لنین و استالین مدتی در یک مقبره بودند

اول اوت ۲۰۲۴، مقبره لنین در میدان سرخ مسکو صدمین سالگرد خود را جشن گرفت.

به گزارش بی بی سی، این مقبره از زمان افتتاح، محل برگزاری مراسم و رژه‌های نظامی متعدد بوده است. در طول سال‌ها، بدن مومیایی‌شده لنین را چندین بار از آن خارج کرده‌اند و دوباره بازگردانده‌اند. مدتی هم جسد ژوزف استالین هم در آنجا دفن شده بود، اما بعداً خارج شد.

در دهه ۱۹۷۰، شیشه ضدگلوله‌ای روی تابوت لنین نصب شد تا از آن در برابر تلاش برای تخریب و آسیب رساندن محافظت کند. در دهه ۱۹۹۰، درخواست‌های زیادی برای دفن جسد لنین وجود داشت.

در اینجا پنج نکته را می‌خوانید که احتمالا درباره مقبره لنین نمی‌دانستید.

نظر چه کسی بود؟

مورخان بر سر این توافق دارند که فکر حفظ پیکر لنین برای اولین بار در تابستان ۱۹۲۳ به ذهن ژوزف استالین رسید.

در آن زمان، یکی از رهبران چکا (سازمان پیشین آژانس‌های امنیتی ک‌گ‌ب و اف‌اس‌بی) هنگام مأموریتی در خارکیف درگذشت و یک دانشمند جوان به نام ولادیمیر وروبیوف بدن او را مومیایی کرد. کمونیست‌هایی که جسد او را در مسکو دیدند، تحت تأثیر وضعیت خوب حفظ شده آن قرار گرفتند.

در نوامبر همان سال، استالین جلسه‌ای با رهبران حزب برگزار کرد تا درباره مرگ قریب‌الوقوع لنین بحث کند، هرچند که لنین هنوز زنده بود، اما برای بیماری‌اش درمانی نبود.

استالین گفت که پیکر لنین باید مومیایی و حفظ شود. مخالفان، که همه آن‌ها در دهه ۱۹۳۰ به قتل رسیدند، با این فکر مخالفت کردند. لئون تروتسکی اظهار داشت که آثار مقدس جایی در مارکسیسم ندارند. نیکولای بوخارین هم تأکید کرد که مومیایی کردن رهبر انقلاب توهینی به یاد او خواهد بود.

همچنین همسر لنین، نادژدا کروپسکایا، درخواست کرد که جنازه لنین اسباب تقدیس نشود.

اما استالین که در حال دستیابی به قدرت مطلق بود، بر نظر خود اصرار داشت. او به نامه‌هایی از جمعیت‌های کارگری استناد کرد، هرچند که اکنون مشخص نیست این نامه‌ها را واقعا مردم نوشته بودند یا دست همراهان استالین در کار بود. ایده اصلی نامه‌ها این بود که لنین باید همیشه با آن‌ها بماند.

چه کسی آن را ساخت؟

بنای اولیه مقبره لنین، که تنها سه متر ارتفاع داشت، در کمتر از سه روز برای مراسم خاکسپاری او برپا شد. معمار این بنا الکسی شچوسوف بود که نمونه‌های بعدی را هم طراحی کرد.

لنین در ۲۱ ژانویه ۱۹۲۴ درگذشت و مراسم وداع با او تا پایان مارس ادامه داشت. گمان می‌رود که میلیون‌ها نفر در طول آن مدت از مقبره اولیه بازدید کردند.

تا تابستان ۱۹۲۴، فکر مومیایی کردن لنین و نمایش جسد او برای بازدید عموم به طور کامل در حال اجرا بود. شچوسوف طراحی یک ساختمان جدید را آغاز کرد، و دو دانشمند به نام‌های الکسی وروبیوف و بوریس زبارسکی بر روی فرآیند مومیایی کردن کار می‌کردند.

در ۱ اوت ۱۹۲۴، مقبره به روی عموم باز شد. از چوب ساخته شده بود، اما اندازه و شکلش به نمونه کنونی‌اش شباهت داشت. مقبره گرانیتی تا پاییز ۱۹۳۰ تکمیل شد. شکل آن، که شبیه معبد بود، به دیدگاه استالین نزدیک‌تر بود و بر منحصر‌به‌فرد بودن و بزرگی اتحاد جماهیر شوروی تأکید می‌کرد. مردم در صف‌های طولانی می‌ایستادند تا با وقار و احترام از کنار جسد رهبر پرولتاریا جهانی عبور کنند.

لنین و استالین در یک مقبره بودند

در سال ۱۹۵۳، پس از مرگ استالین، تصمیم گرفته شد که جنازه او هم در مقبره لنین دفن شود.

ابتدا مشکلاتی وجود داشت: پوست بدن استالین، به‌ویژه صورتش، وضع بسیار بدی داشت و فرآیند مومیایی را پیچیده کرد. کتیبه جدیدی با عبارت «لنین استالین» بر روی کتیبه قبلی قرار داده شد، اما گاهی باران آن را می‌شست و حروف اصلی «لنین» را زیر آن نمایان می‌کرد.

پس از مهار کیش شخصیت استالین و سرکوب‌های گسترده در دوران او توسط رهبری شوروی، جنازه استالین را در سال ۱۹۶۱ از مقبره خارج و در نزدیکی دیوار کرملین دفن کردند.

وقتی لئونید برژنف در سال ۱۹۸۲ درگذشت، شوخی معروفی سر زبان‌ها افتاد با این مضمون که نوشته LENIN بر روی مقبره با LЁNIN (بازی با حروف نام برژنف: Leonid) جایگزین خواهد شد.

مکانی برای پرستش ایدئولوژیک و خرابکاری

پس از جنگ و تا زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، مقبره به مکانی برای زیارت تبدیل شد که هم مقام‌های خارجی ازآن بازدید می‌کردند و هم دانش‌آموزان شوروی.

در ماه مه ۱۹۴۵، در جریان رژه پیروزی، پرچم‌های نازی ارتش آلمان در جلوی مقبره به زمین انداخته شدند تا پیروزی اتحاد جماهیر شوروی در جنگ جهانی دوم را نشان بدهند.

نیکیتا خروشچف، رهبر وقت شوروی، از اولین فضانورد جهان، یوری گاگارین، بر سکوی مقبره استقبال کرد.

از دهه ۱۹۵۰ تا اواخر دهه ۱۹۷۰، جنازه لنین هدف بیش از دوازده حمله با استفاده از سنگ، پتک و چکش و حتی کوکتل مولوتوف قرار گرفت. معمولاً، عاملان این حملات را دستگیر می‌کردند و به درمان روانی اجباری می‌فرستادند.

در سال ۱۹۷۳، یک دستگاه انفجاری چندین بازدید‌کننده را کشت. پس از آن بود که شیشه روی تابوت لنین را به شیشه ضد گلوله تبدیل کردند.

بقایای لنین

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، رئیس‌جمهور بوریس یلتسین، که مخالف افکار کمونیستی بود، تصمیم گرفت سخنرانی‌های خود را، به جای مقبره، در میدان سرخ و بر سکوی ویژه‌ای که در آن نزدیکی نصب شده بود ایراد کند.

در اوایل دهه ۱۹۹۰، بودجه ویژه آزمایشگاهی که مسئول نگهداری جنازه لنین بود، قطع شد.

از آن زمان، چند فیلم مستند درباره این مقبره و نگهداری بدن لنین از تلویزیون‌های روسی پخش شده است. در این فیلم‌ها ادعا شده که بدن لنین تنها ۲۳٪ از وضعیت اولیه خود را حفظ کرده و بقیه آن با مواد مصنوعی جایگزین شده است.

مقبره لنین هنوز از جاذبه‌های گردشگری در روسیه است. در نقشه گوگل و وب‌سایت گردشگری تریپ ادوایزر (TripAdvisor)، میانگین امتیاز این مکان از پنج ستاره بیش از چهار ستاره است. نظرات مختلفی برای آن نوشته شده از «فرزندم از چهره زرد او ترسیده بود» تا «این مکان برای هر کسی که، چه مستقیم و چه از طریق پدربزرگ‌ها یا والدینش، درباره دوران شوروی شنیده باشد، ارزش دیدن دارد».

تنها در کشور‌های کمونیستی شرق و جنوب‌شرق آسیا مقبره‌هایی با جسد‌های مومیایی رهبرانشان وجود دارد. جسد‌های مائو تسه‌تونگ، رهبر کمونیست چین، و هوشی‌مین، رهبر ویتنام، در میان آن‌ها هستند. در کره شمالی، جسد‌های مومیایی رهبران پیشین کشور، کیم ایل‌سونگ و جانشین او کیم جونگ‌ایل، هم در مقبره‌ای نگهداری می‌شود.