ناشنیده‌هایی از نخستین سینمای مشهد در عصر مشروطه

برخی گمان می‌کنند که تاریخ ورود سینما به شهر مشهد، مربوط به دوره پهلوی است؛ زمانی که در خیابان ارگ تعدادی سینما توسط ارامنه بنا شد؛ اما باید عرض شود که این گمان، صواب نیست! پای هنر هفتم در دوره مظفرالدین‌شاه قاجار به ایران باز شد و حدود یک سال بعد از مرگ او، به مشهد. سال 1286 خورشیدی، یک‌سال بعد از پیروزی انقلاب مشروطه، موسی‌خان اعتبارالسلطنه، رئیس قورخانه‌ (اسلحه‌سازی)‌ مشهد،‌ تصمیم گرفت که تالاری را برای نمایش فیلم احداث کند. او زمینی را در محل فعلی کوچه ثبت واقع در خیابان ارگ و درست در مکان کنونی اداره ثبت ناحیه دو مشهد در نظر گرفت و تالار نمایش فیلم را ساخت؛ البته این زمین، بخشی از عمارت شخصی اعتبارالسلطنه بود. اجرای طرح را یکی از اتباع روسیه به نام «آوانُف» برعهده گرفت و کار ساخت تالار به سرعت پایان یافت. موسی‌خان برای نمایش فیلم یک دستگاه آپارات هِنْدلی که نور آن با چراغ «کارپیت» تأمین می‌شد، خریداری کرد و به این ترتیب، کار نخستین سینمای مشهد آغاز شد. برای اعیان و اشراف یک لُژ ویژه در نظر گرفته شده‌بود و مردم عادی هم می‌توانستند با پرداخت «پنج‌ شاهی»، که برای مردم عادی آن زمان رقم بالایی محسوب می شد، به تماشای فیلم صامتی بنشینند که البته یک نَقّال، ضمن پخش، توضیحاتی «مَن درآوردی» درباره آن ارائه می‌کرد!

تالار «اعتبارالسلطنه» تا سال 1305، یعنی اوایل دوره پهلوی، به کار خود ادامه داد، اما کم‌کم از رونق افتاد و از فضای آن، تنها برای برپایی مراسم استفاده می‌شد. چندی بعد، ساختمان مذکور را برای ساخت اداره ثبت مشهد ویران کردند و ساختمانی که همچنان با وجود تغییرات ظاهری، در همان مکان پابرجاست، جای تالار اعتبارالسلطنه را گرفت.

منبع: خراسان

72