گلدان ۱۸۰۰ ساله‌ای که نبرد گلادیاتورها در انگلیس را ثابت می‌کند
مطالعات جدید دربارۀ یک گلدان سفالی ۱۸۰۰ ساله نشان می‌دهد که در دوران امپراطوری روم پای مبارزات گلادیاتورها حتی به سرزمین انگلستان هم رسیده بود. باستان‌شناسان اعتقاد دارند که این گلدان یک یادبود ورزشی مربوط به یک مبارزۀ بسیار خاص بوده است.
سال ۱۸۵۳ در وِست لاجِ انگسلتان وقتی گلدان کولچستر پیدا شد به خاطر نقوش برجسته‌ی روی آن که نبرد یک گلادیاتور را به تصویر کشیده بود، بی‌درنگ یک یافته‌ی مهم تلقی شد. این گلدان را گلدان خاکستر مرده می‌پنداشتند، چون بقایای خاکستر انسان درون آن پیدا شد، اما مطالعات جدید نشان داد این گلدان یک گلدان معمولی خاکستر مرده نیست، بلکه نمایانگر نخستین شکل یادبود ورزشی است.
تازه‌ترین آزمایش‌ها که توسط محققان در موزه‌های کولچستر و ایپسویچ که محل نگهداری این دست‌سازه هستند انجام شد، نشان داد این گلدان با خاک رس محلی حدود سال ۲۰۰-۱۶۰ پس از میلاد ساخته شده است. نقوش روی گلدان که شامل نام دو گلادیاتور می‌شود پیش از آتش دیدن گلدان روی آن حک شده‌اند و نه پس از آن (آنطور که قبلاً تصور می‌شد). در نتیجه، این حکاکی برجسته بخش اساسی از طرح گلدان کولچستر بوده و بعداً به آن اضافه نشده است.
گلین دِیویس باستان‌شناس و موزه‌دار ارشد می‌گوید: «بسیاری از دست‌سازه‌های دیگری که صحنه‌های نبرد گلادیاتورها را به تصویر کشیده‌اند اقلام کلی و انبوه بودند، بنابراین حالا که می‌دانیم این نقش برجسته بخشی از طرح اصلی گلدان بوده، معنایش این است که این دست‌سازه جزو تولیدات عام نبوده و در واقع یک اثر یادبود یا به عبارتی یک نشان پیروزی است!»
این احتمال وجود دارد که گلدان را صاحب، مربی یا حامی مالی یک گلادیاتور یا حتی یک دوست‌دار ورزش سفارش داده باشد. دیویس درباره‌ی بقایای یافت‌شده در گلدان می‌گوید: «احتمالاً فردی که این گلدان را سفارش داده رابطه‌ی نزدیکی با فرد فوت‌شده داشته است». او می‌گوید: «شاید سفارش دهندۀ گلدان، جزو سرمایه‌گذاران مبارزات گلادیاتورها بوده باشد و یا شاید طرفدار سفت و سخت این ورزش بوده! بنا به هر دلیلی، او تماشاگر یک نبرد بوده و با خودش فکر کرده که باید یک یادگاری از این صحنه داشته باشم.»
نقش برجسته‌ی روایی روی گلدان کولچستر سه صحنه را به سبک باربوتین (شیوه‌ای از تزئین سفال) به تصویر کشیده است. در یک روایت، دو شکارچی با شلاق و چاقو در حال نبرد با یک خرس هستند، در روایت دیگر، دو گلادیاتور که نام‌هایشان طبق نوشته روی ظرف مِمنون و والنتینوس است در حال نبرد تن به تن هستند و در روایت آخر، یک سگ شکاری در حال تعقیب یک خرگوش و گوزن است.
نوشته‌ای که درست زیر لبه‌ی گلدان حک شده به ما می‌گوید صحنه‌ی برجسته‌ی حکاکی‌شده نشانه‌ی پیروزی مِمنون در میدان نبرد است و والنتینوس عضو لژیون سی‌ام ارتش روم است. احتمالاً هر دوی این گلادیاتورها با وجود بردگی در زمان خودشان، سرشناس بودند. تیم تحقیقات باور دارد چنین رویداد‌های ورزشی به ویژه آن دست رویداد‌هایی که روی گلدان به تصویر کشیده شدند، به احتمال زیاد در خود کولچستر برگزار می‌شدند. آزمایشات علمی انجام‌شده روی خاک رس بکاررفته در ساخت این گلدان نشان داد با دی‌ان‌ای دست‌سازه‌های مشابه دیگر در کولچستر ارتباط دارد. زمان اشغال رومی‌ها، نام رومی کولچستر، کامولودونِم (Camulodunum) بود.
فرانک هارگرِیو در این باره گفته است: «این تنها مدرکِ نبرد یک گلادیاتور در میدان مسابقات است که در بریتانیا برگزار شده. صحنه‌ی این نبرد خاص است. ما نتیجه گرفتیم مکان وقوع نبرد خود کولچستر بوده، چون کوزه همینجا ساخته شده و بعداً اینجا دفن شده است. به نظر من این دست‌سازه بسیار بااهمیت است، چون مدرکی از دوران بریتانیای رومی و مبارزان و مردم واقعی است که در کولچستر شاهد این نبرد بودند.»
گلدان کولچستر همراه با دیگر دست‌سازه‌های عصر رومی در نمایشگاه «گلادیاتورها: یک روز از بازی‌های رومی» ۱۵ جولای در قلعه‌ی کولچستر به نمایش گذاشته خواهند شد.
