یک استاد دانشگاه مطرح کرد:
تلویزیون تلاش گسترده‌ای می‌کند که به فشار امواج ماهواره‌ای پایان دهد/خیلی از مجری‌ها اجازه پخش زنده ندارند
محمدحسین تمجیدی با بیان اینکه احسان علیخانی خیلی اصرار دارد که برنامه عصر جدید را به صورتی تولید کند که همه قشرهای جامعه در آن نقش داشته باشند.
محمدحسین تمجیدی با بیان اینکه احسان علیخانی خیلی اصرار دارد که برنامه عصر جدید را به صورتی تولید کند که همه قشرهای جامعه در آن نقش داشته باشند، گفت: آقای علیخانی گاهی اوقات به رأی داورها ورود کرده و شما ناخودآگاه احساس می‌کنید که در حال خریداری رأی است و می‌خواهد به این صورت داورها را تحت تاثیر قرار دهد.
محمدحسین تمجیدی (کارشناس رسانه و استاد دانشگاه) درباره برنامه عصر جدید گفت: بنیان عصر جدید سالیان پیش در خارج از ایران گذاشته شده و رفته رفته جایگاه خودش را از نظر جذب مخاطب پیدا کرده است. به هر حال ایران تنها کشوری نیست که این برنامه را به صورت وارداتی آداپته کرده و در حال استفاده از آن است. بسیاری از کشورهای اروپایی، عرب‌زبان و موارد دیگر هرکدام این برنامه را برای کشور خود بومی‌سازی کرده و در حال استفاده از آن هستند چراکه این برنامه پتانسیل خوبی برای جذب مخاطب بسیار دارد و این موضوع به خاطر تنوع موضوعات و فعالیت‌هایی است که در آن مطرح می‌شود. بنابراین از این حیث نمی‌توان به این برنامه اشکالی وارد کرد و تاکنون نیز به نظر می‌رسد که در این کار موفق عمل کرده است.
وی افزود: شاید اگر در کنار بقیه تقلیدهایی که تلویزیون ما از فضاهای بیرونی می‌کند، این نوع برنامه را زودتر آدابته می‌کرد، اکنون مثل بسیاری از کشورهای دیگر عصر جدید به یک برنامه پخته‌تر تبدیل شده بود. بنابراین نوعاً از این حیث نمی‌توان به آن ایرادی را وارد دانست. البته اگر سازمان صداوسیما برای اینکه چگونه می‌خواست برخی از این برنامه‌ها را آداپته کند، سیاست‌های مدونی می‌داشت بهتر می‌بود تا اینکه یکجا، شبکه‌ای این کار را انجام دهد. چون حال برخی برنامه‌های دیگر ما هم وارداتی هستند و از برنامه‌های دیگری تقلید شده و به نوعی ایرانیزه شده‌اند ولی چون در حد «آمریکن گاد تلنت» شهرت نداشتند خیلی به چشم نیامدند وگرنه این اولین کار تقلیدی از فضاهای بیرون نیست و احتمالا آخرین آن هم نخواهد بود.
این کارشناس در مورد داورهای این برنامه نیز عنوان کرد: نسبت به داورها نظر خاصی ندارم و معتقدم داورها هرطور انتخاب می‌شدند بالاخره با بعضی از سلایق و بعضی از رویکردها جور درنمی‌آمد و به نوعی این موضوع کار تهیه‌کننده را خیلی دشوار می‌کند که بخواهد تیمی را جمع و جور کند که آن تیم با همه آدم‌های شرکت‌کننده مطابقت داشته باشد. اگر هم می‌خواست داورها را به طور چرخشی یا سیال انتخاب کند و بر اساس هر برنامه داورهایی تعیین شوند، این در اصل یکسانی قضاوت را بین شرکت‌کنندگان مشکل ایجاد می‌کرد. برای اینکه هر بار آدم‌هایی با ذوق و سلیقه متفاوتی برای تک‌برنامه وارد می‌شدند و ممکن بود در آن تک‌برنامه داوری آنها خیلی منطبق با بقیه داوری‌ها نشود. پس در نهایت اینکه جنس داوری باید یکسان باشد، یک اصل است. در حیطه دانش و تخصص داورها نیز نظرم این است که اگر قرار باشد تا اندازه‌ای سختگیری شود که چه کسی باشد و چه کسی نباشد، باز هم افرادی دیگری را ناراضی خواهد کرد. در نهایت باید بالاخره یکی از گروه‌ها را پذیرفت.
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که چطور در برنامه‌ای که ۶۰ تا ۷۰ درصد شرکت‌کنندگان آن متقاضی انجام فعالیت‌های بدنی و فرم هستند، هیچ داوری که به طور تخصصی روی این موضوع اشراف داشته باشد، وجود ندارد، بیان کرد: نبود این جنس داور را می‌توان به عنوان یک نقد ژورنالیستی قبول کرد و اشکالی بر آن نیست اما از نظری خیلی سخت می‌توان این موضوع را برای تهیه‌کننده اشکال به نظر آورد. شما اگر این برنامه را با نمونه‌های بیرونی هم منطبق کنید، می‌بینید که آنجا هم با این دقت که داوری مسلط به هر رشته وجود داشته باشد، نیست.
تمجیدی همچنین درباره نظرهای تخصصی داورهای برنامه درباره فعالیت‌هایی که بعضا در آن تخصصی هم ندارند اظهار داشت: نمی‌توان گفت که اگر جای این دوستان، داورهای تخصصی‌تری بودند، نتیجه‌ای مخالف با این موضوع به وجود می‌آمد. چه بسا ممکن بود در ابتدا شما فکر کنید که افراد دیگر مرتبط‌تر هستند ولی بعد که نظرات آنها در برنامه داده می‌شد، اتفاق بدتری می‌افتاد. این موضوع متاثر از تاثیر و تاثر آن لحظه آدم‌ها در آن فضا با یکدیگر است. این موضوع یک نکته رسانه‌ای است و به نوعی یکی از خاصیت‌های تلویزیون به شمار می‌آید. یعنی وقتی شما جلوی دوربین تلویزیون قرار می‌گیرید و به نوعی چهره معروف و سلبریتی به شمار می‌آیید، ممکن است یک لحظه جو شوآف شما را بگیرد و کارهای خوبی انجام ندهید. به عنوان مثال یک لحظه تحت تاثیر قرار می‌گیرید که اگر این حرف را بزنم، حرف متفاوتی بوده و بعد هم پای حرف خود می‌ایستد و پافشاری می‌کند تا درواقع این اتفاق بیفتد. از همین جهت به نظرات غیرتخصصی داورها نیز باید از این منظر نگاه کرد.
وی افزود: آقای علیخانی علاوه بر تمام حسن‌هایی که دارند، گاهی اوقات که به رأی داورها ورود می‌کنند، شما ناخودآگاه احساس می‌کنید که در حال خریداری رأی بوده و می‌خواهد به این صورت داورها را تحت تاثیر قرار دهد. از نظر من این کار از قضاوت‌های غیرتخصصی داورها بدتر است. او باید اجازه دهد داوری؛ چه درست و چه غلط خودش راهش را برود و به داورها فشار نیاورد تا رأی‌شان را عوض کنند.
این کارشناس همچنین درباره صحبت‌هایی که احسان علیخانی گاهاً بعد از رأی داورها در مورد زندگی برخی شرکت‌کننده‌ها انجام می‌دهد و به نحوی در رأی مردمی تاثیرگذار است، گفت: این ایراد واردی بوده و نمی‌توان با آن هیچ مخالفتی کرد چراکه به رأی‌العین دیده شده است. منتها من با برخی از دست‌اندرکاران این برنامه که صحبت کردم نکته‌ای را به من منتقل کردند و آن هم این است که آقای علیخانی خیلی اصرار دارد که این برنامه را همگانی کند و همه آدم‌ها از همه صنف‌ها در آن حضور داشته باشند و به این صورت پوئنی به آنها تعلق بگیرد. شما اگر این موضوع را از دید مجری که به دنبال احقاق حق از طبقات مختلف اجتماعی است در نظر بگیرید، شاید مقداری تلطیف شود ولی از نظر رسانه‌ای خیلی پسندیده نیست. کما اینکه اکنون در یکی، دو برنامه شاهد به وجود آمدن این مشکل بودیم و بیشتر شرکت‌کنندگانی که از صنف خواننده هستند به مرحله‌های بالا این برنامه راه پیدا کرده‌اند.
تمجیدی همچنین درباره اضافه شدن احسان علیخانی به عنوان مجری در این برنامه که در نمونه‌های خارجی وجود ندارد، نیز اظهار کرد: این حیطه تخصصی کار تلویزیون است. ما در ایران چارچوب‌هایی داریم که بر اساس آن برنامه ساخته می‌شود. همین الان خیلی‌ها با حرف زدن داورها مشکل دارند؛ حال فکر کنید که قرار باشد کل برنامه را به دست آنها بسپارند، قطعا دو برنامه برگزار نشده، عصر جدید تعطیل خواهد شد. باید کسی باشد که خط قرمزها، محدودیت‌ها و ضرورت‌های رسانه را می‌داند تا در مواقع ضروری به موضوع ورود کند و از حواشی دیگر جلوگیری کند.
وی افزود: اگر قرار بود این برنامه به صورت لایو و زنده روی آنتن رود، قطعا ما خیلی مشکل پیدا می‌کردیم. در تلویزیون این موضوعات به صورت نانوشته مرسوم بوده و بر این اساس خیلی از مجریان اجازه پخش زنده ندارند. چون باید برخی ملاحظات با آنها صورت گرفته باشد. حال این برنامه زنده نیست ولی باز برای چنین برنامه‌ای که برای اولین بار تا این حد باز با آن برخورد می‌شود، باید مقداری شرایط را کنترل کرد. نمی‌توان گفت که چون در مدل‌های خارجی، مجری وجود ندارد ما هم مجری نداشته باشیم. بالاخره برنامه ایرانیزه شده و در ایران این پذیرش بیشتر بوده که کسی برنامه را هندل کند و بقیه به آن آدم خدمات دهند.
این کارشناس در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه ما ظرفیت خاصی از استعدادیابی کشور را در این برنامه می‌بینیم و فضایی برای ارائه این استعدادها به تهیه‌کنندگان دیگر وجود ندارد، آیا دسترسی آسانتر داورها به این استعدادها و استفاده از آنها، به نوعی تولید رانت برای آنها نیست، گفت: من چنین تصوری ندارم ولی اگر هم باشد بالاخره یک ستاره متولد می‌شود. تعبیر شخصی من این است که خیلی از آدم‌هایی که شما در این برنامه می‌بینید، اگر چند سال دیگر قصه آنها را دنبال کنید، شاهدید که چه بلایی سر آنها آمده است. شاید بلایی شبیه به اتفاقی که برای بازیگر فیلم دونده (امیر نادری) آمد.
تمجیدی ادامه داد: ما الان؛ حال این استعدادها را می‌بینیم و پیش‌بینی آینده آنها خیلی زود است. بالاخره این استعدادها هم قابلیت این را دارند که در چرخ‌دنده‌های جامعه گیر کنند و جان سالم به در نبرند. در نهایت می‌خواهم بگویم که استعدادهای این برنامه به سادگی وارد راه ترقی نمی‌شوند. در واقع ما احساس می‌کنیم که با این برنامه همه چیز تمام شده و این دوستان به بازار استعدادها راه پیدا کردند ولی در واقع اینطور نیست.
وی همچنین درباره هدف تلویزیون از تولید برنامه عصر جدید عنوان کرد: من نمی‌توانم جای تلویزیون بگویم که هدف آنها از ساخت چنین برنامه‌هایی چه بوده ولی موضوع مشخص این بوده که اکنون تلویزیون تلاش گسترده‌ای می‌کند که به روال همه فشار امواج ماهواره‌ای تا آنجا که برایش امکان دارد، یک بازگشت مخاطب را به سمت خودش داشته باشد. حال این کار یا از طریق بومی‌سازی برنامه‌هایی از این دست یا تقلید سخیف از برنامه‌های خارجی یا هر روش دیگری که در دسترس است.
این کارشناس رسانه در ادامه اظهار داشت: این موضوع یکی از خطراتی است که به طور کل تلویزیون را تهدید می‌کند که به نوعی نظام فرهنگی مقبول خودش را کمی در گرو این قرار داده که در واقع از این نوع برنامه‌های موفق وام بگیرد. ادعای همه این برنامه‌ها این است که اتاق فکر دارند ولی از نظر من اشکال در همین اتاق فکرهاست و آنها هستند که کارشان را درست انجام نمی‌دهند. اگر اتاق فکرها کارشان را درست انجام می‌دادند، آن شاخک‌های مدنظر مردم را باید قبل از شروع برنامه تحت تاثیر قرار می‌دادند. یعنی قبل از شروع برنامه، درباره آن با مردم صحبت زیادی شود تا همه متوجه شوند که عصر جدید، برنامه‌ای درباره استعداد است و همه می‌توانند استعدادهای خود را به آن بفرستند و این کار چه مزایایی برای آنها دارد.
وی همچنین درباره نقدهایی که نسبت به عدم شرکت بانوان در بخش‌های دیگری غیر از دوبله و مواردی از این دست مطرح می‌شود، توضیح داد: ما در جمهوری اسلامی زندگی می‌کنیم و طبق آن باید یکسری ضوابط را رعایت کنیم و نمی‌توان از این برنامه انتظاری جز این را داشت. درباره نقدی که نسبت به استعداد خانم‌ها که تنها به هنر دوبله محدود می‌شود نیز باید بگویم در صورتی می‌توان این نقد را قبول کرد که ما معارض داشته باشیم. یعنی مثلا خانم‌هایی آمده و گفته باشند که ما می‌خواستیم فلان عملیات را انجام دهیم ولی نگذاشتند. به نوعی حاضر شدیم مثل تیم ملی فوتسال و والیبال با حجاب کار خود را انجام دهیم ولی این دوستان نگذاشتند. ولی در شرایط فعلی ما نمی‌دانیم که چنین معارض‌هایی وجود دارند یا خیر.
تمجیدی افزود: علاوه بر این هر تلویزیونی دستورالعمل‌ها و ممیزی‌های خاص خودش را دارد. تلویزیون یک دانشگاه عمومی است و میزان آموزش مستقیم آن برای آحاد مردم بسیار بالا است. هر چیزی از این جعبه پخش شود فردای آن روز موجب رفتاری در اجتماع خواهد شد. چراکه با پخش آن رفتار از تلویزیون دلیلی بوده تا آن رفتار پسندیده قلمداد شود. این خیلی نکته مهمی بوده و نسبت به آن باید بسیار با دقت نگاه کرد. یک تلویزیون غیرخصوصی دولتی در کشور ما بسیار شرایط سختی را دارد برای اینکه بخواهد به چنین حیطه‌های ورود کند و در آنها آزادانه عمل کند. ظرفیت‌های جامعه اگر کاملا آمادگی پذیرش این نوع آزادمنشی‌ها را نداشته باشند، برای ما اتفاقات بدی خواهد افتاد. در نهایت به نوعی بهتر است به همین شیوه عمل شود.
وی در بخش پایانی صحبت‌هایش اظهار داشت: متاسفانه علیرغم اینکه برای ساخت این برنامه از نمونه‌های خارجی تقلید شده، اشتباهات فاحشی داشت که همان اول و در همین سری دوم برنامه نیز مشخص شد. به عنوان مثال یکی از این موضوعات مسئله ضربدرها بود که آمدند و به ما حقنه کردند که ما در سری دوم می‌خواهیم به این صورت عمل کنیم، در صورتی که کلا از ابتدا غلط عمل کرده بودند. به هر حال این برنامه مخاطب خاص خودش را دارد و شرکت‌کنندگانی در آن می‌آیند و می‌روند. من احساس می‌کنم که تعدادی از آدم‌هایی که برای اجرای برنامه خود به سن عصر جدید می‌رسند و رد هم می‌شوند، می‌توانستند در همان مرحله پیش از تست رد شوند چراکه با دیدن اجرای برخی از شرکت‌کنندگان شما احساس می‌کنید که وقت‌تان گرفته شده است. بدیهی است که این آدم‌ها کار خاص یا ویژه‌ای انجام نمی‌دهند اما به صحنه اصلی برنامه عصر جدید رسیده‌اند. من نگاهم این است که عصر جدید در مرحله انتخاب آدم‌هایی که مجوز ورود به برنامه را می‌گیرند، می‌تواند خیلی قاطعانه‌تر و با دقت بیشتری عمل کند.
منبع: ایلنا
22
