گورستان «مرسین چال» در حوضه آبگیر سد فینسک در شهرستان مهدیشهر استان سمنان واقع شده است*، که کاوشهای باستانشناسی در آن بیشتر نجاتبخشی دارد. این گورستان نخستین بار در فاصله سالهای ۱۳۹۸ تا ۱۳۹۰ بررسی شد و نخستین کاوش در سال ۱۳۹۳ به سرپرستی «مهرداد ملکزاده» انجام شد. گورستان مرسین چال تا کنون در چهار فصل، کاوش باستانشناسی شده است.
فصل دوم آن را نیز ملکزاده در سال ۱۳۹۹ انجام داد و سومین فصل کاوش در سال ۱۴۰۰ و در دو فاز به سرپرستی «محمدرضا نعمتی» و «عطا حسنپور» انجام شد. نعمتی چهارمین فصل کاوش را هم در سال ۱۴۰۱ انجام داد، که اکنون نتیجه آن کاوش و یافتههای آن برای نخستینبار در موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شده است.
در کاوشهای قبلی مرسین چال، گوری متعلق به یک بانو در کنار اشیاء فاخری نظیر النگو، دستنبد، پابند، انواع سفالینهها در اشکال مختلف و یک انگشتر مفرغی با نقش شیر بالدار یافته شد، که باستانشناسان آن را در نوع خود «بینظیر» توصیف کردند.
همچنین یک ریتون (تکوک) از جنس سفال با نقش بزکوهی با شاخهای کنگرهدار متعلق به دوره اشکانی و مربوط به ۲۲۰۰ سال پیش کشف شد.
در فصل سوم، ۶۸ گور از نوع گورهای چالهای شناسایی شد، که تدفین در این گورها به صورت طاقباز با جهت شرقی ـ غربی بود. از جمله مهمترین یافتههای کمیاب در این کاوش، یک سنگ گور منقوش بود.
روی این سنگ گور، نقش یک اسب و سوارکار ایستاده در مقابل درختی ترسیم شده و به شیوه «کوبشی» یا «کنده» با عمق کم، روی سنگ صاف از جنس سنگ آهک نقش شده است.
باستانشناسان گفتهاند تا کنون نمونه این سنگ گور منقوش از دوره اشکانی در ایران گزارش نشده بود.
اما یافتههای باستانشناسان در فصل چهارم که به تازگی و برای نخستین بار گزیدهای از آنها در موزه ملی ایران رونمایی شده، چه بوده است؟ باستانشناسان، کاوشها را در ادامه فصلهای قبلی و با هدف شناسایی و مطالعه شیوههای تدفین و مطالعات انسانشناسی و نجات مواد فرهنگی و تاریخی انجام دادند.
در این فصل دو ترانشه ایجاد و ۳۶ گور کاوش شد، که ۶ گور، فاقد گورنهاده بودند و باقی گورها اغلب دارای یک یا چند شیء از جنس سفال، نقره، مفرغ، شیشه، سنگ و قیر بودند.
اشیاء سفالی بیشتر شامل انواع کاسههای پایهدار، کف تخت، کف محدب، پیالهها، ظروف دسته راستی با آبریز کوچک، کوزههای کوچک و سردوکها هستند. خمیره و پوشش بیشتر آنها نارنجی و تعدا کمی هم قرمز آجری و یا از نوع آشپزخانهای هستند.
برخی از کاسهها و یا پیالهها در داﺧل یا بیرون و هر دو قسمت داغدار هستند. اشیاء فلزی از جنس آهن، مفرغ و نقره و شامل انواع خدنگ، خنجر، کارد، پیکرک، مهره، دستبند، النگو، پابند، گوشواره، حلقه، انگشتر، مهر، گل سینه و زنگوله هستند. اشیاء شیشهای هم بهﻃور کل انواع مهرهها را دربرمیگیرند.
گورهای کاوششده بین١٩٠ تا ٢١٥ سانتیمتر ﻃول دارند. عرض گورها بین ٤٠ تا٦٠ سانتیمتر و دارای عمقی بین٣٠ تا ٦٥ سانتیمتر هستند. کف گورها در عمقهای مختلفی قرار دارد
باتوجه به گورهای کاوششده به نظر میرسد بیشتر سنگهای موجود در باﻻ و پایین اسکلتها در زمان تدﻓین، در زیر خاک بوده و روی گورها به صورت پشته خاک بوده است، که محدوده گور را مشخص کرده است. هیچیک از گورها با هم تلاقی نداشته و هیچیک از تدفینهای جدید تدفین قدیمتر را تخریب نکرده است. محدوده برخی از گورها با هم تداﺧل داشته است، ولی اسکلتهای هیچ یک از گورها تخریب نشده است.
اسکلتهای موجود در گورها اغلب به دلیل نوع خاک منطقه و همچنین فعالیتهای کشاورزی در وضعیت مناسبی نبودند و بیشتر پوسیده و یا خرد شدهاند. شیوه تدفین در گورها به صورت طاقباز بوده که تنها در نحوه قرار گرفتن سر، دستها و پاها با هم متفاوت هستند. سر اسکلتها بیشتر به سمت باﻻ بوده، ولی برخی از آنها بعد از تجزیه گوشت بدن بر اثر فشار وارده، صورت به راست، یعنی جنوب شرقی و یا به چپ در جهت شمال شرقی قرار گرفته است.
نتیجه کاوشهای باستانشناسان در گورستان مرسین نشان میدهد که بیشتر گورهای بزرگساﻻن از نظر ابعاد تقریبا به یک اندازه و شکل و تقریبا در یک جهت جغرافیایی هستند و به نظر میرسد که اﻓراد خاصی، آنها را آماده میکردند. ﻓرد تدفینشده چنانچه بزرگتر از گور کنده شده بود، از قسمت پاها جمع میشد. برخی از تدفینها هم کوچکتر از گور بودند. گورهای متعلق به کودکان در اندازه کوچکتر کنده شده است.
تدفین در گورها، به شیوه طاقباز انجام میگرفت، ولی از نظر نحوه قرارگیری، دست روی لگن یا ران، یا سینه و پاها که موازی هم بوده و یا اینکه پای راست روی پای چپ و یا برعکس قرار گرفته، تفاوتهایی داشته است.
باتوجه به مطالعات اولیه باستانشناسان روی بقایای استخوانی بر جامانده، جامعه مورد مطالعه در گورستان مرسین چال، شامل ٢٣ زن است، که از نظر سنی شامل ١٤ جوان و ۶ میانسال بوده، که سن٣ اسکلت هم نامشخص بود. ١١ گوری که متعلق به مردان بودند از نظر سنی شامل ٧ جوان، ٣ میانسال بوده و سن یک اسکلت نامشخص بوده است.
از نظر تاریخگذاری گورها، با توجه به یافتههای به دست آمده از گورها و همچنین نمونههای تاریخگذاری شده در فصول قبل کاوش میتوان گفت که این گورستان متعلق به دوره هخامنشی و اشکانی است.
گزیدهای از یافتههای فصل چهارم کاوش در مرسین چال که اکنون در موزه ملی به نمایش گذاشته شده است
کاوشها در این گورستان به گفته باستانشناسان درحالی ضروری است که ادامه داشته باشد، مسئولان استان سمنان از جدیت در اجرای پروژه سد فینسک، بدون هیچگونه تغییری سخن گفتهاند. گورستان مرسین چال در حوضه آبریز این سد قرار گرفته و کاوشها در آن نیز بیشتر به انگیزه نجاتبخشی مواد فرهنگی این منطقه انجام میشود.
ساخت این سد به رغم تمام هشدارهایی که درباره تخریب و آسیب آن به زیست جنگلهای هیرکانی مازندران، داده شده است، اما از سال ۱۳۸۹ آغاز شده و با هدف تأمین آب استان سمنان درحال پیگیری است.
چه ضرورتی دارد که سدی که باعث اسیب به تاریخ وفرهنگ کشور از یک طرف میشود واز طرفی دیگرباعث اسیب به محیط زیست میباشد ایا این هشدارها وبی توجهی به این هشدارها نشان از بیسواد ونفهمی مسولین این منطقه نمیدهد کار بیهودهای که اخرش با خسارت فراوان دودش به چشم مردم ان شهر خواهد رفت ایا عاقلانه است که اینگونه پول بیت المال رو هدر بدهند ایا اگر در کشورهای پیشرفته هم اینگونه همه چیز رو تخریب میکنند یافقط این مسولین احمق در کشور ما اینگونه عمل میکنند
مهم نیست این سد جای درستی باشه یا نباشه، اصلا نیاز باشه یا نباشه، مخرب باشه یا نه، عوضش کلی سود و عایدی داره، حالا برای کی و کیا؟ خدا داند. کم نبوده چنین پروژه های سنگینی مثل سد و فرودگاه و فلان که بدلیل ناکارآمدی تعطیل شده (البته بعد از اتمام) و سیستم ارزیابی و تایید تخصیص پروژه و بودجه هم تعطیل، یه لقمه نون مییذارن وسط همه با هم با دل خوش میخورند دیگه، ملتم باید استغفار کنند و غر نزنند و ممنون امنیت باشند و فکر توشه آخرت باشند مثل همیشه.
برای نابودی یک مملکت به بمب اتم و دشمن خارجی نیاز نیست تنها دادن مسئولیت به آدم های احمق و بی سواد کافی هست مملکت را طوری نابود می کنند که هزاران بم اتم هم نابود نمی کند
کشور به این بزرگی و عظمت!
اینهمه خاک و زمین که دارد!
انگار ما کمی خاک و قلمرو داریم!
تنگی جاست و سد را باید حتما اینجا بزنیم!
پتروشیمی را حتما باید ببریم در میانکاله احداث کنیم که زندگی این تالاب را نابود کنیم.
مشکل دارید بخدا، حتی اگر روسیه هم بودید باز برایتان کم بود.
افسوس برای فقدان دلسوزی برای این خاک
تو اروپا ، برای حفظ سرزمینشان ، سدهای ساخته شده رو خراب می کنند و تو ایران برای نابودی ایران سد می سازند، کدوم ایدئولوژی درسته ؟؟؟؟؟؟ اگر بجای تامین آب شهر ها در بعد از انقلاب از پروژه قنات استفاده می کردند خیلی بهتر بود ، کی این احمق ها رو پست می ده ؟؟؟؟؟؟؟
از گورستان اشکانیان جسد یونانی ها واز گورستان هخامنشیان هم جسد یهودی ها بیرون آمد مگه انتظار داشتی چه بیرون بیاد ژن ناب ایرانی که بیرون نیامده
متاسفانه هیچ نشانه و آتاری از ایران باستان برای مسئولین جمهوری اسلامی مهم نیست و کوچکترین علاقه ای بهش ندارند، مگر مربوط به حمله اعراب و پیدایش اسلام به بعد آنهم مرتبط به اسلام.
در ان دوره تا چن سالگی عمر میکردند
متاسفم واس اون بیشعوری که روی همه کامنت ها یک علامت منفی گذاشته خیلی دلم میخواد بدونم فازش چیه
دو فاز بیشتر ندارند یا وصلند و مواجب بگیر یا کر و کور، که از دومی ها که کم نیستند بیشتر باید نگران بود.
نمیدونم چرا هرجا آثار باستانی هست سد میسازن! میخوان بدزدنشون؟
بده بد بد....
چه امیدی چه ایمانی...
کرک جان خوب میخوانی...
فقط اعراب تازی جنایتکار برای اینها اهمیت داره این ها از نسل همان اعراب هستند که ۱۴۰۰ سال پیش به ایران حمله کردند
طرفداران کوروش مدام به عرب ها توهین می کنن
حداقل حرمت عرب های خوزستان رو نگه دارید که هم وطن ما هستند
این چه مظلومیتی که عرب های خوزستان توی این کشور پیدا کردن که همیشه باید در فضای مجازی و واقعی فحش بشنوند
عین مغول فقط دنبال تخریب اثار باستانی هستن اینا مطمعن هستی ایرانی هستن چون کمر به نابودی تمدن ایرانی. هستن
همه جای ایران عالیه ازنظر باستان شناسی ساسانیان هخامنشیان این دو سلسله هرجا باشند کور اونها پر اشیا هستش مخصوصا طلا
سوال من از باستانشناسان اینکه اینهمه هدایای فرهنگی که همه اینها هر کدام کتابی هست از فرهنگ ما ایرانیان اینها بکجا میرود؟؟ چرا هیچ کدام از چیزهای با ارزش به موزهای ایران سر در نمیارن. شمشیر داریوش اول که چندی پیش در هزار تو تخت جمشید پیدا شد چرا سر از آمریکا در اورد؟؟؟
با سلام مداحان فقط با مداحی مردم را به گریه می اندازند مداح درد جامعه و درد دل مردم را بیان کند
چال اسکندرونه
معادن طلا رو میخورید سیر نمیشید رفتید سراغ قبر
بیرون گود هستیم هر حرفی میزنیم خودتان را جای مسولینی بگذارید که باید اب مردم را تامین کنه اگر فردا کمی فشار آب بیا پایین ویا یک ساعت قطع بشه داد خود شما در میره که مسولین به فکر مردم نیستند حاشیه رودخانه ها محل زندگی بوده سد هم روی رودخانه باید زده بشه منطقی باشیم همه اش منفی فکر نکنیم
کم شعور می بایدتان .جنگل را برای بیابان ،به بیابان تبدیل نکنید درعجبم هرجا آثار باستانی موجوده درست همان مکان سدسازی میشود .
افسوس .افسوس .آثاری که تاریخ و تمدن یک ملت را مشخص میکند .چرا باید به راحتی از بین برود. چه آثارهای کشف شده که بدون با خبر شدن مردم یا غارت شده یا از بین رفته
شرم بربانیان این سد لعنتی وبنیان برافکن خداییش شما دوستید یا دشمن چرا گوشهاتان بسته؟
سلام عزیزان من میخوام مطلبی رو براتون بیان کنم مخصوصا مسولین محترم میراث فرهنگی درسالحدودا 72 درمنطقه مراغه حوالی روستای سروش پشت پادگان امام رضا درحین حفاری وساخت کانال آب به سمت عجبشیر توسط شرکت اویول که سهامدار رفسنجانی بود متاسفانه باتوجه به هشدارکارشناسان میراث فرهنگی کانال فوق دقیقا ازگورستان منصوب به دوران هخامنشی گذشته وتمامی آثار بقایای ازقبیل سفال وکاسه اسکلت زیر کانال مدفون گردید... برید وبه اونجا رسیدگی کنید.
با این سدهای که زیاد درست میکنند ....دخالت در کار طبیعت میشود.....
گورستان رو بزار برا خانواده خودت
چون نجیب تر از اشکانی ساسانی هخامنشی افشاری غیره نیست
هیشکی نمیخواد درباره یه عالمه چیز قیمتی که از داخلشون درآمد غیب شد حرف بزنه ؟
سلام به نظر من اشیا باارزش هستند و برای آگاهی آیندگان مفید ولی به نظر من اسکلت اموات در همان مزار باشند ولی نوشته شود که اموات چه زمانی هستند زنده باد ایران عزیزم
خوب یکم منطقی باشیم و از تعصبی نگاه کردن و نژاد پرستی کردن در بیایم
اون قبرستان کنار رود پرآب بود و خوب با ساختن سد آب مردم شهر های نزدیکش به طور کامل تامین میشه حالا اون گورستان که توش چند تا اسکلت هست مهم تره یا آبی که برای مردم تامین میشه قطعا به آدمیزاد میگه آبی که برای مردم تامین میشه پس انقدر کوروش و هخامنشی نکنید یکم فقط یکم منطقی باشید