تفاوت دندان درد و حساسیت دندانی چیست؟

دندان‌درد، دردی است که در دندان یا اطراف آن حس می‌شود و ممکن است علل متفاوتی داشته باشد، از جمله پوسیدگی دندان، آبسه دندانی، شکستگی دندان، خالی شدن دندان پرشده و حرکات مکرری مانند جویدن یا ساییدن دندان‌ها به هم، دندان‌درد ممکن است حاد و تیر کشنده باشد یا به صورت دردی مبهم احساس شود.

این درد گاهی جویدن غذا، تمرکز، انجام کارهای روزمره و حتی خواب شب شما را مختل می‌کند. برخی مواقع درد دندان حاد و نافذ یا مداوم است. برخی افراد درد را فقط هنگامی که روی دندان فشار می‌آید، حس می‌کنند. گاهی تورم اطراف دندان، تب یا سردرد باعث دندان‌درد می‌شود. اگر دندان دچار عفونت شود، ترشحات بدبو ایجاد می‌کند. به غیر از این دندان‌درد معمول، ممکن است هنگام خوردن غذاهای سرد یا گرم در سطح دندان احساس درد و حساسیت کنید. اگر این حساسیت دندانی با علائم دیگری همراه نباشد، معمولاً ناشی از ساییدگی مینای دندان است.

موارد مراجعه به پزشک

در صورتی که دندان‌دردتان با این شرایط همراه باشد، باید فوراً نزد دندان‌پزشک بروید:

* دندان‌دردتان برای مدتی بیش از ۱ تا ۲ روز طول کشیده است.

* دندان‌دردتان شدید است.

* دچار تب، گوش‌درد یا درد هنگام باز کردن دهان هستید.

شناسایی و درمان عفونت‌های دندانی برای پیشگیری از انتشار عفونت به سایر نقاط صورت و جمجمه و احتمالاً حتی به جریان خون مهم است. دندان‌پزشک برای درمان دندان‌دردتان سابقه پزشکی‌تان را خواهد گرفت و معاینه جسمی انجام خواهد داد. او سؤالاتی درباره درد، از جمله زمان شروع درد، میزان شدت آن، محل احساس درد، عوامل بدتر کردن درد و عوامل کاهش‌دهنده آن از شما خواهد پرسید. او همچنین دهان، دندان‌ها، لثه‌ها، فک، زبان، سینوس‌ها، گوش‌ها، بینی و گردن را معاینه می‌کند و ممکن است رادیوگرافی از دندان‌ها یا فک یا سایر آزمایش‌ها را با توجه به علت احتمالی دندان‌درد شما تجویز کند.

درمان‌های دندان‌درد: درمان دندان‌درد وابسته به علت آن است. اگر پوسیدگی و حفره دندانی علت دندان‌درد باشد، دندان‌پزشکتان آن را پر خواهد کرد یا اگر لازم باشد، دندان را خواهد کشید. در مواردی که علت دندان‌درد عفونت عصب دندان باشد، روت کانال انجام می‌شود. باکتری‌هایی که به بخش‌های درونی دندان راه یافته‌اند، این عفونت را ایجاد می‌کنند. اگر تب یا تورم فک وجود داشته باشد، ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز شود.

پیشگیری از دندان‌درد: با توجه به اینکه اغلب دندان‌دردها نتیجه پوسیدگی دندان هستند، رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند از دندان‌درد جلوگیری کند.

اقدامات درست بهداشت دهانی شامل مسواک زدن منظم با خمیردندان حاوی فلوراید، نخ دندان کشیدن روزانه، استفاده ۱ یا ۲ بار در روز از دهان‌شویه و ۲ بار در سال مراجعه به دندان‌پزشک برای تمیز کردن حرفه‌ای و جرم‌گیری دندان‌هاست. علاوه بر این کارها، غذاهایی با میزان قند کم بخورید و از دندان‌پزشکتان درباره مواد «سیلانت» (رزین‌های پلاستیکی که برای محافظت روی دندان قرار داده می‌شوند) و استفاده از فلوراید سؤال کنید.

دندان‌های حساس

اگر نوشیدن‌های گرم یا سرد باعث درد گرفتن دندان‌هایتان می‌شوند، دندان‌های حساسی دارید. گاهی مواد دیگری مانند غذاهای شیرین و ترش یا حتی هوای سرد ممکن است باعث تحریک دندان‌های حساس شود. حساسیت دندانی معمولاً به علت ساییدگی و تحلیل رفتن مینای دندان ایجاد می‌شود. مینای دندان لایه سخت و محافظی است که روی دندان را می‌پوشاند. هنگامی که این لایه تحلیل می‌رود، پایانه‌های عصبی که باعث ایجاد درد می‌شوند، در معرض عوامل محرک قرار می‌گیرند.

اگر دندان‌هایتان حساس شده، ممکن است مقداری از مینای دندان ساییده شده و از بین رفته باشد. برای پیشگیری از تخریب مینای دندان، به این توصیه‌ها عمل کنید:

با شدت زیاد مسواک نزنید: مسواک زدن شدید با مسواک‌های با برس خشن فقط پلاک دندانی را از روی دندان بر نمی‌دارد، بلکه مینای دندان را هم تحلیل می‌برد. مسواک زدن افقی در موازات خط لثه باعث تحلیل رفتن سریع‌تر مینای دندان شما می‌شود. برای مسواک زدن باید از مسواک با برس نرم استفاده کنید و با زاویه ۴۵ درجه نسبت به لثه مسواک بزنید تا مینای دندان پاک و در عین حال مستحکم بماند.

از غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی بپرهیزید: نوشابه‌های گازدار، آبنبات‌های چسبنده و غذاهای نشاسته‌ای با میزان قند بالا باعث تخریب مینای دندان می‌شوند. به جای چنین غذاهایی از سبزی‌ها و میوه‌های غنی از فیبرهای خوراکی، پنیر، شیر و ماست ساده استفاده کنید. این مواد غذایی دهانتان را مرطوب خواهند کرد و به مقابله با اسید و باکتری‌هایی تولیدکننده اسید که باعث تخریب دندان‌ها می‌شوند، کمک می‌کنند. نوشیدن چای سبز یا سیاه و جویدن آدامس بدون قند هم می‌تواند سودمند باشد. اگر ماده‌ای اسیدی می‌خورید، بلافاصله مسواک نزنید چرا که به این ترتیب مینای دندان تخریب می‌شود. یک ساعت صبر کنید و بعد مسواک بزنید.

یکی دیگر از عوامل تحلیل رفتن مینای دندان در طول زمان ساییده شدن دندان‌ها و دندان‌قروچه است. گاهی علت دندان‌قروچه استرس زیاد است و رفع استرس مشکل را حل می‌کند. اگر این اقدام تأثیری نداشت، دندان‌پزشکتان ممکن است اسپلینت یا گارد دهانی برای شما تجویز کند.

اگر مشکل شدید باشد، ممکن است به اعمال دندان‌پزشکی برای تغییر محل دندان‌ها یا تجویز داروهای شل‌کننده عضلانی نیاز داشته باشید. اقداماتی مثل سفید کردن و رنگ‌بری دندان‌ها ممکن است به حساس شدن آن‌ها بینجامد ولی معمولاً گذر است. با دندان‌پزشکتان درباره تأثیر روش‌های سفید کردن دندان‌هایتان و اینکه باید این کار را ادامه دهید یا نه، مشورت کنید.

گاهی حساسیت دندانی صرفاً به ساییدگی معمول مینای دندان مربوط نمی‌شود و نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری است، از جمله:

الف) تحلیل رفتن طبیعی لثه‌ها: اگر بالای ۴۰ سال دارید، ممکن است لثه‌هایتان نشانه‌های تحلیل رفتگی را نشان دهند و از روی دندان‌هایتان به عقب بروند و ریشه‌های دندان‌ها آشکار شوند. ریشه‌های دندان پوشش مینا را برای محافظت از آن‌ها ندارند، بنابراین بسیار حساس‌تر از بقیه بخش‌های دندان‌های شما هستند. اگر به نظر می‌رسد لثه‌هایتان در حال تحلیل هستند، با دندان‌پزشکتان مشورت کنید. ممکن است تحلیل رفتن لثه‌ها نشانه‌ای از مشکلات دیگر مانند بیماری لثه باشد. موارد شدید تحلیل رفتن لثه‌ها ممکن است نیاز به پیوند لثه داشته باشد. برای این کار بافت از قسمت دیگری از دهان برداشته می‌شود و برای پوشاندن ناحیه برهنه شده به کار می‌رود.

ب) بیماری لثه: تجمع پلاک‌ها و جرم‌های دندانی ممکن است باعث عقب رفتن لثه‌ها شوند، تداوم این بیماری ممکن است حمایت استخوانی دندان‌ها را از بین ببرد و باعث شل شدن دندان‌ها شود. از طرفی، سیگار کشیدن می‌تواند به بیماری لثه منتهی شود، بنابراین افراد سیگاری باید سیگار را ترک کنند.

دندان‌پزشک برای درمان بیماری لثه ممکن است از روش‌هایی مانند پلنینگ (planning) یا اسکلینگ (scaling) که جرم و پلاک روی ریشه دندان را پاک می‌کنند، استفاده کند. همچنین ممکن است به تجویز دارو یا جراحی برای حل مشکلات لثه نیاز داشته باشید.

ج) ترک برداشتن دندان: هنگامی که دندان شما ترک برمی‌دارد، ترک ممکن است تا ریشه دندانتان ادامه یابد. در این حالت شاید هنگام سرد شدن دندان احساس درد کنید. دندان‌پزشکتان با توجه به عمق این ترک‌خوردگی ممکن است روش‌های متفاوتی برای ترمیم برگزیند. اگر ترک کوچکی وجود داشته باشد که پیش از خط لثه پایان یابد، ممکن است پر کردن آن مشکل را حل کند. اگر ترک‌خوردگی به زیر خط لثه ادامه یابد، کشیدن دندان ضرورت پیدا می‌کند.

درمان حساسیت دندانی

هنگامی که علت حساسیت دندانی معلوم شد، دندان‌پزشکتان می‌تواند روش‌هایی را برای تسکین درد و حساسیت به کار ببرد، از جمله:

* استفاده از خمیردندان برای دندان‌های حساس

* استفاده از ژل فلوراید

* پر کردن دندان به طوری که نواحی برهنه شده ریشه دندان پوشانده شود.

* استفاده از مواد سیلانت

* تجویز خمیردندان‌های ضدحساسیت دندان (که با خمیردندان به کار نمی‌روند)

اگر حساسیت دندانی شما بسیار شدید باشد، ممکن است دندان‌پزشک انجام روت کانال را پیشنهاد کند.

کلام آخر

مراجعه به موقع شما به دندان‌پزشک در موارد درد یا حساسیت دندانی مهم است. نادیده گرفتن دندان‌ها ممکن است وضعیت را بدتر کند. ۲ بار در روز دندان‌هایتان را مسواک بزنید یا نخ دندان بکشید تا از این مشکلات در امان بمانید.

منبع: باشگاه خبرنگاران

15