به‌یاد «نادره»؛ مادر فیلم‌های ایرانی

نادره در رشت زاده شد. ۱۳ ساله بود که ازدواج کرد، ولی اجازه یافت که دبیرستان را به پایان برساند. ۲۳ ساله بود که از همسرش جدا و وارد کار تئاتر شد و شش سال پس از آن در نخستین فیلمش میهن‌پرست بازی کرد و ۵۰ سال به این کار پرداخت.

دخترش ثریا قاسمی که از بازیگران مطرح نمایشنامه‌های رادیویی و سینما و تلویزیون ایران است درباره محدودیت زنان بازیگر می‌گوید: «مادرم تا سال‌ها به صاحبخانه‌اش نمی‌گفت که بازیگر تئاتر است. می‌گفت توی خیاط‌خانه کار می‌کند».

در بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌ها نقش مادر داشت. می‌گفت: «از سال‌ها پیش که خیلی جوان بودم تا حالا در اغلب فیلم‌هایم در نقش مادر بازی کرده‌ام و بدون استثنا مادر همه هنرپیشه‌های معروف بوده‌ام».

او در فیلم اجاره‌نشین‌ها در نقش مادر عزت‌الله انتظامی که کمابیش هم‌سِنش بود، بازی کرد. باورپذیری و تیپ‌سازی‌اش به اندازه‌ای طبیعی می‌نمود که بسیاری می‌پنداشتند که او همسر یا مادر حقیقی بازیگران بوده است مثلا همسر محمدعلی کشاورز در سریال پدرسالار.

یکی از نقش‌های ماندگار او بازی در فیلم حسن کچل ساخته علی حاتمی بود. در فیلم‌های صداگذاری‌شده به سبب بیان بسیار خوبش، دوبلور می‌توانست روی تصویرش به آسانی صحبت کند و این امر بر باورپذیری بازی‌اش می‌افزود. در فیلمبرداری‌های ضبط صدای هم‌زمان نیز بیان و گرمی صدایش عاملی در افزایش مقبولیت و جذابیت ایفای نقش بود.

نقش‌آفرینی او در سریال خانه سبز از او تصویری مخالف پندار معمول یعنی مهربان از مادرشوهر را در خاطره‌ها پدید آورد.

در فیلم سینمایی کلاه قرمزی و پسرخاله هم حضور داشت که سبب آشنایی نسل جوان پس از انقلاب با او شد.

او در ۱۵۰ فیلم و سریال نقش آفرید و حضور پررنگش در سینمای ایران بیش از هر چیز به خاطر بازی طبیعی، بی‌پیرایه و تأثیرگذارش بود. با بیشتر کارگردانان مطرح ایران کار کرده و در بیشتر آثار آن‌ها نقش مادر داشته و سه بار نامزد جایزه جشنواره سینمایی فجر شده است.

حمیده خیرآبادی در ۸۶ سالگی در تهران درگذشت.