تماشاگران محو هنرنمایی آوای در حال فراموشی خنیاگران کتول

در یکی از شب‌های برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران در گرگان، گروه موسیقی علی‌آبادکتول به روی صحنه رفت و تیمی به خوانندگی  و نوازندگی علی‌اکبر و نعمت اصلانی‌کتولی گوشه‌ای از ساز و نغمه‌های اصیل این منطقه را اجرا کرد.

اساس ساختار موسیقی کتول متکی بر سه مقام آوازی به عنوان هرایی، راسته مقام و کله‌کش است که این گروه آوازی، قطعاتی از هرایی و کله‌کش را به اجرا گذاشتند.

برادران اصلانی کتولی در این اجرا هنر ناب و منحصر بفرد موسیقی کتولی را به نمایش درآوردند و جلوه‌ای از اصالت و قدمت موسیقی کتولی را به رخ حاضرین در سالن کشیدند.

هنرمندان این گروه نمایشی، اجرای خودرا همانند همه گروه های کتولی با مقام هرایی به عنوان مقدمه و پیش درآمد آهنگ‌های کتولی آغاز کردند و سپس با مقام  کله‌کش‌ اوج موسیقی کتولی را فریاد زدند

خنیاگران کتولی این مقام ها را بر اساس سلیقه و ذوق فردی و با اتکا به سنت بداهه و با تلفیقی از  بلندی و یا کوتاهی جملات اجرا می‌کنند که مورد تشویق تماشاگران قرار گرفتند

در بخش‌هایی که خنیاگران کتولی به اجرا گذاشتند عشق به طبیعت، دام و زمین هویدا و شیفتگی روستاییان به عناصر تعیین کننده زندگی کشاورزی و دامپروری مجسم بود.

اشعار و آوازخوانی برادران اصلانی کتولی برگرفته از وضعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی و شیوه‌های کار منطقه در علی آباد و مناطق پیرامونی بود.

در قطعات اجرا شده مفاهیمی متعالی مانند دلداگی، عشق، رنج، اندوه، جدایی، همبستگی، پایداری در مقابل سختی کار و  امید برای بقا که جزیی از زندگی مردم این منطقه به شمار می رود نمایان بود.

تبحر و چیره‌دستی نعمت اصلان کتولی در نواختن نی همه را به وجد آورد.

نی کتولی به عنوان اصلی‌ترین ابزار موسیقی این منطقه از نظر ساختمان تلفیقی از للـه‌وای مازندرانی و "یدّبَقُم" ترکمنی است.

بلندی این ساز نشانگر زندگی کتولی‌ها در کوهستان و زندگی بر پایه‌ی دامپروری و کشاورزی است و نی، کشمکش چوپانان با طبیعت را بازگو می‌کند.

جذاب‌ترین بخش اجرای موسیقی آوازی کتولی، مجموعه ترانه‌های دل انگیزی بود که علی اکبر اصلانی کتولی آن را خواند که میراثی  معنوی دیرباز این منطقه به شمار می رود و بر زبان مردم این مرز و بوم جاری است.

هر یک از ترانه‌ها و زیبایی‌های نهفته در آن، ریشه در طبیعت ناب و برگرفته از ویژگی‌های قومی، فرهنگی و اجتماعی کتول داشت و مایه اصلی آن‌ها از محیط پیرامون روستاها و نیز از احساس، عاطفه، عشق و محبت به یار و دیار و معشوق به امانت گرفته شده بود.

منطقه کتول شرقی‌ترین مناطق تبری‌زبان و از اصلی‌ترین بلوک استرآباد قدیم محسوب می‌شود که نزدیکی و همجواری با ترکمن صحرا و خراسان به غنای فرهنگی و هنری آن افزوده است.

موسیقی کتولی منظومه‌خوان‌های معروف بسیاری چون عیسی فیوج و پدرش را داشته که از نقالان و منظومه‌خوان‌های برجسته این استان هستند اما گرچه منظومه‌خوانی همچنان رایج است ولی به نسبت گذشته کمتر اجرا می‌شود.

زنده یاد شیرعلی شکری، زنده نام علی‌اصغر اصلانی‌کتولی (اکبرکتول)، جواد معززی، سیدمجتبی حسینی، قربانعلی‌ اصلانی، سیداحمد حسینی، علی‌حسین قنبری و محمدرضا برزگر از جمله بزرگان موسیقی کتول هستند .

گلستان به دلیل همجواری با برخی اقوام و طوایف داخلی و خارجی از فرهنگ های مختلفی تاثیر پذیرفته  و به همین خاطر موسیقی این منطقه چه از نظر ساختاری و چه از نظر ویژگی های قومی پرتعداد و گوناگون است .

گستردگی جغرافیایی گلستان، مقامات و ریزمقامات را با توجه به فرهنگ و موقعیت جغرافیایی منطقه، مشخص و مجزا کرده و همجواری و اختلاط با قومیت‌های مختلف در موسیقی هر ناحیه تاثیر گذاشته است.

از آن جا که شعر و موسیقی این استان موجب رشد و تعالی یکدیگر شده، نگاه نو در شعر می‌تواند بر غنای موسیقی بومی بیفزاید و به خلق آثار جدیدی منجر شود.

در اشعار و ملودی‌های گلستان خصیصه‌های اقلیمی و طبیعی منطقه به وضوح دیده می‌شود و عناصر زنده و ملموس طبیعت، ناهمواری‌ها، کوه، جنگل، دریا، دامپروری و کشاورزی در هنرهای مختلف نمود دارد.

پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران دوشنبه شب با حضور هنرمندان موسیقی استان‌های کشور به میزبانی گلستان در تالار فخرالدین اسعد گرگانی آغاز به کار کرد.