آیا « هابیت‌ ها » هنوز در این جزیره زندگی می‌کنند؟

هابیت‌ها معمولاً در حال جشن گرفتن، نوشیدن، باغبانی و تخریب حلقه‌ها در سرزمین خیالی تالکین دیده می‌شوند. اما در واقعیت، بقایای باستانی نشان می‌دهد که انسان‌نماهایی به اندازه‌ی هابیت زمانی در جزیره فلورس اندونزی می‌زیستند. البته در حالی که محققان برخی مصنوعات این انسان‌های کوتاه‌قامت مانند ابزار سنگی را پیدا کرده‌اند، طبیعتا هیچ مدرکی از اربابان تاریکی یا شمشیرهای شکسته یافت نشده است.

این بقایای باستانی متعلق به گونۀ موسوم به Homo floresiensis هستند که به «هابیت فلورس» هم معروف هستند. همانطور که تحقیقات بیشتر در مورد هابیت فلورس انجام می‌شود، با چند پرسش مهم روبرو می‌شویم. مهمترین این پرسش‌ها این است که آیا H. floresiensis هنوز زنده است؟ 

جزیره فلورس

به گفته موزه ملی تاریخ طبیعی اسمیتسونیان، جزیره فلورس ممکن است هرگز پل زمینی را تجربه نکرده باشد که اجازه ورود گونه‌های جدید به این اکوسیستم را داده باشد.

در طول دوره پلیستوسن (عصر یخبندان)، این جزیره خانه موجودات مختلفی از جمله اژدهای کومودو، لاک پشت‌های غول‌پیکر، جوندگان غول‌پیکر و استگودون (جد فیل‌های ماقبل تاریخ) بوده است. 

ابزار سنگی انسان فلورس

در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، پدر تئودور وِرهوفن، کشیش کاتولیک هلندی که در جزیره زندگی و کار می‌کرد، شروع به کاوش و مکان‌یابی جاهایی کرد که باور داشت مکان‌های باستان‌شناسی هستند.

ورهوفن که در رشته باستان‌شناسی در کالج تحصیل کرده بود، یکی از نخستین افرادی بود که ابزارهای سنگی جزیره را به همراه بقایای استگودون شناسایی کرد و گزارش داد.

در آغاز، ورهوفن و دیگران معتقد بودند کرسی‌های سنگی توسط هومو اِرِکتوس از جزیره جاوه‌ی مجاور به جا مانده‌اند. پس از تجزیه و تحلیل و تاریخ‌گذاری رسوبات کشف‌شده در دهه ۱۹۹۰، محققان به این باور رسیدند که یک انسان‌نما شبیه H. erectus زمانی در این جزیره ساکن بوده است.

سال ۲۰۰۳، پس از یک کاوش تقریباً سه‌ساله در غار لیانگ بوآ، یک تیم تحقیقاتی اندونزیایی-استرالیایی جمجمه متعلق به هومو فلورسینسیس را کشف کرد. 

چه کسی هومو فلورسینسیس را کشف کرد؟ 

واهیو ساپتومو، باستان‌شناس بر کار بنیامین تاروس، کارگر محلی که رسوبات را برمی‌داشت تا زمانی که جمجمه ظاهر شد، نظارت داشت. آن‌ها با کمک روکوس دیو آو، متخصص حیوانات و توماس سوتیکنا باستان‌شناس، بقایای جمجمه را به طور کامل بیرون آوردند.

محققان با توجه به اندازه حفره مغز معتقد بودند این جمجمه متعلق به یک کودک است. اما پس از تجزیه و تحلیل دندان‌های جمجمه و دائمی بودن آن‌ها به این نتیجه رسیدند که این جمجمه متعلق به یک فرد بالغ است. در نهایت، بقایای جزئی اسکلت بیرون آورده شد و محققان آن را LB1 یا Liang Bua ۱ نامیدند.

با این حال، در این تیم تحقیقاتی انسان‌شناس فیزیکی حضور نداشت. مایک موُروود، یکی از رهبران تیم تحقیقاتی، از پیتر براون، دیرین‌انسان‌شناس دانشگاه نیوانگلند استرالیا خواست به آن‌ها بپیوندد. کار براون به نامگذاری روی H. floresiensis کمک کرد.

طبق مطالعه سال ۲۰۰۴ که توسط یک تیم تحقیقاتی در مجله نِیچِر (Nature) منتشر شد، LB1 یک زن ۳۰ساله با نام مستعار بانوی کوچک فلورس یا فلو (Flo) بود. با توجه به بقایا، طول قامت H. floresiensis کمتر از ۴ فوت (1 متر و 20 سانتیمتر) بوده است.

هابیت‌های جزیره فلورس

H. floresiensis بعد از کشف مورد آزمایش تاریخ‌سنجی قرار گرفت و نتایج اولیه این بود که این هابیت ۱۲۰۰۰ سال پیش می‌زیسته است؛ این نتیجۀ عجیبی بود که بیش از حد جدید به نظر می‌رسید. با این حال، پس از تجزیه و تحلیل مجدد، قدمت بقایای LB1 به ۱۰۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ سال و قدمت ابزارهای سنگی کشف شده بین ۱۹۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ سال تخمین زده شد. 

آیا هابیت فلورس هنوز زنده است؟ 

امروزه، محققان بقایای H. floresiensis و هر گونه نمونه یا دست‌سازه‌ی جدیدی که در جزیره کشف شود، مطالعه می‌کنند. اینکه آیا H. floresiensis هنوز زنده است یا نه، مورد بحث است.

سال ۲۰۲۲، گرگوری فورث، انسان‌شناس بازنشسته، ادعا کرد در فلورس یک «مرد میمونی» دیده شده که گمان می‌رود H. floresiensis باشد. دیگرانی که فلورس هابیت را مطالعه کرده‌اند با این موضوع مخالفند. آن‌ها معتقدند در جزیره‌ای با جمعیت انسانی نزدیک به ۲ میلیون نفر، مشاهده‌ی هابیت فلورس باید بیشتر باشد.

با در نظر گرفتن این نکته، باید جمعیت زیادی از H. floresiensis وجود داشته باشد تا به تولید فرزندان سالم ادامه دهد. با وجود شواهد کم برای اثبات وجود این جمعیت بزرگ، بعید است فلورس هابیت هنوز در جزیره زندگی کند.