کشف بزرگترین آشیانه دایناسورها، با صدها تخم فسیل شده / تصاویر
این لانه‌های فسیل‌شده بخشی از یکی از بزرگترین مکان‌های تخمگذاری دایناسور دنیا در مرکز هند هستند.
حدود ۹۲ لانه حاوی بیش از ۲۵۰ تخم فسیل‌شده متعلق به تیتانوسور، یکی از بزرگترین دایناسور‌های دنیا اخیراً در جریان کاوش‌هایی در مرکز هند کشف شدند. این اکتشاف در دره‌ی نارمادا در مرکز هند انجام شد؛ منطقه‌ای که به داشتن فسیل‌های اسکلت و تخم‌های دایناسور عصر کرتاسه‌ی پسین معروف است. مطالعه‌ی اخیر ۱۸ ژانویه در مجله‌ی پلاس وان توسط هارشا دیمان از دانشگاه دهلی منتشر شده است.
هارشا دیمان نویسنده‌ی اصلی این مطالعه گفته است: «تحقیقات ما پرده از حضور لانه‌ی عظیم تیتانوسور‌ها (دایناسور‌های خزنده‌پا) در این ناحیه برداشته و اطلاعات تازه‌ای را درباره‌ی شرایط حفظ لانه و استراتژی‌های تولیدمثل تیتانوسور‌ها قبل از انقراض‌شان در اختیار ما می‌گذارد.»
ست: «تحقیقات ما پرده از حضور لانه‌ی عظیم تیتانوسور‌ها (دایناسور‌های خزنده‌پا) در این ناحیه برداشته و اطلاعات تازه‌ای را درباره‌ی شرایط حفظ لانه و استراتژی‌های تولیدمثل تیتانوسور‌ها قبل از انقراض‌شان در اختیار ما می‌گذارد.»
(A: تخمی که اصلاً شکسته نشده، B: شکل بیرونی تخم طوری است که انگار دست نخورده و احتمالاً نشکسته، c: تخم فشرده‌شده شکاف شکستن تخم را نشان می‌دهد (علامت پیکان در تصویر را ببینید)، D: تخمی که شکل بیرونی آن منحنی است، E: تخم از ریخت‌افتاده که نشان می‌دهد سطوح آن از روی هم سر خوردند.)
گنجینه‌ای از داده‌ها
جزئیات زیادی درباره‌ی عادات تولیدمثلی دایناسورها در دست نیست. به همین دلیل کشف لانه‌های فسیل‌شده از یک دوره‌ی نسبتاً پسین در تاریخ دایناسورها، منبع بسیار مهمی برای اخذ داده‌های جدید است. این داده‌های جدید، به دیرین‌شناسان کمک می‌کند زندگی و تکامل دایناسورها را بهتر درک کنند.
محققان به شماری از حقایق جالب درباره‌ی تخم‌های تیتانوسور‌ها دست یافته‌اند. این تخم‌ها در لانه‌ها چیده و تا حدی زیر خاک درون گودال‌های کم‌عمق دفن شدند؛ شبیه کاری که کروکودیل‌های امروزی می‌کنند. پیداست مادران برای جوجه‌آوری از گرمای بدنشان استفاده نمی‌کردند و در عوض به گرمای تابشی خورشید یا گرمای وابسته به حرارت مرکزی زمین متکی بودند.
برخی از تخم‌ها پوسته‌های چندلایه دارند، در حالی که تخم‌های دیگر درونشان تخم دیگری بود. پیش از این، چنین چیزی در تاریخ تخم‌های تیتانوسور‌ها ثبت نشده بود، اما در تخم خزندگان و پرندگان رایج است. این آسیب‌شناسی نشان می‌دهد تخم‌ها ترتیبی گذاشته می‌شدند نه به یک‌باره.
لانه‌ها بیشترشان روی زمین نرم، نسبتاً نزدیک به رودخانه‌ها و برکه‌های کوچک بود. مکان دقیق تخمگذاری اهمیت داشت، چون لانه‌هایی که بیش از حد به آب نزدیک بودند ممکن بود در آب غوطه‌ور شوند، اما لانه‌هایی که دورتر از آب بودند، شانس جوجه‌شدن تخم‌های درونشان بیشتر بود.
جوجه‌ها پس از بیرون آمدن از تخم باید از خودشان دفاع می‌کردند و به ناچار باید محیط لانه را ترک می‌کردند، چون در نزدیکی لانه هیچ استخوانی پیدا نمیشد. گونتوپالی وی. آر. پراساد نویسنده‌ی مشترک و سرپرست تیم تحقیقاتی می‌افزاید: «لانه‌های دایناسور در جبل‌پور (دره‌ی نارمادای شمالی در شرق)، لانه‌های دایناسور در بالاسینور در غرب به علاوه‌ی لانه‌های جدیدِ بخش دهار در مرکز هند، منطقه‌ای به وسعت ۱۰۰۰ کیلومتر را پوشش می‌دهند که یکی از بزرگترین محل‌های تخمگذاری دایناسورها در دنیا را تشکیل می‌دهد.»
