلیت بدن را حس می کند و این نواحی، شامل سلول های خاص هستند که به آنها سلول های «جی پی اس» گفته می شود و نقش اساسی در جستجو و حافظه دارند. به گفته دکتر آروید گوترسام، متخصص اعصاب در انستیتو کارولینسکای سوئد، حس مالکیت و یا تحت تسلط داشتن بدن را همه ما هرروزه تجربه می کنیم، اما دکتر گوترسام و همکارانش، در تلاش هستند تا به طرز کار دقیق مغز در تجربه خارج از بدن پی ببرند.

در تحقیقات قبلی، محققان سعی کردند احساس خارج از بدن را کشفت کنند. به عنوان مثال، محققان آزمایشی به نام «توهم مالش دست» را ترتیب دادند. در این آزمایش، فرد عینکی را به چشم می زند که در آن تصاویری می بیند. این تصویر شامل دست پلاستیکی ای است که به دست فرد، مالش داده می شود. محقق، دست فردی که تحت آزمایش قرار دارد را بدون این که او ببیند، توسط دست پلاستیکی مالش می دهد و شخص تصور می کند که به جای داشتن دو دست، سه دست دارد. به همین روش می توان حس های گوناگونی را به فرد القا کرد.

اخیرا گوترسام و همکارانش، در آزمایش های گوناگون سعی کردند به عملکرد مغز، فراتر از درک موقعیت مکانی پی ببرند. آزمایش روی موش های آزمایشگاهی و دیگر حیوانات نشان می دهد که سلول های عصبی جی پی اس، در موقعیت یابی بدن نقش دارند. محققان برای شناخت سلول های جی پی اس، حیوانات را در شرایط آزمایشگاهی قرار دادند. حیوانات آزمایشگاهی در یک ماز مجازی رها شدند و این در حالی بود که الکترودهایی به مغز آنها متصل کرده بودند. به گفته گوترسام، حیوانات نمی توانستند صحبت کنند تا از درک خود بگویند، به این ترتیب برای درک بهتر این موضوع در انسانها، آنها شروع به انجام تحقیقات بر روی مغز انسان هایی کردند که مدعی بودند تجربه خارج از بدن داشته اند.

تجربه خارج از بدن

در آخرین آزمایش، افراد در اسکنرهای «ام آر آی» دراز کشیدند، روی سر آنها، کلاه هایی قرار داشت که تصویر نقطه دیگری از اتاق را می دیدند. دوربین ها طوری تنظیم شده بود که شرکت کنندگان در آزمایش، بدن یک فرد غریبه را می دیدند که دراز کشیده است. در حالی که تصویر بدن خود فردی که تحت آزمایش قرار داشت، در پس زیمنه دیده می شود. برای ایجاد حس تجربه خارج از بدن، محققان با یک میله بلند، شروع به لمس بدن افراد کردند و همزمان بدن فرد غریبه نیز لمس می شد.
 

شرکت کنندگان در این آزمایش، تصور می کردند که بدن آنها در نقطه دیگری از اتاق قرار دارد. دکتر گوترسام در این باره می گوید: «آزمایش بسیار جالبی است، در ابتدا همه چیز آرام به نظر می رسد اما ناگهان احساس می کنید بدن شما در گوشه دیگری از اتاق قرار دارد، بدن فرد، کاملا حس عادی دارد حتی احساس پرواز هم نمی کنید.»

در این حالت، محققان فعالیت های مغزی را در لوب های آهیانه ای یعنی بخش بالایی وسط نیمکره مغز و لوب گیجگاهی یکی از چهار لوب اصلی مخ مورد بررسی قرار دادند. لوب هایی که هنگام درک فضا و تشخیص موقعیت مکانی فعالیت دارند.

محققان دریافتند سلول های جی پی اس در هیپوکمپوس مغز، قسمتی از مغز که وظیفه یادگیری دارد، یافت می شود. همچنین آنها متوجه شدند بخشی که سلول های «جی پی اس» در آن قرار دارند، در شناسایی موقعیت مکانی بدن نیز دخیل هستند. به عقیده کارشناسان آنها در حال برداشتن اولین قدم ها در کشف راز تجربه خارج از بدن هستند. نکته قابل توجه این است که افرادی که دچار تشنج می شوند و اسکیزوفرنی دارند بیشتر دچار تجربه خارج از بدن می شوند و مطالعات بیشتری روی این افراد می بایست صورت گیرد.

مورد عجیب آقای آر.ام و خانم زد!

این مرد و زن میانسال در دو نقطه مختلف دنیا زندگی می کنند؛ نقطه اشتراکشان به جز ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی، ادعایشان در مورد تجربه خروج از بدن است. ادعایی عجیب که باعث شده هرکدام جداگانه مورد آزمایش قرار بگیرند؛ در هر کدام از این آزمایش ها مدارکی به دست آمد که ادعای آنها را تایید می کرد. با این حال محققان دیگری هم بودند که نتیجه این آزمایش ها را زیر سوال بردند. این مرد و زن میانسال هرگز حاضر نشدند هویت خود را فاش کنند؛ ما در این گزارش آنها را با نام های آر. ام و خانم زد معرفی می کنیم:

آقای آر. ام

آر. ام نام مستعار مردی انگلیسی است که ادعا می کند از 16 سالگی تجربه خارج شدن از بدن دارد. این مرد که حالا 55 ساله شده، مدعی است در زندگی اش بارها خروج از بدن را تجربه کرده است. به گفته آر. ام معمولا این اتفاق شب ها پیش از این که وی به خواب برود، می افتد. تقریبا ده دقیقه او احساس می کند که بالای جسم خود شناور است و از آنجا به خودش نگاه می کند.

به گفته این مرد، اگر همین اتفاق در بیداری برای او رخ دهد حس این که وی در جای خود قرار ندارد قوی تر است انگار که او یک عروسک است و یک نفر وی را عروسک گردانی می کند. احساس معلق بودن در آر.ام خیلی زود شکل داستان به خود می گیرد. انگار که نیروهایی ماورایی وی را احاطه کرده اند. این ها گفته های آر.ام به روان شناس خود است. صحبت هایی که باعث شد پزشک مالج دستور بستری شدن وی را در بیمارستان بدهد. آر.ام 21 ساله بود که بیماری اسکیزوفرنی در او تشخیص داده شد.

در این دوران بود که او تقریبا روزی 15 تا 20 بار تجربه خارج شدن از بدن داشت. این ماجرا هنوز هم ادامه دارد و او هنوز هم صداهای عجیب و غریبی می شنود و از توهمات خود رنج می برد. نکته جالب اینجاست که با وجود داشتن چنین شرایطی آر.ام تا سال 2002 یک گزارشگر تلویزیونی بود و در حال حاضر هم در یک رستوران مشغول به کار است. گزارش مورد عجیب آر.ام نظر کارشناسان و محققان زیادی را به خودش جلب کرد.

به این ترتیب او از یک سال پیش وارد طرح مطالعاتی تجربه خارج از بدن شد. سوپارک متخصص اعصاب دانشگاه واندربیلت تانزاس بر روی 24 نفر از بیماران اسکیزوفرنی آزمایشات گوناگونی از جمله توهم مالش دست را انجام داد. در این آزمایشات نه تنها آر.ام متقاعد شد که دست پلاستیکی دارد بلکه باور کرده بود همراه فردی که آزمایش می کرد به پرواز درآمده، در هوا می چرخد و به پایین نگاه می کند. این حس فقط برای چند دقیقه پایدار بود و به گفته آر.ام آنها دوباره فرود آمدند.
 

نکته جالب اینجاست وقتی که از بیماران اسکزوفرنی خواسته شد تا دوباره این آزمایشات را انجام دهند با کمال میل آن را پذیرفتند. پس از انجام آزمایشات، آر.ام از پزشک معالج خود خواست تا شرایط وی را توضیح دهد. پزشک مقاله هایی درباره تجربه خارج از بدن به آر.ام داد و در آنجا بود که وی فهمید مشکلی که سالها با آن درگیر است نام خاصی دارد.

وی تا آن زمان نمی دانست که دانشمندان می توانند این حس را در شرایط آزمایشگاهی به وجود آورند. آر. ام پس از این که تحت آزمایشان گوناگونی قرار گرفت متوجه شد که این پدیده ماوراءطبیعی در وی دلایل روان شناسی دارد. با اطلاعاتی که به او داده شد این مرد تلاش بسیاری کرد تا تجربه خارج از بدن خود را کنترل کند؛ اما او همچنان دچار این حس می شود.

خانم زد

سال 1968 چارلز تارت محقق معروف آمریکایی تصمیم گرفت آزمایشی جالب روی بیماری اسکیزوفرنی با نام مستعار خانم زد انجام بدهد. خانم زد ادعا می کرد که تجربه خارج از بدن دارد. او چهار شب را در آزمایشگاه سپری کرد. سوژه را به الکتروهای دستگاه نوار مغزی متصل و 5 شماره را روی دیوار پشت سر او نشانه گذاری کردند.

برای دیدن شماره ها خانم زد هیچ راهی نداشت جز این که از جایش بلند شود و سرش را برگرداند و پشت سرش را ببیند. در سه شب اول خانم زد شماره های را که بالای سرش بود ندید اما در شب چهارم همه شماره ها را به درستی اعلام کرد.

به این ترتیب چالرز تارت موفق شد که ادعای این زن را در مورد تجربه خارج از بدن ثابت کند. البته این آزمایش با انتقاد جیمز آلکوک روان شناس مواجه شد. او ادعا می کرد که سوژه در هنگام آزمایش به خوبی کنترل نشده و دوربین مداربسته حرکات او را به خوبی ضبط نکرده است.

مارتین گاردنر محقق دیگری بود که مدعی شد تارت در هنگام آزمایش از پشت شیشه نه تنها سوژه را زیرنظر نداشته بلکه صدای خروپفش هم شنیده می شد. به گفته گاردنر خانم زد در این شرایط به راحتی توانسته از جایش بلند شود و بدون این که الکترودهای نوار مغزی جا به جا شود پشت سرش را نگاه کند و اعداد را ببیند. اما این ادعاها با واکنش شدید تارت و گروه همراهش مواجه شد.

برای رد این ادعا سوزان بلک مور متخصص اعصاب این طور پاسخ داد: «اگر خانم زد از روی تخت بلند می شد امواج مغزی در نوار مغز می بایست تغییر می کرد در حالیکه در هیچ یک از مراحل آزمایش در امواج مغزی خانم زد تغییری ایجاد نشد.»