«غیررسمی» تماشایی از رهبرانقلاب
چند ماه قبل بود که تصاویر منتشر نشده از دیدار رهبر انقلاب با طنزپردازان کشور، دست به دست شد و فیلم‌های مربوط به آن، مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت، نشستی که با حضور رهبری و چهره‌هایی مثل ناصر فیض، شهرام‌شکیبا و دیگر طنازان برگزار شده بود و تابستان ۹۸ را به خاطره‌ای ماندگار برای آن‌ها تبدیل کرد.
طنازان در این نشست هم خاطره گفتند و طنز از زبان رهبری شنیدند و هم به برخی مشکلات طنزنویسی اشاره کردند، اما این تصاویر مربوط به سری مستند‌هایی با عنوان «غیررسمی» بود که تاکنون چهار قسمت از آن روی آنتن شبکه‌های مختلف رفته است. قسمت اول این مستند مربوط به دیدار راویان دفاع‌مقدس با رهبری بود و در قسمت دوم، دیدار با فعالان عرصه فرهنگی به نمایش درآمده بود.
این مستند در قسمت سوم خود به دیدار رهبری با نخبگان و فعالان عرصه علم و فناوری رفته بود و در قسمت چهارم که فیلم‌های مربوط به آن بسیار دست به دست شد، مستندی از دیدار طنازان با رهبر انقلاب را با عنوان «شیرین مثل طنز» به تصویر کشید که در تیر ماه ۹۸ و در قالب جلسات پنجشنبه‌ای برگزار شده بود.
آن‌طور که کارگردان این مستند می‌گوید، تمام تلاش این مستند، نشان دادن تصاویر متفاوت و کمتر دیده‌شده از رهبر انقلاب است که هر بار محوری مشخص دارد. یک‌بار دیدار با راویان دفاع‌مقدس یا فعالان فرهنگی یا بار دیگر، حضور طنازان در کنار رهبری. شاید به ظاهر تنها مخاطب خاص به تماشای این مستند بنشیند، اما قالب روایت مستند چیزی است که می‌تواند مخاطبان بسیاری را همراه خود کند. قرار است پنجمین قسمت این مستند با محوریت دیدار رهبری با فعالان جهادی و اعضای گروه‌های خدمت‌رسان به‌زودی از شبکه‌های مختلف روی آنتن برود.
آن‌طور که اعلام شده، قسمت پنجم غیررسمی جمعه ۲۷ آبان ساعت ۱۵ از شبکه سه سیما و ساعت ۲۰ از شبکه یک سیما، شنبه ۲۸ آبان ساعت ۲۱ از شبکه افق و یکشنبه ۲۹ آبان ساعت ۲۰ از شبکه مستند روی آنتن برود. به بهانه پخش قسمت پنجم مستند غیررسمی گفت‌وگویی با علی صدری‌نیا کارگردان این مستند داشتیم.
قسمت پنجم «غیررسمی» که به گفته کارگردان آن، در نخستین اکران در همایش عمومی خدمت‌رسانی به مناطق محروم به نمایش درآمده بود، روایتگر دیدار رهبر انقلاب با فعالان جهادی و اعضای گروه‌های خدمت‌رسان است. صدری‌نیا، کارگردان مستند درخصوص پخش تصاویر منتشر نشده از رهبری در این مستند، به جام‌جم می‌گوید: ما در چهار قسمت قبلی غیررسمی تلاش کردیم در هر قسمت یک دریچه تازه و زاویه نگاه جدید داشته باشیم و سراغ روایت‌ها از یک دریچه متفاوت برویم.
این مسأله هم در موضوعاتی که به آن پرداختیم و جلساتی که روایت شد وجود داشت و هم بازخوانی‌های تاریخی که در هر قسمت اتفاق می‌افتد با این رویکرد است. در قسمت پنجم غیررسمی هم به بهانه روایت دیدار جمعی از فعالان جهادی و اعضای گروه‌های خدمت‌رسان در سال ۹۸، سراغ یک زاویه تازه و کمتر گفته شده درباره شخصیت رهبر انقلاب رفتیم و تلاش کردیم یک بازخوانی از این مسأله داشته باشیم و نگاهی به روحیه جهادی رهبر انقلاب در بازه قبل از انقلاب تا دوران مسئولیت ایشان انداخته‌ایم که گروه‌های جهادی قبل از این در قالب جهاد سازندگی و بعد از سال ۷۹ در قالب گروه‌های دیگر فعال بودند. تلاش کردیم نوع ارتباط و پیگیری که رهبر انقلاب با این گروه‌ها دارند را نشان دهیم.
صدری‌نیا می‌گوید: در طول ساخت مجموعه مستند غیررسمی تلاش کرده‌ایم که از نوع ارتباط ایشان با فعالان حوزه‌های مختلف، بخش‌هایی از فعالیت و پیگیری موضوعات مرتبط با نخبگان توسط ایشان، نوع نگاه‌شان نسبت به مسائل فرهنگی و هنری و تفاوت این نگاه با برخی دیدگاه‌ها و سلیقه‌های دیگر، سابقه تاریخی بعضی از موضوعات و پیگیری‌ها و ارتباط‌ها و ناگفته‌هایی درباره ابعادی از زندگی شخصی ایشان را نشان دهیم. تلاش‌مان در قسمت پنجم غیررسمی هم این بوده که دوباره سراغ روایتی تازه برویم. از روحیه خاص ایشان از دهه‌های گذشته تاکنون و فعالیت‌های‌شان گفته‌ایم.
این قسمت از غیررسمی تصاویر منتشر نشده دارد که برای خودمان به‌عنوان سازندگان اثر هم جذاب و دوست‌داشتنی بود. تصور می‌کنم پخش این تصاویر بعد از گذشت سال‌ها ارزش دیگری دارد. همچنین این قسمت به نظر من حرف‌های مهمی دارد برای فکر کردن و به کار بستن است.
پخش تصاویر منتشر نشده از رهبری
صدری‌نیا عنوان می‌کند: برای روایت این ماجرا تلاشی که کردیم این بود که از برخی تصاویر منتشر نشده از رهبر انقلاب استفاده کنیم.
برخی از تصاویر این قسمت کمتر دیده شده بود یا در دهه‌های گذشته بخشی از آن پخش شده و زمان زیادی از آن گذشته بود. البته بخش قابل‌توجهی از این تصاویر، برای اولین‌بار نشان داده می‌شود. مثل تصاویر حاشیه بازدید سرزده رهبر انقلاب در سال ۸۲ که از مناطق زلزله‌زده شهر بم صورت گرفته بود. این تصاویر برای اولین‌بار پخش می‌شود و برای مخاطب هم جذاب است.
وی درخصوص جامعه هدف برای این مستند، می‌گوید: در قسمت‌های مختلف غیررسمی تلاش کردیم در هر قسمت بخش تخصصی مخاطب را به تناسب موضوعات داشته باشیم. مثلا اگر موضوع علمی یا فرهنگی ــ هنری است، طبیعی است که مخاطب خاص خود را دارد. البته تلاش‌مان این است که در هر قسمت نوع روایتی که انتخاب می‌کنیم بتواند درصد بیشتری از مخاطب عام را هم با خود همراه کند.
در قسمت پنجم هم مخاطب تخصصی خواهد داشت ــ که در واقع اعضای گروه‌های جهادی و علاقه‌مندان به حرکت‌های جهادی و خدمت‌رسانی به مناطق محروم هستند ــ و هم نوع روایت به گونه‌ای است که تا جای ممکن مخاطبان عام را هم همراه کند تا از روند قصه بهره ببرد. امیدواریم این جذابیت برای مخاطب وجود داشته باشد.
قدیمی‌ترین تصویر رهبری منتشر می‌شود
وی عنوان می‌کند: به‌واسطه جایگاه رهبر انقلاب و حساسیت‌هایی که در مسائل مختلف وجود دارد، بسیاری مواقع تصاویر دیدار‌ها یا موقعیت‌ها ملاحظاتی دارند که ممکن است تنها بخش‌هایی از آن منتشر شود.
در همه جای دنیا این حساسیت وجود دارد. هرچقدر سطوح شخصیت‌ها بالاتر رود، حساسیت در انتشار تصاویر یا جزئیات جلسات هم بیشتر می‌شود. در قسمت تازه این مستند تلاش کردیم برخی از تصاویر حضور رهبر انقلاب در زلزله بم یا اتفاق‌های دیگر را به نمایش بگذاریم.
در این قسمت همچنین قدیمی‌ترین تصاویر موجود از رهبری مرتبط با تیرماه ۵۷ منتشر می‌شود که ایشان در تبعید بودند.
همچنین تصاویری که مربوط به سیل ایرانشهر است. طبیعی است که گذر زمان اتفاق افتاده و برخی از این تصاویر قابلیت انتشار بیشتری دارد. به‌همین دلیل بخش‌های منتشر نشده از برخی جلسات را برای اولین‌بار در قسمت پنجم غیررسمی منتشر کرده‌ایم.
صدری‌نیا در توضیح دغدغه‌هایی که برای ساخت این مستند داشته، می‌گوید: شاید نقطه ابتدای تولید مستندات غیررسمی، مربوط به جلسات پنجشنبه‌های رهبر انقلاب بود که از سال ۹۵ انجام می‌شد.
از ابتدای این جلسات هم قصد رسانه‌ای کردن آن نبود؛ کما این‌که مخاطب این مسأله را متوجه می‌شود. چرا که وقتی فیلم جلسات اول این نشست‌ها را می‌بیند، میکروفن جلوی برخی حاضران نیست یا با یک دوربین تصویربرداری شده. یعنی قصد رسانه‌ای کردن این مسأله وجود نداشته است. در حقیقت جلسات، خصوصی بوده و قرار نبود چیزی از آن منتشر شود.
استقبال مخاطبان خاص و عام از «غیررسمی»
کارگردان غیررسمی عنوان می‌کند: در برخی موارد، افراد حاضر در این جلسات استقبال می‌کردند تا فیلم یا صوت جلسه منتشر شود. این مسأله، نقطه آغاز مستند غیررسمی بود تا روایت غیررسمی از فضای ارتباط رهبر انقلاب با نخبگان حوزه‌های مختلف و نوع کار ایشان ارائه شود؛ روایتی که شاید در فضا‌های رسمی قابل انتقال نباشد و در سال‌های گذشته عمده تصاویری که از ایشان می‌دیدیم، مربوط به جلسات رسمی بوده است. در غیررسمی تلاش‌مان همین است که در هر قسمت سراغ یک زاویه کمتر گفته شده برویم که معمولا دوربین‌های رسمی نمی‌توانند آن را روایت کنند، اما توانستیم به بهانه پرداختن به جلسات پنجشنبه‌های رهبری، سراغ آن برویم.
وی درخصوص بازخورد قسمت‌های پخش شده از سوی مردم، می‌گوید: چهار قسمت پخش شده با اقبال مردم همراه بوده است. برخی قسمت‌ها شاید ماهیت و موضوعات عمومی‌تری داشته و به تناسب آن واکنش بیشتری از سوی مردم صورت گرفته است و برخی قسمت‌ها هم به‌دلیل تخصصی‌تر بودن موضوعات مثل دیدار‌های مربوط به نخبگان علم و فناوری، استقبال آن بیشتر از طرف جامعه نخبگانی بوده است.
صدری‌نیا به قسمت چهارم غیررسمی اشاره کرده و می‌گوید: در قسمت چهارم غیررسمی سراغ دیدار طنزپردازان با رهبر انقلاب رفتیم که بازخورد خوبی داشتیم و بخش‌های مختلف آن، دست به دست شد و صحبت‌ها و تفسیر‌های بسیاری را به همراه داشت. فکر می‌کنم در این قسمت هم بخش‌هایی وجود دارد که مخاطب توجه بیشتری به آن خواهد داشت و جای تفسیر بیشتری دارد. امیدواریم این قسمت هم دیده شود و واکنش مخاطبان را به همراه داشته باشد؛ کما این‌که این قسمت در اکران‌هایی که بین فعالان فرهنگی داشتیم، بازخورد‌های خوبی داشته است.
ماجرای قول و قرار رهبری با گل‌آقا
غیررسمی در چهار قسمت پخش شده خود سراغ موضوعاتی رفته که می‌تواند مخاطبان خاص و عام را به‌صورت همزمان همراه خود کند. قسمت چهارم این مستند مربوط به دیدار رهبری با طنزپردازان بود.
در ابتدای این قسمت، رهبری درباره قول و قرار خود با کیومرث صابری می‌گویند. کیومرث صابری‌فومنی معروف به گل‌آقا، پایه‌گذار موسسه‌ای به همین نام بود. او نویسنده، معلم و طنزپردازی چیره‌دست بود که بار‌ها درباره مقام معظم رهبری صحبت کرده بود. اما در قسمت چهارم مستند غیررسمی، رهبری انقلاب خاطره‌ای از قول و قرار خود با صابری می‌گوید. ایشان این‌طور گفته بودند که زمان ریاست‌جمهوری‌شان، کیومرث صابری، معاون فرهنگی‌شان بوده و مراودات بسیاری با هم داشتند.
با او قرار گذاشته بودند که طنازان را جمع کنند و نزد رهبری بیاورند. رهبری در ادامه می‌گویند که اجل به کیومرث صابری مهلت نداد که این دیدار را ترتیب دهد. اما در این دیدار انگار قول کیومرث صابری با رهبری عملی شده و بسیاری از هم‌دوره‌ای‌ها یا شاگردان مرحوم صابری حضور دارند. صحبت از طنز و طنز شنیدن درست همان چیزی است که انگار صابری می‌خواست، ببیند و حالا عملی شده است.
رهبری در این قسمت تاکید می‌کند که طنازان را دوست دارد. با شعرخوانی هر‌کدام از شاعران، رهبری نکته طنزی بیان می‌کند که نشان از دید ایشان به مسأله طنز و مسائل فرهنگی است.
