کشف آثار تاریخی در تخت‌جمشید، فرصتی برای ثروت‌آفرینی ملی
به این سوال که چرا خبر کشف بقایای استخوانی و اسکلت ۱۳ انسان و حیوان در این اثر به یادگار مانده از دوران هخامنشیان به شکل مطلوب و عادلانه در اختیار همه رسانه‌ها قرار نگرفت.
نوع اطلاع‌رسانی این رخداد مورد انتقاد فعالان رسانه‌ای استان فارس قرار گرفت و طی روزهای بعد، خبرنگاران و عکاسان موفق شدند جزئیات بیشتری از کشفیات جدید را به دست آورند.
آنها بر این باور بودند که رخدادی به این اهمیت، شایسته برپایی آیین خاص ولو به صورت مجازی (ناشی از الزام پیشگیری از کرونا) بود و نه اطلاع‌رسانی قطره‌چکانی و محدود.
پیش از این، کشف آبراهه‌ها و کانال‌های زیرزمینی تخت‌جمشید نگاه‌ها را به هنر و دانش ایرانیان باستان معطوف کرده بود و از این آثار تاریخی، جز خبرهای نگران‌کننده درباره نقض حریم (نمونه: ساختمان‌های دانشگاه آزاد مرودشت) و اثرات تخریبی ناشی از گلسنگ، رطوبت و سرما و گرما به گوش نمی‌رسید.
یادمان تاریخی تخت جمشید که متعلق به دوره هخامنشیان است یکی از چهار اثر ثبت شده استان فارس در فهرست آثار جهانی است که در سال ۱۹۷۹ میلادی با شماره ۱۱۴ در سازمان جهانی علمی، فرهنگی ملل متحد (یونسکو) ثبت شد.
در سال‌هایی که سیل، بخش قابل توجهی از استان فارس را در نوردید، مجموعه تخت‌جمشید به یاری این آبراهه‌ها از گزند و آسیب دور ماند و با وجود شدت بارش‌ها، آب‌های سطحی را به خارج مجموعه هدایت کرد.
کشفیات جدید در قالب برنامه کاوش و احیای آبراهه‌های تخت‌جمشید بوده است. از منظر باستان‌شناسان، مجاری این آبراهه‌ها گسترده و از لحاظ حجاری و مهندسی یک شگفتی محسوب می‌شود، البته امکان بازدید عمومی از این آبراهه‌ها به عنوان جاذبه جدید گردشگری فراهم نبوده است.
با وجود گذشت سالیان از زدون خاک و زنگار از مجموعه آثار تخت‌جمشید و بازدید گردشگران داخلی و خارجی، همواره این پرسش مطرح بوده است که چرا آثاری از مردمانی که تخت‌جمشید را بنا کرده‌اند، نیست.
آنان که در برپایی این ستون‌ها و نقش‌های برجسته حیرت انگیز نقش داشته‌اند، در کجا می‌زیسته‌اند.
آری، نقش‌های برجسته تخت‌جمشید سخن می‌گوید که گستره حکومت ایران هخامنشی چه وسعتی بوده است یا اینکه علائم و نشانه‌ها در این آثار تاریخی، گویای درنظر گرفتن مسائلی همچون ثبت پرداخت مزد کارگران است.
طی سالیان اخیر، کوشش‌هایی برای ردیابی محل زندگی کارگران و اقامتگاه عوامل ساخت تخت‌جمشید از طریق مطالعات ژئوفیزیک صورت گرفته است که تاکنون، یا نتیجه‌بخش نبوده و یا اینکه نتیجه پژوهش‌ها اطلاع‌رسانی نشده است.
اینکه در این زمان، اسکلت و بقایای انسانی در این مجموعه کشف شده است، رخداد جدیدی است که می‌تواند درهای جدیدی از اطلاعات تاریخ دوره هخامنشیان را به روی باستان‌شناسان بگشاید.
به گفته حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، این بقایای انسانی و حیوانی در فرایند لایروبی آبراهه‌های دروازه نیمه تمام به سمت حیاط صدستون رخ نمایانده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفته است که در کاوش امسال، بقایای اسکلتی از حیوان نیز مشاهده شد که نشان می‌دهد در هر صورت، قدمت این‌ها تاریخی و مربوط به بعد از ساخت تخت‌جمشید است.
فدایی با بیان اینکه در قطعات استخوانی کشف شده آشفتگی دیده می‌شود، تصریح کرد: اینکه مربوط به دوره اسلامی یا پیش از اسلام باشد مشخص نیست و نکته جالب این است که این استخوان‌ها در ارتفاع دو متری از کف آبراهه‌ها قرار داشته پس مشخص است که در لایه‌های تاریخی بوده، اما تشخیص زمان آن، هنوز میسر نیست.
یکی از سوالات بی‌پاسخ در زمان کنونی، چرایی وجود این استخوان‌ها در این مکان است و متولیان امر، علاقه‌مندان به میراث فرهنگی را به صبر و شکیبایی درباره مطالعات درباره این اسکلت‌ها فراخوانده‌اند.
این مطالعات نه تنها ارزش این اسکلت‌های کشف شده را مشخص خواهد کرد بلکه شاید به سوالات بی‌پاسخ درباره زندگی در ایران باستان نیز پاسخ دهد.
بدون تردید، نوع اطلاع‌رسانی درباره جزئیات جدید از کشف بقایای انسانی در آبراهه‌های تخت‌جمشید باید متفاوت باشد و مراحل کار باید مستندنگاری شود.
در تخت‌جمشید سه کیلومتر کانال زیر زمینی وجود دارد که تاکنون دو کیلومتر آن لایروبی شده است.
فصل چهارم کاوش آبراهه‌های تخت جمشید توسط پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با همکاری پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور و دانشگاه هنر شیراز از ۵ مرداد ماه ۹۹ آغاز شده و تا ۱۸ شهریور ماه این سال به مدت ۴۵ روز، ادامه دارد.
در فاصله زمانی باقیمانده تا پایان این کاوش‌ها، شاید سرنخ‌ها و یافته‌های جدیدی از زندگی در ایران باستان کشف شود که شایسته است از چارچوب مناسبی برای معرفی این کشف‌های تاریخی به جهانیان در رسانه‌های معتبر با برد وسیع در سطح بین‌المللی بهره گرفته شود.
در آن سوی کره خاکی، اگر بقایای انسانی در کوه‌های مرتفع آمریکای جنوبی از تمدن اینکاها رمزگشایی کرده است و مجموعه اطلاعات نسبتا دقیق از مراحل کشف و کاوش درباره سن افراد، نحوه کشته شدن و نوع خوراک در زمان‌های دور به مخاطبان عرضه می‌شود، شاید تکه استخوان‌های کشف‌شده در آبراهه‌های تخت‌جمشید نیز با رمزگشایی در تحقیقات جدید، بتوانند با آثار فاخر و مستند به جهانیان معرفی شوند و بیش از پیش، گردشگران را به این نقطه از ایران هدایت کنند.
اینگونه است که ارزش اسکلت‌ها و استخوان‌های تازه کشف شده در لایه‌های زیرین تخت‌جمشید بیش از هر زمان دیگری مشخص می‌شود؛ این ماموریتی است فراروی متولیان میراث فرهنگی و گردشگری فارس و کشور که از تاروپود این استخوان‌ها، برای ایران عزیز ثروت‌آفرینی کنند.
منبع: ایرنا
68
