اگر ۸۰۰ زن سینماگر شلاق بخورند، تجاوزهای سینما تمام می‌شود؟

تقریبا همه ماجرای جنبش می‌تو ایرانی را که با ۲۲ رشته توییت «سمیه میر شمسی» علیه یک بازیگر سینما ایجاد شد را می‌دانند.

پس از اینکه سمیه میرشمسی این بازیگر پیشکسوت را به قلدری، بدرفتاری و آزار جنسی عوامل پشت صحنه متهم کرد، زنان سینماگر ایرانی، در واکنش به این اتفاق، بیانیه‌ای منتشر کردند، که تعداد زیادی از بازیگران از جمله تهمینه میلانی، میترا حجار، ویشکا آسایش، نگار جواهریان، مریم پالیزبان، هایده صفی‌یاری، شقایق دهقان، باران جعفری، فرشته حسینی، کتایون ریاحی، ترانه علیدوستی و ملیکا شریفی‌نیا آن را امضا کرده بودند، در این بیانیه آمده است: «در روایت‌هایی که از تجربه‌های دردناک زنان در سینمای ایران منتشر شده، انواع آزارهایی که زیر چتر خشونت جنسی قرار می‌گیرند مطرح شده؛ از جمله هتک حرمت با الفاظ جنسی و جنسیت زده، سوءاستفاده از سکوت و تحمل افراد با گروگان گرفتن حق کار و دستمزد، اعمال خشونت جنسی به وسیله تهدید موقعیت کاری قربانی، تماس‌های بدنی ناخواسته، اصرار و اجبار به عمل جنسی و در نهایت خشونت جسمی و تجاوز.»

پس از انتشار این بیانیه ۸۰۰ زن سینماگر از آن حمایت کردند و کمی بعدتر هم انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان اولین نهادی بود که به اظهارات میرشمسی واکنش نشان داد و از او حمایت کرد.

این انجمن همچنین با ابراز تأسف از برخوردهای تحقیرآمیز و بداخلاقی‌ها و ایجاد ناامنی‌های روانی و حتی تهدید و برخورد فیزیکی در پشت صحنه تولید صنعت فیلم ایران اعلام کرد این اولین‌بار نیست که چنین اتفاقاتی می‌افتد. انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان در ایران اعلام کرد که موضوع را پیگیری خواهد کرد.

پس از افشاگری سمیه میرشمسی، چندبازیگر زن دیگر نیز این کار را انجام دادند؛ اما ماجرا از آن چیزی که انتظار می‌رفت سخت‌تر و پیچیده‌تر دنبال شد.

کمی پس از انتشار بیانیه زنان سینماگر ایرانی در اعتراض به «خشونت، آزار و باج‌گیری جنسی» در محیط سینما و تئاتر ایران، پنج سینماگر زن برای تشکیل یک کمیته مستقل برای پیگیری مطالبات بیانیه و رسیدگی به موارد خشونت و آزار علیه سینماگران زن انتخاب شدند و قرار شد تا هانیه توسلی، ترانه علیدوستی، سمیه میرشمسی، غزاله معتمد و مارال جیرانی در یک «کمیته مستقل» مطالبات بیانیه سینماگران زن را از خانه سینما پیگیری کنند.

این پنج نفر با آرای امضا کنندگان بیانیه زنان سینماگر انتخاب شدند.

اسمی که نباید گفته می‌شد و گفته شد

سر و صدای این جنبش مدتی خوابیده بود تا آن بازیگر مرد که به تجاوز متهم شده بود از سیمه میرشمسی شکایت کرد.

کامبیز نوروزی، وکیل پایه یک دادگستری هم پیرو این اتفاق و در پاسخ به این سوال که در ماجرای جنبش می‌تو می‌توان نام فرد متهم به تجاوز را رسانه‌ای کرد یا خیر، گفت: «موضوع آزار جنسی یک موضوع پیچیده و دقیق است. این موضوع از رفتارهای غیرمتعارف و توهین‌آمیز جنسی شروع می‌شود و تا آن چیزی که به آن تجاوز جنسی می‌گویند ادامه پیدا می‌کند. اغلب این آزارها در خفا اتفاق می‌افتد و معمولا زنانی که مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند، امکان اثبات حقوقی این موضوع را ندارند.»

حقی که قانون برای متجاوز قائل می‌شود

در پی اعتراض دیگر بازیگران نام حبیب رضایی و مهدی کوشکی هم به عنوان آزارگران مطرح شد و ترانه علیدوستی نیز نام این افراد را به عنوان آزارگر بازنشر کرد. حدود دو هفته پیش بود که ترانه علیدوستی با انتشار پستی در اینستاگرامش خبر داد که به افترا و نشر اکاذیب متهم است. او در این پست نوشت:

«شاید برایتان جالب باشد که دو شکایت از من نزد قوه قضاییه به ثبت رسیده است. از طرف آقایان حبیب رضایی ‌و مهدی کوشکی. اتهام؟ افترا و نشر اکاذیب.

ضمن به حق دانستن فعالیت‌های این روزهایمان به عنوان نماینده بیش از هشتصد زن سینماگر، با کمال میل در این خصوص از خودم دفاع خواهم کرد و بر سر مواضعم خواهم ایستاد. تا قسمت چه باشد. چه خوب که همه در دادگاه تاریخ هم پاسخگو خواهیم بود. امید است سمت درست تاریخ ایستاده باشیم.»

شیما قوشه، وکیل دادگستری و حامی حقوق زنان نیز پیرو این شکایت اعلام کرد: «قانون خاصی برای حمایت از زنان نداریم. من نمی‌دانم که ترانه علیدوستی اسمی از کسی آورده یا خیر، اگر از کسی اسمی نبرده باشد، اثر شکایت رد می‌شود. چون این دو فرد فقط به سه اتهام توهین، افترا، قذف(فحاشی و دشنام) می‌توانستند از ترانه علیدوستی شکایت کنند که این کار را به اتهام افترا و نشر اکاذیب انجام دادند. اما موضوع اصلی درباره آزار جنسی و حمایت از افراد آزار دیده، خلاء قانونی ماست. چون در چنین مواردی، قانون، از زنانی که آزار دیده‌اند و کسانی که از این زنان حمایت می‌کنند، پشتیبانی نمی‌کند.»

همه جسارت اظهار نظر پیدا کردند

حالا که تکلیف گفتن نام و موضع قانون نسبت به متجاوزان مشخص شده، همه به خود اجازه می‌دهند که درباره این موضوع اظهار نظر کنند به طور مثال پنجشنبه ۱۶ تیر محمدحسین فرحبخش تهیه کننده سینما، در رادیو گفتگو درباره آئین نامه پیشنهادی ۸۰۰ زن به خانه سینما در حمایت از زنان از هرگونه آزار جنسی و کلامی در محیط کار، گفت: «این ۸۰۰ نفر به جرم اشاعه فحشا که از خود فحشا بدتر است باید شلاق بخورند و باید این بساط را جمع کرد و اهالی سینما هرگز این خیانت را نخواهند بخشید.»

این تهیه کننده ادامه داد: «از همان روز اول گفتم این جریان، جریانی هدایت شده است و پشت آن به جشنواره کن می‌رسد که خدا رو شکر آن جایزه داده نشد. هرچند که این را هم بگویم که من مخالف سرسخت توقیف فیلم برادران لیلا هستم و این فیلم حتما باید اکران شود و خطایی اگر بوده باید افراد جریمه شوند.»

فرحبخش ادعا کرد که فقط سینما در راستای انقلاب است و درباره این موضوع گفت: «تنها چیزی که در این مملکت در تراز انقلاب اسلامی است همین سینماست وگرنه مجلس ما در تراز انقلاب است یا دولت!؟»

او ادامه داد: «این ۸۰۰ نفر باید محاکمه شوند و ما این آئین نامه را قبول نداریم چون توهین به ماست و خودمان کارمان را بلدیم. من بالای ۶۰ فیلم ساختم و بیش از ۳۰۰۰ قرار داد امضا کردم.»

محمدحسین قاسمی، تهیه کننده سینما نیز در واکنش به این مصاحبه، در استوری اینستاگرام خود نوشت: «آقای فرحبخش مراقب خلط مباحث جمع‌بندی‌ها در صحبت‌هایتان باشید. فارغ از جریان‌های سیاسی و فرصت‌طلبانه این روزگار، حمایت از حقوق زنان سینمای ایران که بازنمای خواست و نیت این جمعیت ۸۰۰ نفر بوده، امری الزامی و در چارچوب قوانین شرع است. برخلاف تعداد زیادی از آثار شما که قابلیت اشاعه فحشا دارد.»

هانیه توسلی، از اعضای هیئت پنج نفره رسیدگی به آزار جنسی در سینما نیز با بازنشر این فایل صوتی در استوری اینستاگرام خود نوشت: «بشنوید و ببینید؛ این فضایی است که ما در حال تلاش برای تغییر آن هستیم

همه ما ماجرای جنبش می‌تو را می‌دانیم اما درستی و نادرستی برخی ادعاها، قابل شناسایی نیست و بعضا خلاءهای قانونی باعث شده تا حق به حق‌دار نرسد، یا برخی افراد از این ادعاها سو استفاده کنند و بسیاری اظهارنظرهای بی‌مورد و توهین آمیزی نسبت به این موضوع مطرح کنند.

موضوع اصلی این است که اگر این ۸۰۰ زن شلاق بخورند دیگر هیچ تعرض و تجاوزی در سینما رخ نخواهد داد؟ یا این کار تنها راهی است برای مسکوت کردن قربانیان و حامیان آن‌ها؟