عکسی دیده‌نشده از یک نمایش «تخته‌حوضی» در عصر قاجار
اصطلاح نمایش «رو حوضی» یا «تخته حوضی» را بیشتر ما شنیده‌ایم اما احتمالا تا به حال تصویری از یک نمایش تخته حوضی به معنی واقعی کلمه را ندیده‌ایم.عکس زیر سندی دیده‌نشده از یک اجرای تئاتری «رو حوضی» در ایران دوران قاجار است.
نمایش‌های روحوضی در زمان قاجار در ایران باب شدند. این نمایش‌ها که بیشر در جشن‌ها و میهمانی‌های خانواده‌های اعیانی برگزار می‌شدند، معمولا کمدی‌هایی نسبتا بداهه‌پردازانه و همراه با ساز و آواز بودند که «سیاه‌بازی» نمونه‌ای از آن‌ها بود. سیاه‌بازی معمولا بر محور ارتباط و گفتگوی یک بردۀ رِند و طناز با یک ارباب مغرور و پر افاده شکل می‌گرفت.
اما چرا به این نمایش‌ها رو حوضی یا تخته حوضی می‌گفتند؟ به این دلیل که در عمارت‌های بزرگ قدیمی، معمولا یک حوض بزرگ وسط حیاط ساختمان قرار داشت که در هنگام اجرای نمایش با انداختن یک تختۀ بزرگ، آن را به صحنۀ اجرای نمایش تبدیل می‌کردند.
عکسی که در اینجا می‌بینید، با قدمتی بیشتر از یک قرن، سندی کم‌نظیر از یک اجرای روحوضی در ایران عصر قاجار است. همانطور که در تصویر دیده می‌شود، این نمایش در حیاط عمارتی با بنای چند طبقه و بر روی تخته‌ای که روی حوض قرار داده شده انجام می‌شود.
اما نکتۀ جالب توجه عکس این است که این نمایش روحوضی به هیچ وجه یک اجرای کمدی نیست بلکه یک «تعزیه» است. لباس‌های بازیگران و پرچم‌های عزا که در عکس دیده می‌شوند گویای این واقعیت هستند. بنابراین شاید درست نباشد که نمایش «رو حوضی» را به طور مطلق مترادف با کمدی و طنز بگیریم. این عکس نشان می‌دهد که اجرای روی تخته و حوض، شامل نمایش‌های مذهبی نیز بوده است.
