قوانین و آیین نامه‌ها بر شورا حاکم است، نه نظرات شخصی/ اغلب فیلم‌های مدعی «سینمای اجتماعی»، بهره‌ای از تفکرات، شناخت و حتی نقد‌های اجتماعی نبرده اند

"سعید مستغاثی" به عنوان عضوی از شورای پروانه ساخت و نمایش ؛ منتقد، کارشناس سینما و مستند ساز است که با نگارش کتاب "تقویم تاریخ انقلاب اسلامی" و همکاری با بنیاد سینمای فارابی و نگارش فصلنامه های این بنیاد وارد مطبوعات سینمایی شد و پس از آن در نشریاتی چون  "هفته نامه سینما"، "دنیای تصویر"، "نقد سینما"، "سوره"، "اطلاعات بین‌الملل"، "فیلم و سینما"، "فیلم و هنر"، "آفرینش"، "بنیان"، "آیینه جنوب"، "بهار"،" نوروز"، "حیات نو"، "همشهری"، "جهان سینما"، و "فیلم نگار" فعالیت کرد و در این نشریات مسئولیت‌هایی چون دبیر سرویس نقد فیلم، دبیر بخش ایرانی و مسئول بخش خارجی را برعهده داشت.

"مستغاثی" که در زمینه کارگردانی آثار مستند نیز تَبَحُر دارد و آثاری چون مستند «راز آرماگدون»، «پیش از آغاز»، «آب در هاون»، "معبد تاریکی" ، پروژه اشباح"، "اشغال"، "و اینک آخرالزمان" و "در مسیر نیل " را در کارنامه کاری خود ثبت نموده می گوید: در شورای پروانه نمایش، آیین نامه ای 14 بندی ملاک است و نه سلیقه و نظر شخصی افراد؛ بنده یا دیگر دوستان هر نظر شخصی نسبت به سینما یا فیلم ها داشته باشیم، بایستی براساس این آیین نامه رفتار کنیم»

* برخی صاحبان آثار معتقدند شما نگاه تندوسختگیرانه ای به سینما دارید؛ این گفته راچقدر قبول دارید؟ ونوع نگاهتان به سینما چگونه است؟

نگاه تند و یا  آرام بنده به سینما از نوشته ها و نقدهایی که حدود 30 سال است، می نویسم و انتشار هم پیدا کرده، مشخص است. منتها در شوراهای پروانه ساخت و نمایش، آن نقدها و نگاهها جاری و ساری نیست ونخواهد بود، چون اولا همکاران بنده در این شوراها اغلب نظراتی مغایر با بنده دارند، ضمن اینکه نظرات بنده هم در این شوراها برای فیلم ها، آن نگاه نقد نویسی نیست، چون نگاه نقد نویسی، یک نگاه آرمانی سینمایی است و در شوراهایی از این دست، طبعا باید با نگاه حداقلی به آثار نگریسته شود. یعنی با نگاه حداقل استاندارد سینمایی به آثار نگاه شود.

 در شورای پروانه نمایش ، آیین نامه ای 14 بندی ملاک است و نه سلیقه و نظر شخصی افراد. این آیین نامه هم مصوب مرداد 1382 هیئت وزیران دولت هشتم است و باید طبق این آیین نامه قانونی به فیلم ها نگریسته شود. بنابراین بنده یا دیگر دوستان هر نظر شخصی نسبت به سینما یا فیلم ها داشته باشیم، بایستی براساس این آیین نامه رفتار کنیم.

اکثریت چیدمان اعضای شورای پروانه ساخت معمولاً افرادی هستند که نسبت به سینمای اجتماعی نگاه موضع گیرانه، سختگیرانه و گاهی تند دارند آیا با این حساب شاهد فصل جدیدتری از ساخت آثار نمایشی خواهیم بود؟ چون شنیده شده این شورا قرار است با ساخت فیلم هایی که در حوزه اجتماعی هستند و در واقع  موقعیت‌هایی را نشان می دهند که به نوعی آثار سیاه نما از آنها یاد می‌شود مقابله کند؟

نمی دانم از کجا این برداشت شده که اکثر چیدمان اعضای شورای پروانه ساخت ، افرادی هستند که نسبت به سینمای اجتماعی موضع سخت گیرانه و گاهی تند داشته اند؟! از قضا، برخی دوستان شورای پروانه ساخت، بعضا فیلم ها و سریال های اجتماعی به یاد ماندنی ساخته اند. این همان نگاه غیرمنصفانه ای است که متاسفانه نسبت به سینمای اجتماعی هم وجود دارد. چون اغلب فیلم هایی که ادعای سینمای اجتماعی دارند، در واقع بهره ای از تفکرات و شناخت و حتی نقدهای اجتماعی نبرده اند. فیلمی که بتواند با ساختار صحیح سینمایی از یک نقد اجتماعی واقعی و دقیق و کارشناسانه با تبارشناسی تاریخی برخوردار باشد، قطعا هیچکدام از توصیفاتی مانند سیاه نمایی یا مانند آن را ندارد. نقد اجتماعی حتی به عمیق ترین نابهنجاری های جامعه با رویکرد تخصصی و تبارشناسانه و نقب تاریخی، لازم بوده و به هیچ وجه نمی تواند سیاه نمایی لقب گیرد. منتها این امر مستلزم آن است که آثارنمایشی با یک ساختار حداقل استاندارد سینمایی و همچنین توأم با نگاه عمیق و کارشناسانه ساخته شده باشند.

 متاسفانه اغلب آثاری که در سینمای ما مدعی فیلم اجتماعی هستند، از چنان ساختار استاندارد و چنین نگرش عمیق و کارشناسانه ای برخوردار نیستند.اما در هر صورت آن گونه که بنده در این مدت از نظرگاههای دوستان مطلع شدم، در این شوراها با نگاه تسامح و تساهل با فیلمسازان تعامل به عمل می آید، خصوصا در فیلم های تولید شده که بحث سرمایه ، هزینه و وقت گروه زیادی ،هم در میان است.

 این نکته مهم را باید تاکید کنم که دوستان رسانه بایستی شخصیت حقیقی و نظرات شخصی برخی دوستان شوراها از جمله بنده (که در اصل 30 سال است منتقد سینمایی هستم و طبعا کارم منتقد و نقد فیلم است) را از کاراکتر حقوقی و جایگاهی که در شورا دارم، متمایز کنند. این اولین اصول کار خبرنگاری و رسانه است. در نظرات شخصی ، فقط قواعد و عناصر مورد نظر شخص حاکم است ولی در شورا بایستی آن نظرات شخصی کنار گذاشته شده و براساس قوانین و ضوابط و آیین نامه ها سخن گفته و قضاوت شود. متاسفانه برخی از رسانه ها و خبرگزاری ها برای جلب مشتری بیشتر سعی دارند با مخلوط کردن این دو جایگاه و نظرات، فضای موجود را به هم بریزند و ماهی خود را صید کنند. که البته بعضا هم آنقدر ناشیانه این کار را انجام می دهند که توی ذوق می زند! واقعا این حضرات با تیتر کردن و لید زدن از بخشی از یک سخن و نظر شخصی و بریدن اول و آخر آن سخن و ارتباط دادنش به نظرات شورا، به چه هدفی می خواهند برسند؟! آن هم با پول و هزینه بیت المال که متاسفانه بر علیه صاحبان همان بیت المال استفاده می کنند. البته این شیوه های ماقبل ژورنالیسم زرد، دیگر دوره اش گذشته و این دوستان همچنان در گذشته زندگی می کنند و حاضر نیستند اندکی خود را به روز کنند!