پایان موقت دعوایی با اتهام «ترویج شیطان پرستی و محتوای مستهجن»

پس از یک هفته دعوا میان دو نهاد نظارتی و یک پلتفرم با مداخله یک نماینده مجلس ، فعلا قرار شد تا فعالیت سرویس آپارات گیم از سر گرفته شود. آپارات گیم سرویس بازی آنلاین ایرانی با بیش از 80 هزار عضو فعال است. سرویسی که بر چیده شدنش تنها باعث رفتن این افراد و دیتابیس شان به نمونه های خارجی استریم بازی های اینترنتی آنلاین می شود.

دعوا چطور شروع شد؟

دعوا میان آپارات و ساترا از یک مقاله تند جام جم شروع شد. مقاله ای که به ادعای جواد شکوری مقدم رئیس آپارات ، تکمله ای بود بر حرف های شخص پیمان جبلی رئیس صدا و سیما در محافل نظارتی . شکوری مقدم با گفتن این جمله :«آقای جبلی با تاکید بر اینکه این سرویس محل ترویج محتوای مستهجن و شیطان پرستی است ، به دنیال تعطیلی ماست. من هم دیگر خسته شدم و حوصله این فضا را ندارم.» خبر از تعطیلی آپارات گیم داد.

حرف های جبلی البته با ادبیاتی تند در مقاله ای که روزنامه جام جم نوشته شده بود به چشم می آمد اما نه از زبان رئیس صدا و سیما و اتهام البته این بود که در این پخش های زنده بازی های گیمرهای معروف داخلی که ده ها هزار نفر به صورت زنده به تماشای شان می نشینند و لیگ گیمرهای حرفه ای و رقابت های شان را می بینند ، بازی کنندگان در حین پخش زنده از عبارت های ناپسند استفاده می کنند و این برای بستری که بسیاری از بینندگانش خردسالان یا نوجوانان هستند مناسب نیست و مشکل دیگر هم عدم سانسور هوشمند تصاویر بازی و واژه ها توسط پلتفرم و بستر پخش است. اینکه خیلی از اله مان های این بازی ها یا مشکلات تصویری دارد یا اله مان های ترویج شیطان پرستی هستند.

اتهاماتی که شکوری مقدم در واکنش به آنها ، گفته بود این یک فشار برای جنگی نابرابر است و رسانه ملی با تعطیلی بخش خصوصی قصد دارد بستر را برای ورود تلوبیون پلتفرم اختصاصی خودشان به این عرصه باز کند درست مثل سرویس تلوبیون پلاس که برای رقابت با وی او دی ها راه اندازی شده است.

پاسخ ساترا چه بود؟

بعد از انتقادات و تصمیم ناگهانی شکوری مقدم ، محمد صادق افراسیابی معاون ساترا که اعتقاد دارد این نهاد نظارتی که صاحب هر نوع پخش زنده در هر مدیومی است ، در چند گروه واتساپی مختلف با حضور نمایندگان فیلیمو و اصحاب رسانه شروع به پاسخگویی کرد. او که اعتقاد دارد مشکل ساترا در دوره های قبلی عدم شفاف سازی بوده ، همان طور که بعدا در بیانیه رسمی ساترا هم آمد با تاکید بر جرم انگاری آنچه در بستر استریم های آپارات گیم رخ داده ، این سرویس را ابتدا فاقد مجوز قانونی نامید و سپس تاکید کرد به رغم وجود تخلفات و عدم مجوزهای قانونی ، ساترا برنامه ای برای تعطیلی آن نداشته و رفتار پیش دستانه شکوری مقدم رویه ای برای فرار به جلو بوده است چون آنها بر خلاف ادعای شان درباره دانش بنیان بودن ، نتوانسته اند با استفاده از هوش مصنوعی سرویس شان را ایمن از این عبارات و تصاویر مستهجن کنند.

او که البته در رزومه اش آمده مدرس سواد رسانه ای ، در بخشی از حرف هایش یادآور شد در دوره مدیریت خودش در بنیاد بازی های رایانه ای هم یک بار این سرویس را فیلتر کرده بودند اما در 48 ساعت و با رفع مشکلات ، به سرعت این سرویس بازگشایی شده بود.

پاسخ آپارات چه بود؟

در پاسخ با این ادعاها البته نمایندگان آپارات اعتقاد داشتند استناد ساترا بر تسلط انحصاری بر فضای استریم یک خواسته فراقانونی است و آنچه آنها از استناد به استفساریه شورای نگهبان به آن استناد دارند درباره راه اندازی شبکه های تلویزیونی است و ارتباطی به پلتفرم های جدید ندارد.

آنچه در این یک دهه گذشته رخ داده و حالا رسانه ملی برای جا ماندن عقب ماندگی در فضایی که به دنبالش نبوده ، با ایجاد انحصار به دنبالش افتاده ، فضایی است که شرکت های خصوصی البته با ایجاد انحصار از سوی قوه قضاییه توانسته اند در آن به مرزی از موفقیت برسند. فیلترینگ رقبای حارجی به پلتفرم هایی مثل آپارات که نمونه ایرانی و نسبتا موفق یوتیوب است ، در این یک دهه حالا به جایی رسیده که تولیدکنندگان محتواها از آن بهره بگیرند و سرویس هایی مثل گیم در آن به جمعیت های قابل دقاعی رسیده است اما حالا تلویزیون با سختگیری هایی از این دست سبب شده تا تعطیلی این سرویس ها بار دیگر به کوچ مخاطب از فضای اینترنت ملی شود و به دنبال استفاده از پهنای باند بین الملل باشد.

سرویس های موفقی که همین حالا هم شاید بیشتر از نمونه ایرانی مورد رجوع باشند و به رغم مشکلات اینترنت بین الملل همچنان گیمرها از مسیر فیلترشکن ، این شبکه ها را ترجیح دهند و تعطیلی پلتفرم داخلی دیگر راهی برای بقیه گیمرهای مانده در فضای داخلی را هم غیر ممکن کند. سرویس های مثل توئیچ متعلق به یوتیوب . یوتیوب یکی از مهم ترین پلتفرم ها برای استریم کردن بازی هاست اما ایده یک شبکه اجتماعی مخصوص گیمر ها، ایده بسیار جذابی است که حدود ده سال پیش،‌ عده ای به آن رسیده و برای پیاده سازی آن، شبکه اجتماعی توئیچ را طراحی کردند. این شبکه اجتماعی در نهایت توسط آمازون با قیمتی نزدیک به یک میلیارد دلار خریداری شد. Twitch: Livestream Multiplayer Games & Esports عنوان اپلیکیشن رسمی شبکه اجتماعی توئیچ مخصوص سیستم عامل اندروید است که توسط گروه نرم افزاری Twitch Interactive, Inc. توسعه و به صورت رایگان در گوگل پلی منتشر شده است.

همین چند هفته قبل بود که محمد جواد آذری جهرمی وزیر پیشین ارتباطات در گفت و گو با پادکست سکه به نقل از شکوری مقدم رئیس آپارات گفت:« هنوز هم محتواهای اختصاصی فیلیمو و آپارات روی یوتیوب بیشتر از آپارات مخاطب دارد.» او البته فیلترینگ را یک روش منسوخ و راه اندازی و این همه صرف بودجه برای ساخت شبکه هایی مثل یوتیوب را نوعی اختراع کردن مجدد چرخ و کاری بی هوده معرفی کرده بود اما برای طرز فکری از جنس ساترا و بنیاد ملی بازی های رایانه ای که به دنبال محدود کردن هرچه بیشتر ارتباطات با فضای اینترنت بین الملل است ، تعطیلی این سرویس داخلی غیر از فرار سرمایه به پلتفرم خارجی ، امکان هر نوع اعمال محدودیت را هم از بین می برد و شاید این تکاپوی طرف دوم قصه بعد از تصمیم آپارات برای تعطیلی سرویسش به همین دلیل بود و ترس از تبعات این تصمیم.

حمله با کلیدواژه هوش مصنوعی و ادعای دانش بنیانی!

یکی از انتقادات صرامی مسئول بنیاد ملی بازی های رایانه ای به آپارات انتقاد جدی از ادعاهای دانش بنیان بودن این پلتفرم و ناتوانی در صیانت از مختوا بود. آنها با اشاره به ادعای آپارات درباره مجهز بودن به هوش مصنوعی بر این نکته تاکید داشتند که به جای فرار به جلو ، این پلتفرم باید این بستر را ایمن سازی کند. مصاحبه صرامی در این باره که به صورت وسیع از سوی رسانه های مختلف بازنشر داده شد چنین نکته ای را مدام تکرار می کرد که در بیانیه بنیاد هم آمده بود.

یکی دیگر از منتقدان این تعطیلی بابک کرباسی کارشناس بازی های رایانه ای بود که خود سابقه ساخت بازی های ایرانی و فعالیت در بنیاد ، چند نهاد حاکمیتی و نهادهای تصمیمگیر در زمینه بازی های اینترنتی دارد ، بود. او هم روی کلید واژه هوش مصنوعی اصرار داشت و با طرح سئوالاتی شکوری مقدم و آپارات را متهم می کرد به جای فرار به جلو باید بتواند جلوی ارائه محتوای مستهجن را بگیرد و این ادعاها که ساترا و رسانه ملی دنبال راه اندازی شبکه ای جدید هستند واهی است. او البته اعتقاد داشت دو طرف این دعوا ، سر منافع شان دعوا می کنند و دغدغه هیچ یک کودکان و نوجوانان تحت آسیب از این مختواها نیستند. هرچند خود او که دو دهه اقلا 11 سمت اجرایی در نهادهای دولتی و حاکمیتی در این زمینه داشته و می گوید 6 بازی ساخته ، پاسخی نداد که چرا این همه هزینه هایی که برای او و سیستمش شده به نقطه ای نرسیده که حتی یک بازی مناسب پرطرفدار ایرانی برای این رده های سنی که دغدغه اش را دارد ساخته شود تا این قدر فضای استریم در سیطره بازی هایی با محتواهای نامناسب نباشد!

پایان موقت دعوا

این دعوا به تعبیر مجتبی توانگر و نیک بین دو نماینده مجلس از این جهت نامناسب بود که نوعی اعمال فشار نهاد نظارتگر برای حذف بخش خصوصی و فعالان اکوسیستم کسب و کارهای اینترنتی است. ورود نمایندگان وبیانیه بنیاد بازی های رایانه ای سرانجام سبب شد تا این دعوا به پایانی موقت برسد و آپارات با این بیانیه سرویس آپارات گیم را از سر گرفت:« آپارات در اطلاعیه‌ای اعلام کرد:«در پی اطلاعیه اخیر مرکز ملی فضای مجازی و اصرار این مرکز در خصوص به تعویق انداختن تصمیم تعطیلی سرویس آپارات گیم تا زمان حصول نتیجه و رسیدگی به اختلاف تنظیم‌گری در حوزه پخش زنده کاربر محور، این سرویس همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. آپارات گیم به دلیل اتهام‌های غیرحرفه‌ای رسانه‌ای ناشی از رویکرد سنتی، ابهام در نهاد رگولاتوری و عدم درک صحیح از پدیده‌های نوظهور، تصمیم به تعطیلی این سرویس گرفته بود؛ اما در صورت اصلاح و به روز رسانی قوانین تنظیم‌گری در حوزه پخش زنده کاربر محور، همچنان قادر به ادامه فعالیت خواهد بود.»

این پایانی موقت است بر دعوایی که اتهامات اولیه اش اتهاماتی بزرگ هستند اما ته دعوا انگار یک رقابت مالی و یک تلاش برای ایجاد انحصار از سوی مجموعه ای وابسته به بودجه عمومی کشور در رقابت با بخشی خصوصی است. اعمال فشارهایی که هر روز بر دیگر فعالین کسب و کار در اکوسیستم دیجیتال کشور وارد می شود و نمونه های بسیاری از آنها وجود دارد که به مرور مطرح خواهند شد.