«جنگ جهانی سوم» و «برادران لیلا»؛ حقی، ناحق شد؟
روز گذشته فیلم «جنگ جهانی سوم» به اسکار معرفی شد و این انتخاب از میان چند فیلم بود، هرچند انتظار می‌رفت «برادران لیلا» هم یکی از گزینه‌های روی میز باشد؛ اما این اتفاق نیفتاد و به همین دلیل نگاهی به حواشی حول محور ساخته سعید روستایی می‌اندازیم.
ده سال، ده فیلم، دو اسکار برای بهترین فیلم و هر دو برای یک نفر، اصغر فرهادی، کارگردانی که «قهرمان»ش جایزه‌ای نگرفت.
«خورشید ۲۰۲۱»، «در جست و جوی فریده ۲۰۲۰»، «بدون تاریخ بدون امضا ۲۰۱۹»، «نفس ۲۰۱۸»، «فروشنده ۲۰۱۷»، «محمدرسول‌الله ۲۰۱۶»، «امروز ۲۰۱۵»، «گذشته ۲۰۱۴» و «جدایی نادر از سیمین ۲۰۱۲»، فیلم‌های ایرانی حاضر در مراسم اسکار بودند و از میان این فیلم‌ها، فقط «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» بودند که جایزه اسکار را دریافت کردند.
نوبت به انتخاب اسکار امسال که رسید مثل هر سال، ایران جزو آخرین کشورهایی بود که فیلم خود را به اسکار معرفی کرد. علی سرتیپی تهیه کننده سینما درباره این موضوع گفت: «متاسفانه این چنین تصمیمات معمولا دیر اتخاذ می‌شود در واقع یکسری از اتفاقات در ایران، دیر تصمیم‌گیری می‌شود و این مورد هم یکی از آن‌هاست. چون گاهی اوقات انتخاب فیلم‌ها تابع یکسری از مسائل سیاسی می‌شود و تا فیلمی انتخاب شود، دیر می‌شود.»
حالا انتخاب‌های اسکار امسال در بین سه فیلم پر سرو صدای «شب.داخلی.دیوار» به کارگردانی وحید جلیلوند، «جنگ جهانی سوم» به کارگردانی هومن سیدی و «برادران لیلا» به کارگردانی سعید روستایی بود. دو فیلم اول به جشنواره ونیز راه یافتند و «برادران لیلا» راهی کن شدند و از میان این فیلم‌ها «جنگ جهانی سوم» جوایز متعددی را به خود اختصاص داد و توانست راهی اسکار شود.
پس «برادران لیلا» چه شد؟
کمی به عقب‌تر بازگردیم، سعید روستایی ۲۸ شهریور، یعنی تقریبا ۱۶ ساعت پیش از اعلام نام «جنگ جهانی سوم» به عنوان نماینده ایران در اسکار گله خود نسبت به غرض ورزی درباره «برادران لیلا» را مطرح کرد.
او درباره بی مهری که به فیلمش شده بود گفت: «فیلم «برادران لیلا» در میان فیلم‌های در حال بررسی در کمیته معرفی نماینده ایران به اسکار وجود ندارد در حالیکه قرار بود در سازمان سینمایی انعطاف به خرج داده شود تا فیلم برای گرفتن پروانه، به شورای پروانه نمایش ارجاع داده شود زیرا به هر حال ما با هماهنگی‌هایی فیلم را به جشنواره کن فرستاده بودیم اما جای سوال است چرا حالا که به زمان معرفی نماینده اسکار رسیده‌ایم، « برادران لیلا» با تمام امتیاز هایی که داشته از این رقابت کنار گذاشته شده است؟»
فیلمی که به نظر می‌رسید یکی از گزینه‌های روی میز باشد اما حتی برای بررسی روی میز هم قرار نگرفت و همین موضوع روستایی را تا جایی ناراحت کرد که در انتقاد به وضعیت، سوالی را مطرح کرد، او گفت: «این سوال برای ما مطرح است که چرا اجازه داده نشده که هیئت انتخاب کمیته اسکار، فیلم «برادران لیلا» را ببیند تا تصمیم‌گیری برای انتخاب نماینده سینمای ایران، پس از بررسی تمام فیلم‌ها اتفاق بیفتد؟»
البته حاشیه‌هایی که برای این فیلم در جشنواره کن اتفاق افتاد هم در بروز این ماجرا بی‌تاثیر نبود. با جمله پیمان معادی درباره اینکه «در ایران اگر یخچال خانه‌ات خراب شود، بعد از تعمیرش طبقه اجتماعی‌ات تغییر می‌کند» برچسب سیاسی بودن به «برادران لیلا» چسبید و بعد از بوسه نوید محمدزاده و همسرش، فرشته حسینی برچسب بی اخلاقی و ضدفرهنگ بودن روی پیشانی این فیلم خورد و همین دو مورد هم چیزی نبود که سازمان سینمایی به راحتی از آن چشم‌پوشی کند.
حرف و رفتاری که «برادران لیلا» را نابود کرد
پس از تمام ماجراها و حواشی‌ای که برای فیلم «برادران لیلا» رخ داد اداره کل روابط عمومی سازمان سینمایی، اداره نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «فیلم سینمایی «برادران لیلا» به کارگردانی سعید روستایی بدون طی کردن تشریفات و روند قانونی برای جشنواره فیلم کن ارسال شده بود. از آن جایی که این فیلم بدون اخذ پروانه نمایش و بی توجه به مقررات و برخلاف آئین نامه حضور آثار در محافل و جشنواره های بین المللی که طبق (ماده پنج آیین نامه نظارت بر نمایش فیلم ، اسلاید ، ویدیو و صدور پروانه نمایش آنها) و علیرغم تاکید مسئولین سازمان سینمایی مبنی بر ضرورت تبعیت از قوانین و مقررات، به جشنواره کن ارسال شده بود معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی با هدف مساعدت، تسهیل و تصحیح حضور و حل مشکل فیلم از تهیه کننده و کارگردان آن خواست تا طی جلساتی وضعیت و شرایط فیلم و فرایند آن را بررسی نمایند.
با همکاری تهیه کنندگان فیلم، برادران لیلا در سازمان سینمایی مورد بازبینی قرار گرفت و در راستای کمک به فیلم با ملحوظ داشتن اهمیت حضور بین المللی محصولی از سینمای ایران، تصمیم و توافق بر این شد تهیه کننده و کارگردان برای دریافت پروانه نمایش جهت ارائه نسخه نهایی در جشنواره کن ، موارد و اصلاحات لازم را که بخشی از آنها حتی در فیلمنامه مصوب شورای پروانه ساخت نیز وجود نداشته اعمال نمایند که این مهم حتی در یک مورد از موارد اعلامی محقق نشد.
برغم تاکید و تذکرات لازم برای رعایت قانون و با علم و آگاهی تهیه کننده و کارگردان نسبت به تبعات هرگونه تخلف ، متاسفانه فیلم مذکور بدون هیچگونه همکاری و انجام اصلاحاتی در جشنواره کن به نمایش در آمد.
چنانکه عوامل اصلی فیلم با اصرار و ابرام بر ادامه مسیر اشتباه نشان دادند که اکران فیلم در جشنواره کن را بر نمایش در سالن‌های سینما و مخاطبان داخلی ترجیح می‌دهند.
از این رو، فیلم برادران لیلا به تاسی از اصل قانون گرایی، استانداردسازی و عدالت محوری و به دلیل تخلفات آگاهانه و رفتار مغایر با قوانین و مقرراتی چون: شرکت در جشنواره های خارجی بدون عبور از مجرای قانونی و اخذ پروانه نمایش، سرپیچی از مقررات و اصرار بر ارائه نسخه اصلاح نشده برغم تعهدات صورت گرفته و استمرار بر تخلف و مداومت بر آن حتی بعد از جشنواره کن و شرکت در جشنواره مونیخ و در نهایت اعلام رسمی کارگردان محترم مبنی بر عدم پذیرش اصلاح فیلم ، این فیلم تا اطلاع ثانوی و تا رفع موانع ایجاد شده، صلاحیت اخذ پروانه نمایش را نخواهد داشت.»
با تمام این شرایط سعید روستایی قرار گرفتن «برادران لیلا» روی میز برای ارسال به اسکار را حق طبیعی خود می‌دانست و در نهایت هم این اتفاق رخ نداد و حواشی مانع از شرکت روستایی و عواملش در اسکار شد.علی سرتیپی، تهیه‌کننده سینما نیز معتقد است که هیچ غرض ورزی‌ای درباره انتخاب این فیلم نشده و به نظرم انتخاب «جنگ جهانی سوم » اتفاق درستی بود و به عنوان گزینه خوبی روی میز قرار گرفت.»
«جنگ جهانی سوم» چه می‌شود؟
کمیته انتخاب نماینده سینمای ایران برای اسکار ۲۰۲۳، در فاصله ۱۲ روز تا پایان مهلت اعلام رسمی، فیلم هومن سیدی را که پیشتر موفق به افتخارآفرینی در بخش افق‌ها جشنواره ونیز شده بود، مناسب نمایندگی سینمای ایران در رقابت اسکار ۲۰۲۳ معرفی کرد.
این انتخاب سبب شد تا زمینه اکران فیلم فراهم شود چرا که طبق مقررات بخش فیلم‌های بین‌المللی اسکار، نمایندگان سینمایی کشورها باید در فاصله ۱۱ دی ۱۴۰۰ الی ۹ آذر ۱۴۰۱ در کشور مبدا، حداقل ۷ روز اکران تجاری و عمومی داشته باشند. بنابراین جنگ جهانی سوم می‌بایست در فاصله ۷۱ روز تا پایان این مهلت، حداقل یک هفته اکران عمومی و تجاری را تجربه کند.
طبق مقررات بخش فیلم‌های بین‌المللی اسکار، نمایندگان سینمایی کشورها باید در فاصله ۱۱ دی‌ماه ۱۴۰۰ الی ۹ آذر ۱۴۰۱ در کشور مبدا، حداقل ۷ روز اکران تجاری و عمومی داشته باشنددر همین زمینه، همایون اسعدیان، سخنگوی شورای صنفی نمایش گفت: «ما به پخش‌کننده جنگ جهانی سوم اعلام کرده‌ایم که شورای صنفی نمایش، آمادگی لازم برای هر نوع همکاری در جهت اکران این فیلم را دارد و به همین جهت، هم‌اکنون توپ در زمین این دوستان است که چه زمان آمادگی خود را برای اکران عمومی فیلم اعلام کنند.»
اسعدیان ادامه داد: «پخش‌کننده فیلم، چه درخواست اکران سراسری در تمام کشور را داشته باشد و چه پیشنهاد برای نمایش محدود در یک شهرستان را، ما آماده هستیم تا خارج از تمام قواعد معمول، فرآیند نمایش این فیلم را تسریع کنیم تا فیلم آقای هومن سیدی، با آمادگی بیشتری در اسکار ۲۰۲۳ حضور پیدا کند.»
در سال‌های اخیر، برخی فیلم‌ها نظیر خورشید مجید مجیدی، چون تمایل نداشتند در فصل پائیز نمایش داشته باشند، نمایش محدودی را در تنها در یک شهرستان (به طور مشخص، خورشید در تفرش به روی پرده رفت) تجربه کردند. بنابراین باید منتظر ماند تا مشخص شود طی روزهای آینده، پخش‌کننده داخلی فیلم جنگ جهانی سوم، راضی به نمایش عمومی این فیلم در سراسر کشور خواهد بود یا صلاح می‌بیند اکرانی ۷ روزه در یک شهرستان را تجربه کند.
