شرط شروع دوباره کنسرت‌ ها چیست؟

علیرضا امینی، پژوهشگر و منتقد موسیقی که طی سال‌های اخیر پژوهش‌ها و آلبوم‌های مختلفی را در حوزه موسیقی اصیل ایرانی منتشر کرده است در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره دعوت اخیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از اهالی موسیقی برای از سرگیری فعالیت‌های هنری خود گفت: جریان‌های هنری به‌ویژه در شاخه موسیقی، برای پا گرفتن در جامعه، نیازمند پیش نیازهایی هستند که اگر به تاریخ برگردیم، شاهد نمونه‌هایی از آن خواهیم بود. در تمام تحولات اجتماعی و گاهی سیاسی، هنرمندان به نوعی واکنش خود را با گسترش یا محدود کردن فعالیت‌های خود نشان می‌دهند و گروهی از هنرمندان هم هستند که با ساختن اثر نسبت به سایر جریان‌ها واکنش نشان می‌دهند.

وی با اشاره به سابقه کنش‌گری اهالی موسیقی در تحولات اجتماعی افزود: اگر بیاییم به نیم قرن گذشته یعنی از سال ۱۳۵۰ تا ۱۴۰۰ بپردازیم، می‌بینیم که همزمان با جریان انقلاب اسلامی هنرمندان برای هم صدا شدن با مردم آثاری را ساختند که دربرگیرنده تولیدات بسیار پرمخاطبی هم بود. آثاری که عمده آن‌ها را می‌توان در چارچوب فعالیت‌های گروه موسیقی «چاووش» جستجو کرد. آنها در دوره خودشان به نوعی روایتگر مطالبه یک جریان اجتماعی بودند.

امینی ادامه داد: در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی بلافاصله جنگ تحمیلی اتفاق می‌افتد. این دوران هم تاثیراتی دارد و دقیقاً پس از این دوره است که متوجه دگرگونی‌های تازه در این عرصه هستیم. تقریباً در هر «نیم دهه» رفرم هایی که در موسیقی کشورمان رخ می‌دهد که مهم‌ترین آنها در حوزه قوانین و مصوباتی است که هریک تاثیر بسیار زیادی روی رونق و عدم رونق فعالیت‌های موسیقایی گذاشت. تاثیراتی که مهم‌ترین آنها در بخش اعمال سلیقه‌ها بود. در حوادث اخیر هم ما شاهد واکنش‌هایی از سوی هنرمندان بودیم.

این نوازنده و پژوهشگر موسیقی در بخشی دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه برای از سرگیری فعالیت‌های هنری و برگزاری کنسرت‌ها، نیازمند رعایت برخی پیش زمینه‌ها هستیم، بیان کرد: این نکته را بپذیریم که هنرمندان موسیقی از وقتی درگیر برخی اعمال سلیقه‌ها، سخت‌گیری در صدور مجوزها و خطوط قرمز شدند، به مرور تبدیل به هنرمندانی افسرده شدند که آماده اعتراض بودند. موضوعی که ما در این ایام هم دیدیم و معلوم شد یکسری از هنرمندان آماده اعتراض هستند.

وی افزود: حالا ما بیاییم از تمام این تعاریف بگذریم و به این برسیم که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهان از سرگیری کنسرت‌هاست. ما به‌عنوان هنرمندان فعال این حوزه چه پیشنهادهایی را می‌توانیم در شرایط حساس کنونی ارائه بدهیم؟ ما که نمی‌توانیم در سطح کلان بگوییم تا فلان اتفاقات در سطح دولت نیفتد، ما کاری نمی‌کنیم.

این یک نگاه است ولی به اعتقاد من این نگاه به موسیقی اصیل ایرانی آسیب جدی وارد می‌کند. ما باید به سمتی حرکت کنیم که جریان اصلی و تخصصی موسیقی ایرانی را باید در همین شرایط و به بهانه فرصت درخواست وزیر برای از سرگیری فعالیت‌ها احیا کنیم.

این نوازنده افزود: به عبارتی همه موسیقیدان‌های عزیزی که سال‌ها از موسیقی پاپ ضربه خوردند، الان بهترین وقت است که موسیقی اصیل ایرانی را به جای خود بازگردانند تا به عنوان یک همدم اجتماعی برای عموم مردم، فعالیت کند. این موضوع نیازمند حمایت است و اگر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، از جریان‌های فرهنگی هنری خواهان بازگشت به عرصه هستند، در درجه اول باید اجازه بدهند این هنرمند موسیقی اصیل ایرانی، حرف‌ها و مواضع انتقادی خود را در فضایی عاری از توهین و سیاه‌نمایی روی صحنه بزنند. این موضوع اصلاً ایرادی ندارد.

پس اولین مولفه این است که شرایط آزادتری برای ارائه محتوای موسیقایی بر اساس قوانین موجود مهیا شود.

امینی اظهار کرد: نکته دیگر این است که در حال حاضر هنرمند این نگرانی را هم دارند که هم‌قطارهای خودشان به آن‌ها بابت حضور بر روی صحنه‌ها توهین کنند. پس باید این فضا هم از بین برود. اکنون وقت آن رسیده که آقای وزیر نه مانند دیدار قبلی که صرفاً با حضور خوانندگان پاپ صورت گرفت، بلکه در قالب یک دعوت رسمی با هنرمندان اصیل موسیقی ایرانی دیداری داشته باشند و بخشی از فضای فرهنگی هنری کشور را به آن‌ها اختصاص دهند، تا آن‌ها هم بتوانند حرف خود را بزنند.

این پژوهشگر با ارزیابی منفی نسبت به کنسرت‌هایی که طی ماه‌های اخیر با حمایت برخی از نهادها و مجموعه‌های دولتی برگزار شده است، توضیح داد: به نظرم الان باید مدیریت بحران در عرصه فرهنگ و هنر، بودجه خوبی را به این موضوع اختصاص دهد که موسیقی اصیل ایرانی به میدان بیاید و سکان اصلی موسیقی کشورمان را به دست بگیرد.

ما باید شاهد تولد چاووش‌های جدیدی در عرصه موسیقی باشیم که بیایند و رسالت فرهنگی خود را انجام بدهند و مورد حمایت هم قرار گیرند. اگر دولت نگاه فرهنگی داشته باشد، هنرمندان هم دیگر نگران نیستند که با دولت فرهنگی همکاری کنند و برخی آن‌ها را متهم کنند. در این راستا نکته «تامین» و «حمایت» هم از بحث سوبسید و یارانه گذشته است.

یعنی در اینجا تامین صد درصدی است که مورد توجه قرار می‌گیرد. یعنی یک هنرمند نباید دیگر نگران فروش صندلی سالنی باشد که در آن کنسرت برگزار می‌کند. او نباید نگران باشد که دستمزد نوازنده را می‌تواند پرداخت کند یا نه. هنرمند باید در این ساختار بتواند بدون دغدغه مالی کار خود را انجام دهد.

امینی اضافه کرد: اکنون وقت برنامه‌ریزی و سیاستگذاری درست توسط «دولت فرهنگی» است. دیگر وقت آن است تا از اجرای رپرتوار موسیقی کلاسیک ایرانی به معنا و مفهوم مطلق کلمه حمایت شود. یعنی اگر فلان هنرمند بیاید و این آمادگی را داشته باشد که بخواهد آثار علینقی وزیری، درویش خان، روح‌الله خالقی و دیگر هنرمندان را اجرا کند، دولت باید حمایت صددرصدی خود را از این فرآیند انجام دهد. اتفاقاً خلاءهای فرهنگی که طی این چندماه صورت گرفته می‌تواند بهترین فرصت برای احیای دوباره موسیقی ایرانی با حمایت صددرصدی دولت باشد.

وی در ادامه صحبت‌های خود اظهار کرد: مقطع فعلی زمانی است که دولت فرهنگی می‌تواند با حمایت اقتصادی مناسب از موسیقی اصیل ایرانی، این گونه موسیقایی مهم و جریان ساز را تبدیل به «صنعت» کند. وقتی چنین فرآیندی اتفاق بیفتد آن وقت حتی مجموعه‌هایی چون وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌تواند از این جریان فرهنگی حمایت کند.

امینی تصریح کرد: ما نباید اجازه دهیم موسیقی اصیل ایرانی نابود شود. به واقع نگران هستم که بعد از اینکه جریانات و التهابات اخیر تمام شود، ما چه چیزی از موسیقی ایرانی خواهیم داشت؟ زمانی که در این جریانات برخی آثار فاقد ارزش موسیقایی، به عنوان یک اثر شاخص و ماندگار معرفی می‌شوند، این یعنی زنگ خطر، این یعنی اینکه آن نوع موسیقی می‌تواند از موسیقی اصیل ایرانی بیشتر مورد توجه قرار گیرد. شرایطی که قطعاً موجب فراموشی و از دست دادن اصالت‌ها می‌شود و این دولت فرهنگی است که باید متوجه این تحول شود.