فیلم‌اولی‌ها در «فجر ۳۸» هم شگفتی‌ساز شدند/ معمای یک «فیلم‌کشی»!
جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر در حالی امشب و با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان می‌دهد که سه فیلم از کارگردانان فیلم‌اولی شانس اصلی شکار سیمرغ هستند و «شنای پروانه» هم رکورددار نامزدی شده است.
«مهر سیمرغ» عنوان بسته خبری-تحلیلی روزانه‌ای است که به مرور متن و حاشیه سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر می‌پردازد.
در روزهای برگزاری این دوره از جشنواره فیلم فجر هر روز صبح تلاش کردیم « مهر سیمرغ ۳۸ » روایت‌گر آخرین تحولات بزرگ‌ترین رویداد سینمایی کشور باشیم.
امروز سه‌شنبه ۲۲ بهمن‌ماه و هم‌زمان با روز برگزاری اختتامیه سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر، با شماره یازدهم «مهر سیمرغ ۳۸» همراه شوید. نامزدهای بخش‌های مختلف جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر شب گذشته توسط ابراهیم داروغه‌زاد دبیر این رویداد معرفی و برگزیدگان نهایی امشب و در قالب آئین اختتامیه این رویداد معرفی خواهد شد.
چهره روز؛ ابراهیم حاتمی‌کیا
بلافاصله پس از معرفی نامزدهای بخش «سودای سیمرغ» جشنواره سی‌وهشتم توسط ابراهیم داروغه‌زاده، یکی از مهمترین نکاتی که در این فهرست مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت، جای خالی نام ابراهیم حاتمی‌کیا و فیلم تازه‌اش «خروج» در سه بخش اصلی بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه بود.
«خروج» البته در پنج بخش بهترین بازیگر مرد (فرامرز قریبیان)، بهترین طراحی لباس (مارال جیرانی)، بهترین صدا (امیر نوبخت و آرش قاسمی)، بهترین جلوه‌های ویژه بصری (محمد برادران) و بهترین چهره‌پردازی (مهرداد میرکیانی) نامزد دریافت سیمرغ است اما این از معدود دوره‌های جشنواره فیلم فجر است که ابراهیم حاتمی‌کیا فیلمی در جشنواره دارد اما نام خودش در فهرست نامزدها نیست و فیلمش هم نامزدی عنوان «بهترین فیلم» را به‌دست نیاورده است.
فیلم تازه ابراهیم حاتمی‌کیا البته ضعف‌هایی داشت که علاقه‌مندان همیشگی سینمای او را هم تا حدود دلسرد کرد اما تجربه نشان داده است که حاتمی‌کیا نسبت به چنین برخوردی از سوی هیأت داوران سکوت نخواهد کرد. او یا به نشانه اعتراض امشب در آئین اختتامیه حاضر نخواهد شد و یا در حاشیه حضور در این رویداد اعتراضش را با رسانه‌ها به اشتراک می‌گذارد. درست مانند اظهاراتی که در نشست رسانه‌ای فیلمش، پس از بازماندن «خروج» از رقابت بهترین فیلم جشنواره از نگاه تماشاگران داشت و سخن از مهندسی آرای مردمی را به میان کشید.
ابراهیم حاتمی‌کیا شمایل سینماگر معترض در سینمای ایران است و احتمالاً نسبت به مهجوریت فیلمش در داوری جشنواره سی‌وهشتم فجر هم سکوت نخواهد کرد.
«خروج» علاوه‌بر فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا، یکی از مهمترین محصولات سازمان رسانه‌ای «اوج» در جشنواره سی‌وهشتم هم بود. سازمانی که ۲ فیلم دیگرش در بخش سودای سیمرغ جشنواره امسال یعنی «روز بلوا»، «آبادان یازده ۶۰» هم سهمی از نامزدی در بخش‌های اصلی نداشت. فیلم «لباس شخصی» از محصولات این سازمان در بخش «نگاه نو» هم هرچند یکی از ۵ نامزد نهایی این بخش معرفی شده است اما در رقابت با فیلم‌هایی چون «روز صفر» و «شنای پروانه» بعید است این فیلم هم شانسی برای شکار سیمرغ داشته باشد.
فیلم روز؛ خورشید
آخرین روز از اکران فیلم‌های راه‌یافته به جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر در پردیس سینمایی «ملت»، با رونمایی از «خورشید» حسابی گرم شد. فیلمی که بی‌تردید می‌توان عنوان پرحاشیه‌ترین فیلم جشنواره سی‌وهشتم را به آن اطلاق کرد.
«خورشید» دهمین فیلم کارنامه مجید مجیدی است. فیلمی که پس از دو پروژه بین‌المللی «محمدرسول‌الله (ص)» و «آنسوی ابرها»، بسیاری آن را بازگشت باشکوه مجیدی به سینمای اجتماعی توصیف می‌کردند و به همین دلیل بسیاری از اصحاب رسانه و منتقدان از روز نخست جشنواره در انتظار رونمایی از آن بودند. فیلم اما به دلیل طولانی شدن مراحل فنی، در روزهای نخست به اکران‌های مردمی هم نرسید و برای اکران در سالن اصحاب رسانه هم جایی بهتر از آخرین‌سئانس نصیبش نشد.
فارغ از حاشیه‌های حضور «خورشید» در جشنواره امسال، این فیلم را می‌توان در زمره یکی از تأثیرگذارترین فیلم‌های جشنواره امسال قرار داد. فیلمی که قهرمانانش نوجوانانی هستند که در بستر اجتماع آنان را با نام «کودکان کار» می‌شناسیم و روایت بی‌پرده از دغدغه‌ها، نگرانی‌ها و البته آرزوهای آن‌ها، اصلی‌ترین برگ‌برنده «خورشید» محسوب می‌شود.
فیلم علاوه‌بر کارگردانی مسلط مجید مجیدی که پیش‌تر نیز ثابت کرده بود اشراف ویژه‌ای بر جهان ذهنی کودکان و نوجوانان دارد، فیلمنامه نیما جاویدی که سال گذشته فیلم تحسین‌شده «سرخ‌پوست» را در ویترین فجر داشت از دیگر نکات قابل توجه فیلم بود.
ستاره‌های نوجوان «خورشید» که از کودکان کار بوده‌اند
اما گرمای «خورشید» در روز پایانی جشنواره، به داستان و ساختار فیلم محدود نبود و حضور بازیگران نوجوان فیلم که اولین حضور در یک فیلم سینمایی را تجربه کرده و پیش از آن خود در جرگه کودکان کار بوده‌اند، در نشست رسانه‌ای فیلم، تأثیرگذاری این فیلم در سالن رسانه‌ها را دو چندان کرد؛ به‌خصوص زمانی که روح‌الله زمانی بازیگر نقش «علی» کاراکتر اصلی فیلم، بغضش در پشت تریبون فجر شکست و از مادری که در شرایط سخت، زمینه را برای رشد او و رسیدن به جایی که الان در آن ایستاده است، گفت.
فارغ از فضای حسی حاکم بر فرآیند تولید «خورشید» که بخشی از آن در نشست رسانه‌ای جشنواره هم منعکس شد، دو نکته به‌صورت ویژه موردتوجه اصحاب رسانه قرار گرفت؛ یکی توانمندی مجید مجیدی در کشف استعداد نوجوانان و معرفی بازیگران گمنام در آثاری و دیگری یادآوری درددل‌های فرخ هاشمیان، بازیگر نوجوان فیلم سینمایی «بچه‌های آسمان» که پس از آن فیلم دیگر شرایط مساعدی برای ادامه حضورش در سینما فراهم نیامد و به کارگری در زمینه نقاشی ساختمان رو آورد.
مجیدی در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره ادعای فرخ هاشمیان مبنی‌بر اینکه مجید مجیدی جلوی درخشش او در فیلم‌ها دیگر را گرفته است، صراحتاً این اظهارات را تکذیب کرد و در عین حال گفت به‌عنوان کارگردان وظیفه‌ای در زمینه تضمین ادامه فعالیت عوامل فیلمم در سینما ندارم. باید دید سرنوشت روح‌الله زمانی و دیگر دوستان نوجوانش که تا دیروز کودک کار بودند و حالا در اولین تجربه بازیگری خود در یک فیلم سینمایی، انصافاً خوش درخشیده‌اند و در حد و اندازه یک ستاره ظاهر شده‌اند، در معادلات پیچیده سینما چه خواهد بود؟
حاشیه روز؛ فیلم‌کشی به سبک فجر!
کیفیت حضور فیلم تازه محمدهادی کریمی در جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر یکی از موارد نادر و عجیب در تاریخ برگزاری این رویداد محسوب می‌شود. فیلم «پسرکشی» ابتدا از سوی هیأت انتخاب به‌عنوان یکی از ۵ فیلم رزرو بخش «سودای سیمرغ» معرفی شد. در روزهای میانی جشنواره و پس از تأخیر عوامل فیلم «خورشید» در رساندن فیلم به اکران‌های مردمی، این فیلم رزرو با اعلام ستاد جشنواره رسماً وارد چرخه اکران شد، تا سانس‌های نمایش فیلم «خورشید» خالی نماند. یکی دو روز بعد اما «خورشید» هم رسید و احتمالاً به استناد احترام فیلمسازش اعلام شد که این فیلم در سانس‌های قبلی خود به نمایش در می‌آید و اینگونه کار «پسرکشی» به سانس‌های و خارج از برنامه کشید.
از سوی دیگر فیلم مجید مجیدی و محمدهادی کریمی هر دو روز میز داوران قرار گرفتند تا برخلاف بند صریح فراخوان، تعداد فیلم‌های بخش سودای سیمرغ از ۲۲ فیلم به ۲۳ فیلم افزایش پیدا کند.
محمدهادی کریمی و عوامل «پسرکشی» در نشست ۵ دقیقه‌ای جشنواره!
اوج قربانی شدن فیلم کریمی اما کیفیت نمایش آن برای اصحاب رسانه بود. فیلم که از ابتدا جایی در جدول اکران پردیس ملت نداشت، به دلیل ورود بی قاعده‌اش به چرخه جشنواره، در سانسی که پیش‌تر برای «اعلام نامزدها» در جدول قرار گرفته بود، روی پرده رفت، اما از آنجا که پیش از آن فیلم «خورشید» تا تایم بیش از ۲ ساعت اکران و پس از آن نشست داغ مجید مجیدی برگزار شد، عملاً اصحاب رسانه نتوانستند این فیلم را در موعد خود ببینند و زمانی هم که فیلم با تأخیر اکران شد، به دلیل برنامه‌ریزی جشنواره برای پخش زنده معرفی نامزدها از تلویزیون، در میانه پخش فیلم خبرنگاران از داخل سالن نمایش به بیرون فراخوانده شدند تا نشست رسانه‌ای کارگردان فیلم زودتر برگزار شود!!
اما بازهم محدودیت زمان برای رسیدن نشست دبیر جشنواره به آنتن زنده باعث شد برخلاف دیگر فیلم‌های حاضر در جشنواره که نزدیک به یک ساعت فرصت برای گفتگوی اصحاب رسانه با عواملشان در اختیار داشتند، نشست رسانه‌ای «پسرکشی» در ۵ دقیقه برگزار شد تا کریمی تنها فرصت کند از اصحاب رسانه و عوامل فیلمش تقدیر و تشکر کند و گلایه‌ها را به بعد موکول کند!
وضعیت این فیلم زمانی جالب‌تر شد که در فهرست نهایی اعلام نظر داوران حتی به اندازه نامزدی در یک بخش هم دیده نشد و اینگونه منطق پذیرش و راه‌دادن این فیلم به چرخه فجر بیش از پیش زیر سوال قرار گرفت! «پسرکشی» فارغ از کیفیت فیلم، بی‌تردید مهمترین قربانی برنامه‌ریزی عجیب مدیران جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر بود.
نکته روز؛ درخشش فیلم‌اولی‌ها
«شنای پروانه»، «روز صفر» و «پوست» سه فیلم از فیلمسازان فیلم‌اولی جشنواره امسال هستند که سهمی ویژه در اعلام نامزدهای نهایی بخش «سودای سیمرغ» از سوی هیأت داوران داشته‌اند. سه فیلمی که هر سه در بخش «نگاه نو» هم جزو ۵ نامزد نهایی دریافت سیمرغ بهترین فیلم اول جشنواره هستند.
«شنای پروانه» به کارگردانی محمد کارت با ۱۲ نامزدی در بخش‌های مختلف، رکورددار نامزدی در بخش سودای سیمرغ جشنواره امسال است و عوامل مختلفش شانس بالایی برای شکار سیمرغ در جشن اختتامیه امشب دارند. اولین فیلم بلند محمد کارت که پیش‌تر در عرصه مستندسازی و فیلم کوتاه حسابی خوش درخشیده بود، داستانی متفاوت از اراذل و اوباش جنوب شهر را روایت می‌کند و از نکات مهم درباره فیلم، سرمایه‌گذاری محمدصادق رنج‌کشان بر روی آن است؛ سرمایه‌گذاری که سال گذشته هم با فیلم سینمایی «متری شیش و نیم» سعید روستایی بخش عمده‌ای از جوایز جشنواره فیلم فجر را از آن خود کرده بود.
سعید ملکان و امیرجدید هر دو برای «روز صفر» نامزد شکار سیمرغ هستند
«روز صفر» ساخته سعید ملکان هم از ابتدا جزو فیلم‌اولی‌های ویژه جشنواره امسال بود. فیلمی که کارگردانش سابقه‌ای طولانی در سینمای ایران دارد و حتی تا امروز تجربه شکار ۹ سیمرغ بلورین در اختتامیه جشنواره فجر به‌عنوان طراح چهره و تهیه‌کننده را داشته است، اما امسال اولین فیلمش را کارگردانی کرده است. «روز صفر» از نظر محتوایی هم جزو آثار استراتژیک سینمای ایران محسوب می‌شود و مشاور محتوایی آن مجتبی اصفهانی بوده است که او هم سال قبل فیلم مهم «شبی که ماه کامل شد» ساخته نرگس آبیار را در مقام مشاور و فیلمنامه‌نویس در جشنواره فجر داشت که جوایز مهمی را هم از آن خود کرد. «روز صفر» در ۹ بخش نامزد دریافت سیمرغ شده است.
«پوست» به کارگردانی بهمن و بهرام ارک اما شرایط متفاوتی نسبت به این دو فیلم دارد. فیلم متفاوت برادران ارک، هرچند در ۶ رشته در بخش «سودای سیمرغ» نامزد دریافت سیمرغ شده است اما در دو بخش مهم بهترین کارگردانی و بهترین فیلم نادیده مانده است.
فارغ از نظر هیأت داوران جشنواره سی‌وهشتم، کوروش آهاری با «آن شب»، عباس امینی با «کشتارگاه» و امیرعباس ربیعی با «لباس شخصی» دیگر فیلم‌اولی‌های جشنواره امسال بودند که حضوری درخشان در جشنواره داشتند و از همین امروز می‌توان در انتظار فیلم‌های بعدی آن بود.
72
