بزرگترین و عمیق‌ترین قنات جهان در معرض تهدید
رییس پایگاه میراث جهانی قنات قصبه گفت: صنایع آب بری که در بالادست قنات قصبه گناباد و دیگر قنات‌های این شهرستان احداث شده‌اند به یک تهدید برای این اثر به عنوان بزرگترین و عمیق‌ترین قنات جهان و ثبت شده در یونسکو تبدیل شده است.
رسول صنوبری با بیان اینکه قنات قصبه گناباد به عنوان اولین اثر خراسان رضوی در فهرست سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، از تأثیر این اثر بر رونق گردشگری منطقه خبر داد و گفت: این اثر جهانی موجب شده تا تورهای گردشگری دیگر کشورها که به مقصد ایران می‌آیند در گناباد هم شاهد حضورشان باشیم.
رییس پایگاه میراث جهانی قنات قصبه تصریح کرد: گُناباد با دو سند تاریخی با نام تاریخی کُناباد در شاهنامه فردوسی جنگ دوازده رخ و سفرنامه ناصرخسرو قبادیانی از کهن‌ترین شهرهای ایران است.
وی با بیان اینکه از ۷۲۰ قناتی که در گناباد وجود دارد ۵۹۹ قنات فعال و ۱۸ قنات پر آب است، خاطرنشان کرد: قنات قصبه گناباد در سال ۱۳۷۹ توسط اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی ثبت ملی شده و در سال ۱۳۹۵ در فهرست آثار جهانی یونسکو قرار گرفته و به عنوان کهن‌ترین و عمیق‌ترین قنات ایران ثبت ملی و جهانی شده است.
صنوبری افزود: قنات قصبه با عمق ۳۲۰ متر قبل از دین اسلام حفر شده؛ در این شهرستان ۷۲۰ قنات دیگر هم حفر شده است، قدیمی‌ترین قنات این شهرستان در ۲۵۰۰ سال قبل و جوان‌ترین قنات در ۸۵ سال قبل حفر شده است.
تاثیر قنات قصبه بر رونق گردشگری
وی بیان کرد: باوجود اینکه در هر کجا چاه حفر کرده‌ایم موجب شوری و بالا رفتن ای سی آب، توسعه بیابان و نشست دشت‌ها شده اما هرجایی قنات حفر شده به عنوان یک سازه پایدار هیچ جا دشت نشست نکرده و آب و خاک شور نشده است.
رییس پایگاه میراث جهانی قنات قصبه با تأکید بر اینکه امیدواریم به کمک آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی ضمن حفظ و لایروبی قنوات از مقنی‌ها حمایت بیشتری شود، افزود: از سالی که قنات قصبه گناباد ثبت جهانی شده اعتبارات ملی و استانی این اثر افزایش یافته و مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته است.
وی عنوان کرد: در سال ۹۵ که این اثر ثبت جهانی شد فقط یک اقامتگاه بوم گردی در شهرستان داشتیم اما اکنون به ۱۵ اقامتگاه بوم گردی افزایش یافته و ۵ اقامتگاه در حال تأسیس هستند، این نشان می‌دهد که گناباد به عنوان یک مقصد گردشگری معرفی می‌شود.
صنوبری بیان کرد: وقتی اثری ثبت جهانی می‌شود فارغ از محدودیت‌هایی که به لحاظ حریم دارد تمامی بخش‌های مختلف از فواید آن بهره‌مند می‌شوند که رونق سفال مند گناباد، بوم گردی‌ها، صنایع‌دستی مانند سبدبافی، گلیم‌بافی، نمدمالی، پارچه‌بافی و ۱۳ نوع نان و کلوچه‌ای که در گناباد داریم از آن جمله هستند، طی ۵ سال اخیر برندینگ‌های مختلفی در شهرستان ایجاد شده است.
وی گفت: هرچند به دلیل ویروس کرونا طی دو سال گذشته حضور گردشگران بسیار کاهش یافت اما اکنون تورهای خارجی مجدد شروع شدند به طوری که طی چند هفته اخیر شاهد حضور گردشگرانی از المان و فرانسه بوده‌ایم، همچنین در نوروز امسال ۲۵ هزار گردشگر فقط از قنات قصبه، ۳۵ هزار نفر از روستای ریاب و ۴۵ هزار نفر از شهر کاخک بازدید داشتند.
رییس پایگاه میراث جهانی قنات قصبه یادآور شد: در نوروز ۱۴۰۱ در مجموع ۲۵۰ هزار گردشگر در شهرستان داشتیم که شروع خوبی برای آغاز دوباره گردشگری بوده است.
وی در ادامه تصریح کرد: صنایع آب بری که در بالادست قنات‌ها احداث شده‌اند مانند چاه، گاوداری‌های و مرغداری‌های صنعتی ... به یک تهدید برای این اثر تبدیل شده است.
صنوبری افزود: به عنوان مثال یک سالن مرغداری ۱۵ هزار قطعه‌ای ۸۰۰ هزار لیتر آب در طی ۴۵ روز مصرف می‌کند و این به تهدیدی برای قنات قصبه بزرگترین و عمیق‌ترین قنات جهان و ثبت شده در یونسکو تبدیل شده است.
وی عنوان کرد: تلاش شده با همکاری دستگاه‌های شهرستان موضوع برداشت آب در حوزه بالادست گناباد را به حداقل برسانیم تا دوام قنات‌های این شهرستان بیشتر شود، در داخل حریم قنات قصبه ۱۲ قنات دیگر هم وجود دارد که اگر نباشند زندگی در این شهرستان سخت خواهد بود.
رییس پایگاه میراث جهانی قنات قصبه بیان کرد: طی ۴ سال گذشته با تلاش‌های هیات امنا اعتبارات خوبی برای لایروبی قنات اختصاص یافته است، طی سه سال گذشته ۳میلیارد تومان برای حوزه گردشگری و زیرساخت‌های گردشگری قنات قصبه اعتبار جذب نموده‌ایم.
وی با بیان اینکه پیگیر هستیم تا اعتبارات سفر ریاست جمهوری که ۴۰ میلیارد تومان قول داده شده تخصیص داشته باشد، تصریح کرد: شعار یونسکو این است که هر بنا متعلق به تمام بشریت است وقتی اثری ثبت جهانی می‌شود فراتر از مرزهای آن سرزمین ارزشمند می‌شود.
اکثر مقنی‌ها فاقد بیمه هستند
صنوبری ادامه داد: اگر حرفه مقنی و مقنی گری ادامه پیدا نکند دیگر قناتی نخواهیم داشت، به همین دلیل درخواست داده شده تا شغل مقنی از طریق تأمین اجتماعی و جهاد کشاورزی جزء مشاغل سخت و جزو بیمه هنرمندان و رشته فنی و حرفه‌ای قرار بگیرند تا با بیمه ارزان قیمت زود بازنشسته شوند.
رییس پایگاه میراث جهانی قنات قصبه گفت: متأسفانه اکثر مقنی‌هایی که اکنون در ایران فعالیت دارند فاقد بیمه هستند.
وی افزود: ثبت این اثر در سازمان یونسکو افتخاری برای ما خراسانی‌ها است، اگر یونسکو این سازه را ثبت جهانی نمود چون سازه پایدار و سبز است و در گرمایش کره زمین تأثیرگذار نیستند.
صنوبری گفت: همان طور که نیاکان گنابادی از ۲۵ قرن گذشته تاکنون در حفر و نگهداری قنات قصبه تلاش نموده‌اند ما نیز موظف هستیم برای نسل‌های آینده که در شهر گناباد خواهند زیست نه تنها این قنات بلکه تمامی ۵۹۸ قنات دیگر را محافظت کنیم چرا که زندگی در شهر کویری گناباد تنها و تنها با وجود قنات‌ها ممکن خواهد بود.
قنات قصبه گناباد به عنوان شاهکار آبی جهان در دل بیابان به لحاظ موقعیت و قدمت یکی از بهترین مکان‌های گردشگری گناباد محسوب می شود و هر سال گردشگران بسیاری را به خود جذب می کند. قنات قصبه از سیاه کوه شروع شده و بعد از مسافت ۳۳ کیلومتر به قصبه می‌رسد، قصبه چسبیده به گناباد است. مظهر این قنات در خیابان ناصر خسرو شهر گناباد قرار دارد. قنات قصبه بزرگترین و قدیمی‌ترین قنات جهان مربوط به ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ سال پیش مربوط به دوره هخامنشیان است و تنها اثر جهانی خراسان بزرگ محسوب می‌شود که در سازمان یونسکو به ثبت رسیده است.
قنات قصبه گناباد در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۹۶۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده بود. در تیر ماه سال ۱۳۹۵ پرونده «۱۱ قنات ایرانی»، به عنوان دومین پرونده زنجیره‌ای ایران در فهرست میراث تاریخی–فرهنگی یونسکو بررسی و به ثبت رسید؛ بدین ترتیب قنات قصبه نیز جهانی شد.
یک گام موفقیت آمیز دیگردرنابودی ایران .