تپه ۷ هزار ساله در شهرری غیب شد؛ لودرها زمین را صاف کردند

تپه باستانی «قمی‌آباد» که سابقه آن به پیش از تاریخ اسلام برمی‌گردد و حدود ۷ هزار سال قدمت دارد، در نزدیکی روستای قمی‌آباد از توابع بخش قلعه نو در شهرستان ری قرار دارد.

این تپه تاریخی که در سال ۱۳۹۷ توسط تیم گمانه زنی باستان شناسان، سفال‌های مربوط به پیش از تاریخ نیز در آن کشف شده است، مدتی پیش تخریب شده و اکنون هیچ اثری از تپه و سفال‌های تاریخی وجود ندارد.

برای بررسی علت تخریب این تپه، موضوع را از نوروز تقی پور رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ری جویا شدیم که در ابتدا از این موضوع اظهار بی اطلاعی کرد، سپس بحث تخریب را تکذیب کرد و پس از آن از ما خواست تا از کسی که این موضوع را منتشر کرده توضیح بخواهیم و در نهایت گفت که موضوع را بررسی می‌کنم.

تپه ثبت ملی نبود، مجوز تخریب داده شد!

قدیر افروند مدیر پایگاه ملی ری ضمن تایید تخریب تپه قمی آباد، در رابطه با تخریب این تپه تاریخی اظهار کرد: در سوابقی که از این تپه در اداره کل میراث فرهنگی استان تهران وجود دارد، دو نامه دیدم که در دهه ۷۰ مکاتباتی در رابطه با حفاظت و مراقبت این تپه انجام شده بود.

وی ادامه داد: همچنین در دهه ۹۰ استعلامی از میراث فرهنگی در رابطه با گمانه زنی باستان شناسی و پروژه کاوش در این تپه انجام شده است که در آن زمان که بنده ناظر این پروژه بودم، پیشنهاد ثبت این اثر تاریخی را به اداره کل میراث دادم اما انجام نشد.

مدیر پایگاه ملی ری گفت: از ابتدای سال جاری و پس از انتصابم به عنوان مدیر پایگاه ملی ری، از دور و نزدیک موضوع تعرض به این تپه را شنیده بودم تا اینکه چند ماه پیش در جلسه‌ای با فرماندهی یگان حفاظت استان تهران متوجه شدم که تپه قمی آباد به طور کامل تخریب شده است.

افروند بیان کرد: پس از جلسه به روستای قمی آباد رفتم و با صحنه‌ای مواجه شدم که بسیار تاسف آور بود. تپه کامل از بین رفته بود و لودرها در حال تسطیح این مکان بودند.

وی با بیان اینکه این مکان مربوط به زمین‌های موقوفه بود، ابراز کرد: این موضوع را مسؤولان میراث فرهنگی پیگیری کردم که گفتند؛ « تپه ثبت ملی نبود» و به همین دلیل مجوز تخریب صادر شده است.

مدیر پایگاه ملی ری خاطرنشان کرد: مگر می‌شود به صرف اینکه یک اثر ثبت ملی نیست، تخریب شود؟ در این صورت سایر آثار باستانی هم که ثبت ملی نیستند، می‌توانند مجوز تخریب بگیرند؟ البته که وقتی درخصوص ثبت اثر احساس مسؤولیت نکردند در مورد تخریب هم احساس مسؤولیت نمی‌کنند.

برخی آثار ری باید ثبت جهانی شوند

احمد ابوحمزه ری‌شناس و دبیر کمیته گردشگری و میراث فرهنگی شورای شهر تهران با اشاره به اینکه تپه قمی آباد یکی از تپه های مهم شهرستان ری است، اظهار کرد: در شهرری تپه های باستانی زیادی وجود دارد که برخی مربوط به پیش از تاریخ، برخی مربوط به پیش از اسلام و برخی هم مربوط به دوره اسلامی است.

وی گفت: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ۵ سال پیش مجوزی داد و باستان شناسان گمانه زنی هایی در تپه قمی آباد انجام دادند و اثرهایی نیز از دوره سلجوقی و دوره اوایل اسلامی و دوره پیش از اسلام در این تپه پیدا کردند.

این کارشناس مسائل تاریخی ادامه داد: تپه‌های باستانی مثل مهره‌های شطرنج در کنار هم قرار دارند و اگر یکی از آنها از بین برود، سابقه و فرهنگ تاریخی ما از بین می‌رود و شکاف بزرگ در علم باستان شناسی صورت می‌گیرد.

ابوحمزه با بیان اینکه در این تپه‌های باستانی سفال‌ها و اثرهایی از گذشتگان ما باقی مانده است، افزود: کارهای ثبت تپه قمی آباد از ۶ سال پیش در حال پیگیری بوده است اما اینکه چرا ثبت نشده میراث فرهنگی باید پاسخگو باشد.

وی با اشاره به اینکه حدود ۲۵۰ اثر و بنای تاریخی در ری داریم که فقط ۴۲ اثر به ثبت ملی رسیده است تصریح کرد: متاسفانه هیچ اثری از ری به ثبت جهانی نرسیده و تا سال ۲۰۲۸ هم هیچ اثری از ری در نوبت ثبت قرار ندارد.

دبیر کمیته گردشگری و میراث فرهنگی شورای شهر تهران گفت: باید مشخص شود مسؤولیت صدور مجوز تخریب این تپه با کدام اداره یا سازمان بوده است اما تاکنون هیچ ارگانی مسؤولیت آن را نپذیرفته است.

فاجعه تخریب تپه قمی آباد تکرار نشود!

شاید تخریب تپه قمی آباد برای رسیدن به زمین و ملک و ساختمان بوده اما با این تخریب هویت و تاریخ و فرهنگ و تمدن یک سرزمین که از گذشتگان برای آیندگان به ارث مانده بود، از بین رفت این در حالی است که برخی مسؤولان حتی منکر اهمیت تاریخی این تپه و برخی حتی منکر وجود چنین تپه‌ای در این روستا می‌شوند.

تپه باستانی «قمی آباد» از بین رفت اما امیدواریم ضمن برخورد با مسببین این فاجعه، تپه‌های باستانی دیگر شهرری محافظت و در فهرست آثار ملی ثبت شوند و فاجعه تخریب تپه قمی آباد برای بقیه تپه‌ها تکرار نشود.