بن‌سلمان، قتل خاشقچی و مستندی که نباید دیده شود
فیلمساز برنده اسکار مستندی درباره قتل جمال خاشقچی ساخته است، و در اقدامی دور از انتظار، غول‌های پخش آنلاین این مستند را بایکوت کرده‌اند.
پژوهش‌های مستند برایان فوگل درباره قتل جمال خاشقچی، فعال مخالف حکومت عربستان سعودی برای یافتن پلتفرم توزیع دچار مشکل شده است. در حالی که معمولاً غول‌های پخش آنلاین برای گرفتن امتیاز انحصاری مستندهای جنجالی سر و دست می‌شکنند.
برایان فوگل که با مستند «ایکاروس» برنده جایزه اسکار شده بود، حالا در دومین اثر بلندش با عنوان «مخالف» به زوایای پنهان قتل جمال خاشقچی و نقش محمد بن سلمان پرداخته است.
معمولاً وقتی یک فیلمساز برنده اسکار اثری تازه ارائه می‌کند، کمپانی‌های پخش آنلاین (از نتفلیکس تا آمازون و دیزنی‌پلاس) برای به دست آوردن امتیاز پخش انحصاری آن سر و دست می‌شکنند اما در ماجرای «مخالف» رفتارشان این‌گونه نیست.
فوگل برای ساخت این مستند با چهره‌های درگیر ماجرا چون خدیجه چنگیز نامزد جمال خاشقچی و فرد رایان مدیر ارشد روزنامه واشنگتن‌پست مصاحبه کرده است. او علاوه بر این به ۳۷ صفحه متن پیاده شده از صدای ضبط‌شده در کنسولگری عربستان دست پیدا کرده است که آنچه هنگام جنایت روی داد را افشا می‌کند. او زمان زیادی را هم با عمر عبدالعزیز مخالف عربستانی ساکن در کانادا سپری کرده است. عبدالعزیز در مبارزه با دولت سعودی با خاشقچی همکاری گسترده داشت.
مستند «مخالف» در جشنواره ساندنس روی پرده رفت و با تحسین منتقدان روبه‌رو شد. هالیوودریپورتر آن را مستندی «قوی، عمیق و جامع» توصیف کرد و ورایتی درباره‌اش نوشت: «تریلری مستند با ارتباطاتی تکان‌دهنده» حتی هیلاری کلینتون هم به تحسین این مستند پرداخته بود.
برایان فوگل
فوگل پس از ساخت مستند «مخالف» حدود ۸ ماه زمان نیاز داشت تا پخش‌کننده‌ای پیدا کند که حاضر شود، فیلمش را در سینِما روی پرده ببرد. کمپانی‌های بزرگ هالیوود چون سونی، دیزنی و یونیورسال هم حاضر به اکران فیلمش نشدند و او در نهایت با پخش‌کننده کوچک و مستقل قرارداد بست و به پخش گسترده مستندش در کمپانی‌های بزرگ پخش آنلاین امیدوار ماند.
تلاش برای دیده نشدن مستند
با این تعاریف فقط مانده بود که یک پلتفرم پخش آنلاین امتیاز مستند «مخالف» را بخرد تا یافته‌های آن به گوش مردم برسد. درست همان کاری که نتفلیکس با پخش مستند «ایکاروس» کرد. اما تا کنون آنچه نصیب فوگل و فیلم جدیدش شده یک کمپانی اکران مستقل و کوچک است.
فوگل در این باره گفت: «نتفلیکس از آغاز در جریان ساخت این مستند بود و هنگامی که به ساندنس رفتم آن‌ها را در جریان گذاشتم، اما تا کنون هیچ پاسخی نداده‌اند.»
جالب اینکه رید هیستینگ مدیر ارشد نتفلیکس هنگام اکران «مخالف» در ساندنس حضور داشت و فیلم را دید اما برای خرید امتیازش پیشنهادی نداد. حرکتی که فوگل می‌گوید، «شوکه‌اش» کرده است.
«مخالف» از روز کریسمس در حدود ۲۰۰ سالن سینِما در آمریکای شمالی روی پرده رفته است. در ابتدا قرار بود که این مستند در ۸۰۰ سینِما و از اکتبر نمایش داده شود. این مستند علاوه بر آمریکا در کشورهای اروپایی، بریتانیا، استرالیا و ترکیه هم روی پرده می‌رود.
مطالعه این مطلب هم توصیه می‌شود: اچ بی او، آمازون،شو تایم و هلو، دل ولیعهد جوان را شاد کردند
خالق «ایکاروس» در این باره می‌گوید: «غول‌های جهانی رسانه دیگر فقط به پخش فیلم برای مخاطب در آمریکا فکر نمی‌کنند. آن‌ها باید نگران پخش فیلم در دیگر کشورها از چین و روسیه بگیر تا پاکستان و هند باشند. این ملاحظات سر راه داستانی چون «مخالف» سد می‌شوند.»
امیلی فینگلد سخنگوی نتفلیکس حاضر نشد درباره مستند «مخالف» اظهارنظر کند اما اشاره کرد که این کمپانی اخیراً سرمایه‌گذاری زیادی روی ساخت مستندهای سیاسی کرده است که یکی از آن‌ها مستند «لبه دموکراسی» درباره بولسونارو رییس‌جمهور تمامیت‌خواه برزیل است.
نتفلیکس تنها نیست و دیگر کمپانی‌های پخش آنلاین هم در این راه قدم برداشته‌اند. آمازون هم حاضر به پاسخگویی در این باره نشد، در حالی که تصاویری از جف بزوس در این مستند نشان داده می‌شود. هر چه باشد او مالک روزنامه واشنگتن‌پست است.
دیزنی چطور؟ غول دنیای سرگرمی که حالا مالک «فاکس سرچ‌لایت» هم شده است. آن‌ها تمایلی به خرید فیلم نشان نداده‌اند. حتی کمپانی «نئون» که سال پیش «انگل» را پخش کرد به این بازی وارد نشده است.
کمپانی‌های بزرگ و ملاحظات سیاسی، اقتصادی
استفن گالوی از دانشکده فیلم دانشگاه چپمن درباره تأثیر سیاست بر این‌گونه تصمیم‌ها می‌گوید: «بی‌شک تصمیمی سیاسی است. مایه ناامیدی است اما این‌ها کمپانی‌های عظیمی در مبارزه مرگ و زندگی هستند. فکر می‌کنید دیزنی در دیزنی‌پلاس رویه‌ای متفاوت پیش خواهد گرفت؟ اپل چطور یا هر کدام از این کمپانی‌های عظیم؟ آن‌ها باید و نبایدهای اقتصادی پیش رو دارند که نادیده گرفتنشان دشوار است و آن‌ها باید میان این الزامات و موضوع آزادی بیان تعادل برقرار کنند.»
نتفلیکس سال ۲۰۱۷ پس از دیدن مستند «ایکاروس» در جشنواره ساندنس بلافاصله حق پخش آن را خریده بود.
فوگل باور دارد که نتفلیکس آن‌زمان با امروز تفاوت زیادی دارد: «وقتی «ایکاروس» روی پرده رفت، آن‌ها ۱۰۰ میلیون مشترک داشتند (نتفلیکس اکنون بیش از ۱۹۵ میلیون مشترک دارد) و تلاش می‌کردند که بزرگانی چون دیوید فینچر، مارتین اسکورسیزی و آلفونسو کوارون را پای کار بیاورند. به همین دلیل نیاز داشتند که صاحب اثری شوند که برایشان جایزه بگیرد.»
نتفلیکس سال ۲۰۱۹ هم یکی از قسمت‌های کمدی حسن مینهاج را به دلیل انتقاد از محمد بن سلمان در ماجرای قتل خاشقچی حذف کرده بود. اقدامی که با حمایت تمام قد مدیر کل نتفلیکس همراه شد.
در سوی دیگر ماجرا در ماه نوامبر نتفلیکس قراردادی با یک کمپانی تولید فیلم سعودی امضا کرد تا آثاری با «جذابیت گسترده برای دنیای عرب و تماشاگران جهانی» بسازند.
هر چند آن‌طور که گفته شد شرایط برای نمایش مناسب فیلم «مخالف» ایده‌آل نیست اما فوگل امیدوار است مردم فیلمش را ببینند.
او می‌گوید: «من نتفلیکس را دوست دارم و پس از تجربه «ایکاروس» خودم را بخشی از خانواده نتفلیکس می‌دانستم. متأسفانه آن‌ها دیگر آن کمپانی مشتاقی نیستند که چند سال پیش مقابل روسیه و پوتین ایستادند.»
منبع: خبرآنلاین
72
