بافت تاریخی شیراز زیر فشار صاحبان قدرت/ عدم انجام اقدامات درست در گذشته مسبب چنین اتفاقاتی در میراث ماندگار شیراز است

طرح‌هایی که قول داده می شود در آن به بافت‌های تاریخی آسیب وارد نشود و در بین خانه‌های قدیمی، تجاری سازی نکنند؛ اما در عمل این پلاک‌های بافت قدیمی شیراز هستند که یکی یکی روی زمین می‌افتند و به جای آن پاساژ و مال و هتل سر بر می‌آورد.

طی چند روز گذشته 200 تن از فعالان حوزه‌هاى معمارى، شهرسازى و میراث‌فرهنگى، با صدور بیانیه‌ای در پی خبر ادامه مجدد تخریب بافت تاریخی شیراز، تأکید کردند: «ضروری است بافت و بنا‌های ارزشمند تاریخی شهر شیراز، فوراً توسط وزارت میراث فرهنگی ثبت ملی شوند و از تخریب بافت تاریخی شیراز جلوگیری به عمل آید.»

محمدمهدی کلانتری،دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز و دبیر پویش های اتحادیه انجمن های علمی دانشجویی معماری، مرمت و شهرسازی ایران نیز پیش از گفته بود: « راه ارتباطی به طول 1000 متر و عرض نامشخص بافت تاریخی در شرایطی در حال تملک و تخریب ضرب الاجلی قرار گرفته که هیچ گونه طرح مصوبی در کمیسیون ماده 5 استان فارس و شورای عالی معماری و شهرسازی کشور ندارد.»

سید محمدرضا رضازاده عضو هیأت امنای آستان های مقدس و مشاور تولیت حرم مطهر شاهچراغ (ع) اما در یادداشتی موضوع  تخریب بافت را رد کرده و گفته« مخالفان امروز ساماندهی اطراف حرم، آن سال‌ها اقدام در خوری برای جلوگیری از اجرای آن پروژه به عمل نیاوردند، همانها که بعضی شان آن زمان بر کرسی های مسئولیت میراث فرهنگی کشور تکیه زده بودند و امروز طلبکارانه در جایگاه مدعی ایستاده اند. »

او ادامه می دهد: موضوع بافت تاریخی شیراز که به خبری داغ در شبکه های اجتماعی و البته کانال های معاندان تبدیل شده ، هر از گاهی با انتشار تصاویری از تخریب خانه های تاریخی و انتساب آن به شیراز همراه بود، این در حالی است که به گفته چند تن از مسئولان استان، هیچ خانه تاریخی در دولت سیزدهم در شیراز تخریب نشده است.وقتی دروغشان برملاء شد، نوشتند: ظاهرا عملیات تخریب متوقف شده است.

رضازاده در بخش دیگری از این یادداشت نوشته است: چه خوب بود استاد محترم دانشگاهی که حتما صاحب دانش و تجارب ارزشمندی در رشته علمی خود هستند ، در مفاد نامه ای هم که به امضای تمامی مسئولان شهر( استاندار، نماینده ولی فقیه و امام جمعه شیراز، همه نمایندگان شیراز در مجلس ، رئیس شورای شهر ، شهردار و تولیت های آستان های مقدس) رسیده  تامل بیشتری می کردند و از این صدای تظلم به مثابه یک فاجعه تاریخی یاد نمی کردند.

فشار ها می تواند جلوی تخریب بافت تاریخی شیراز را بگیرد

محمد درویش، پژوهشگر و فعال محیط زیست  در گفت و گو با ایلنا  با بیان اینکه به رغم اینکه قرار بود تخریب بعضی از خانه های بافت تاریخی شیراز در 17 بهمن انجام شود اما تلاش های انجام شده در روزهای گذشته باعث شد که این موضوع متوقف شود و در صورت ادامه فشار ها می توان شاهد جلوگیری از تخریب بافت تاریخی شیراز باشیم.

وی با بیان اینکه موضوع تخریب بافت تاریخی توسط استاندار اسبق فارس را شنیدم و اطلاعی از صحت و سقم آن ندارم، می افزاید: بعید نیست که افراد پر قدرتی پشت پرده بافت تاریخی شیراز باشند ؛ اما به دلیل فرهنگی بودن شهر شیراز و وجود افراد نخبه اجازه تخریب به آن ها داده نمی شود.

این پژوهشگر با بیان اینکه طبق صحبتی که با اعضا شورای شهر شیراز داشتم آن ها نیز با تخریب بافت تاریخی شیراز مخالف بودند،ادامه می دهد: جلو رفتن پروژه تخریب بافت تاریخی شیراز بیانگر این موضوع است که افراد پر نفوذ در این پروژه نقش زیادی دارند.

این فعال محیط زیست  می گوید: آقای سید محمدرضا رضازاده که امروز به عنوان  مشاور تولیت حرم مطهر شاهچراغ (ع)  است زمانی که مدیر عامل شرکت آب منطقه ای فارس و بوشهر و کهکیلویه و بویراحمد بود سد گتوند را بدون توجه به هشدارها احداث کرد و کسی هم نتوانست جلوی او را بگیرد.

درویش بر لزوم افزایش قدرت رسانه ای و هوشیاری مردم برای تخریب بافت تاریخی شیراز تاکید می کند و خاطرنشان می کند: در موضوع پتروشیمی میانکاله افرادی مانند وزیر مربوطه، استاندار مازندران و رئیس مجلس پشت ماجرا بودند اما توانستیم از احداث آن جلوگیری کنیم.

طاقت کم مسئولان و تصویب طرح ها

نماینده شیراز و زرقان  نیز در گفت و گو با ایلنا با بیان اینکه مسئولان زمانی که ناهنجاری اطراف حرم را مشاهده می کنند طاقتشان کم می شود و امکان دارد دست به اقدامات و تصویب طرح هایی بزنند، بیان می کند: مسئولان زمانی که می توانستند اقدامات خوبی اطراف حرم مطهر انجام دهند از فعالیت در این بخش سر باز زدند.

علی رضا پاک فطرت  با اشاره به اینکه به نظرم در بحث موضوع بافت تاریخی میراث فرهنگی مقصر است و این سازمان نباید به راحتی خانه های تاریخی را رها و سبب تخریب آن شود، ادامه می دهد: اگر میراث فرهنگی بودجه کافی جهت راه اندازی و احیا خانه های تاریخی ندارد باید راه حل های لازم را جهت نوسازی این خانه های ارزشمند و ماندگار ارائه دهد.

وی با اشاره به اینکه دولت دیگر هزینه ای برای رونق خانه های تاریخی انجام نمی دهد، می افزاید: در حال حاضر شهرداری جهت احیاء بافت تاریخی بسته های تشویقی به افراد ارائه می داد که متاسفانه باز هم صرفه اقتصادی برای مردم ندارد.

رها کردن خانه های تاریخی و تخریب آن ستودنی نیست

نماینده شیراز و زرقان با اشاره به اینکه اگر میراث فرهنگی اعتقادی به ارزش و احیای خانه های بافت تاریخی دارد باید راه حل های لازم را برای بهبود آن ها ارائه دهد، می گوید: رها کردن خانه های بافت تاریخی و منجر شدن به تخریب آن امری ستودنی نیست و این اقدام بسیار نازیبا است .

وی با بیان اینکه از 360 هکتار بافت تاریخی شیراز حدود 250 هکتار آن باقی مانده است، ادامه می دهد: اگر طرح اجرایی و مناسبی جهت ساماندهی بافت توسط میراث فرهنگی ارائه نشود قطعا مسائل جوی باعث تخریب آن می شود و از سوی دیگر بسیاری از خانه های بافت تاریخی با مشکل ریشمیز (موریانه) مواجه شده اند.

نماینده شیراز و زرقان با تاکید بر توجه ویژه شهرداری به بافت تاریخی شیراز عنوان می کند: بافت تاریخی شیراز هویت این شهر است و هنوز صدای کفش علما و مردمی که از کوچه پس کوچه های آن  به سمت مکتب خانه و محل کسب علم و هنر و  مسجد می رفتند به گوش می رسد و احیای این بافت باید در دستور کار قرار بگیرد.

شیرازی ها و مهاجرت از بافت تاریخی

 پاک فطرت با اشاره به اینکه زمانی که شهردار شیراز بودم تمام تلاشم را برای حفظ بافت تاریخی انجام دادم، خاطرنشان می کند: قطعا تمام افراد و خانوارهای شیرازی که در بافت تاریخی زندگی می کردند به این دلیل که اجازه نوسازی و بازسازی منازل را نداشتند در دهه اول انقلاب از بافت تاریخی مهاجرت کردند و منازلشان را به اتباع بیگانه و افاغنه  اجاره دادند.

وی با اشاره به اینکه در آن زمان جهت احیای بافت بارها با سازمان میراث فرهنگی کشور جلسه برگزار کردیم، می افزاید: جهت احیای بافت به رئیس سازمان میراث فرهنگی وقت آقای سلطانی فر پیشنهاد دادم که در صورت امکان یک طبقه به خانه ها اضافه شود و ارتفاع خانه ها به 10 و نیم متر برسد.

عضو مجمع نمایندگان فارس با اشاره به اینکه ارتفاع گنبد حرم مطهر حضرت شاهچراغ حدود 11 و نیم متر است که افزایش ارتفاع ساختمان ها به 10 و نیم متر نمی تواند به این بخش هم وارد آسیب کند، می گوید: به رغم استقبال مسئولان از این پیشنهاد اما عملا اتفاقی رخ نداد و قطعا نوسازی خانه های بافت تاریخی باید توجیه مناسبی برای مردم و اهالی بافت داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه موضوع افزایش ارتفاع به دفتر فنی سازمان میراث فرهنگی واگذار شد و افرادی که در آن مشغول به فعالیت بودند شناخت کافی از بافت تاریخی نداشتند، می گوید: متاسفانه انجام نشدن اقدامات درست و به موقع در گذشته  باعث شده تا امروز شاهد چنین اتفاقاتی در میراث ماندگار شیراز باشیم.

وی با بیان اینکه مسئولان استان و شیراز باید در مرحله نخست قدمت بافت تاریخی شیراز را مطالعه کنند و بافت تاریخی شیراز در کشور منحصر به فرد است، بیان می کند: هیچکدام از شهر های ایران حتی شهرهایی مانند مشهد بافت تاریخی همانند شیراز ندارند  و حذف بافت تاریخی اطراف حرم مطهر خیلی زیبا و پسندیده نیست و بسیاری از زائران توجه ویژه ای هم به بافت تاریخی دارند.

پاک فطرت می گوید: در شرایط فعلی نباید به فضای مجازی زیادی اعتماد کرد و در حال حاضر میراث فرهنگی باید پاسخ شایعات مطرح شده را بدهد.