سگ «پِژدَر» یا چوپان آشوری؛ سگ ایرانی 90 کیلویی با 5هزار سال قدمت

سگ پژدر نامیست که بر روی سگ‌های ناحیه پژدر کردستان گذاشته شده است. این سگ از نوع «ماستیف» است.

پژدر سگی جنگجو و نگهبان است که به دلیل قدرت بدنی بالا و شجاعت خاص‌اش طرفداران زیادی دارد و در نبرد سگ‌ها از آن استفاده می‌شود. طول عمر این سگ بین ۱۰ تا ۱۳ سال است. از «سگ پژدر» برای نگهبانی از خانه و گله، شکار آهو، گراز، گوزن و گرگ استفاده می‌شود. 

«ماستیف کردی»، «چوپان آشوری»، «سگ پیشدار» همگی نام‌های یک نوع سگ به نام سگ کردی یا سگ پژدر هستند.

این سگ یک نژاد سگ بومی منطقه کوهستانی کردستان عراق است که اغلب به عنوان نگهبان دام در برابر شکارچیان استفاده می‌شود و تعداد آن‌ها در حدود چند هزار قلاده است. آن‌ها را با سگ «کَنگال» و «اکباش» مقایسه کرده اند.

این ماستیف آسیایی به دلیل کمیاب بودن، جسور بودن، هیکل بزرگ، قدرت فک زیاد، سگ شرط بندی، مبارزه سگ‌ها، بهترین سگ و گرانترین سگ بومی اصیل در ایران و عراق است. سگ پژدر جزو قوی‌ترین سگ‌های گله جهان است. 

ویژگی‌های سگ پژدر

وزن سگ‌های بالغ پژدر با افزایش سن افزایش می‌یابد و می‌تواند به ۹۱ کیلوگرم برسد. میانگین وزن این سگ ۵/۷۳ کیلوگرم است که از ۶۷ کیلوگرم در سنگسر به ۸۰ کیلوگرم در قیر دیزا می‌رسد.

متوسط طول بدن حدود ۷۵ سانتی متر است و البته گا‌ها به طول ۹۰ سانتیمتر نیز می‌رسد. متوسط قد این حیوان بین ۷۵ تا ۸۹ سانتیمتر است. سگ پژدر ماده بین ۷۰ تا ۷۵ سانتیمتر قد و بین ۵۴ تا ۷۵ کیلوگرم وزن دارد. طول پشت سگ‌های مسن به بیش از ۸۸ سانتی متر می‌رسد. 

پوست صورت سگ پژدر شل و افتاده است و با بالارفتن سن آن‌ها این افتادگی بیشتر و بیشتر می‌شود. پوست نرم و دولایه از ویژگی‌های دیگر این سگ است و کارکرد آن این است که از سگ در برابر آسیب‌های شدید در درگیری‌ها محافظت می‌کند. اگرچه این نژاد در رنگ‌های مختلفی ظاهر می‌شود، اما شایع‌ترین رنگ مشکی، سفید، آبی، قرمز و قهوه‌ای روشن است. 

پژدر یک سگ بسیار قدرتمند است و اگر به خوبی ترتبیت شود می‌تواند خطرناک نباشد. در عین حال در شرایط تربیت خوب می‌تواند بسیار باهوش و وفادار باشد. آن‌ها در برابر افراد غریبه به شدت محتاط هستند. این سگ بسیار باوفا از گله و صاحبش به خوبی محافظت می‌کند و حتی در این راه جانش را به خطر می‌اندازد. 

جدای از ویژگی‌های فیزیکی و ظاهری این سگ ویژگی‌های رفتاری خاصی نیز دارد. بسیار جسور، شجاع، مستقل، وفادار و قدرتمند و یک سگ کاملا جنگی است. این سگ به شدت قدرت طلب است و اصلا رابطه خوبی با سگ‌های دیگر ندارد.

قدرت غریزی بالای این سگ باعث شده که خطر را زودتر تشخیص دهد و همینطور می‌توانند آدم‌های خوب را از آدم‌های بد مثل دزد و یا کسی که می‌خواهد به آن‌ها آسیب برساند تشخیص می‌دهند. 

این سگ به هیچ عنوان مناسب آپارتمان نیست و نیاز به فضای زیادی دارد چرا که در طول روز نیازمند پیاده‌روی روزانه است. سه بیماری مشهور برای این سگ وجود دارد حتی با وجود اینکه سگ‌های مقاومی هستند. بیماری صرع، ناهنجاری‌های چشمی و ناهنجاری مفصل ران سه بیماری فراگیر «سگ پژدر» محسوب می‌شود. 

این بیماری به صورت ارثی به توله سگ‌های پژدر منتقل می‌شود که باعث اختلال در سلول هاس عصبی آن‌ها می‌شود. از عوارض این بیماری می‌توان به تلو تلو خوردن، احساس ضعف در پای سگ، تشنج سگ، پنهان شدن و تعقیب یک چیز نا معلوم اشاره کرد. 

ناهنجاری مفصل ران هم به صورت ارثی به توله سگ‌ها منتقل می‌شود. در برخی سگ‌ها این بیماری بسیار خفیف است و آن‌ها می‎توانند به زندگی عادی خود ادامه دهند. علائم این بیماری راه رفتن لنگ لنگان سگ است. 

این بیماری هم مانند بیماری‌های قبلی سگ پژذر ارثی است. در این بیماری اجزای چشم تغیر می‌کنند که این تغیرات شامل نقص مشیمیه چشم، استافیلوما و نقص در دیسک نوری چشم است. این بیماری گاهی باعث کوری آن‌ها می‌شود و متاسفانه هیچ درمانی ندارد. 

تاریخچه دور و دراز سگ پژدر

پژدر قدیمی‌ترین سگ گله آسیاست که سابقه ۵۰۰۰ ساله دارد. در کتیبه‌های آشوری به جامانده، تصاویری از نژاد «سگ پژدر» که برای شکار و محافظت از آن‌ها استفاده می‌کردند نقش شده است. سگ پژدر در شهر‌های کردستان عراق شامل پژدر، سلیمانیه و کرکوک و برخی شهر‌های ایران مانند سقز، بوکان، سردشت، مهاباد وجود دارد. 

در سال ۱۸۹۲، «جان پل دادلی» یک رساله پزشکی در مورد سگ‌ها منتشر کرد و از «ماستیف کردی» یاد کرد: در کردستان در شمال آسیای صغیر، سگی وجود دارد که بسیار شبیه به «ماستیف انگلیسی» است که همراه و دوست همیشگی کرد‌ها است.

یک سگ چوپان و نگهبان که بیشتر از شخصیت ارباب نیمه وحشی خود بهره می‌برد. این سگ تغییر کشور و گروه یا دسته را به خوبی تحمل نخواهد کرد. هیچ چیز متعلق به کرد‌ها به اندازه این حیوان درنده و قدرتمند ارزش ندارد و به همین دلیل تا حد زیادی در بین کرد‌ها مقدس تلقی می‌شود.

رنگ ماستیف کردی عمدتاً مایل به قهوه‌ای است. دمی بلند و سر پهن و بدنی بلند و سنگین و متناسب دارد.