مهران مدیری در جشنواره دریای سرخ عربستان ؛ چه سیاستی پشت این انتخاب است؟

حدود 10 روز قبل لیست فیلم‌های  جشنواره دریای سرخ عربستان  منتشر شد و  حضور فیلم «ساعت 6 صبح»  ساخته  مهران مدیری  در میان فیلم‌های بخش مسابقه این جشنواره از نکات جالب توجه بود.

با توجه به فضا و ساختار فیلم اولین نمایش بین المللی آن در این جشنواره کمی عجیب به نظر می‌رسید ولی وقتی همراه با انتشار خبر به این قضیه اشاره شده بود که این فیلم  محصول مشترک ایران و عربستان  است، طبیعتا این قضیه دیگر چندان عجیب نیست، عربستان سرمایه گذار فیلمی در ایران بوده است و آنرا در مهمترین جشنواره کشور خودش هم به نمایش می‌گذارد.

چهارمین جشنواره فیلم دریای سرخ از ۵ تا ۱۴ دسامبر (۱۵ تا ۲۴ آذر) در عربستان برگزار خواهد شد و علاوه بر فیلم مدیری، دو فیلم‌ کوتاه  «دریچه»  ساخته علیرضا کاظمی پور و پانته آ مصلح محصول ایران و کانادا و  «جهش»  ساخته نگار حسن زاده در بخش مسابقه فیلم های کوتاه این جشنواره هم حضور دارند.

صفحه فیلم مهران مدیری در جشنواره دریای سرخ

این قضیه بهانه‌ای شد که مروری کوتاه به اتفاقات سینمایی کشور عربستان در چند سال گذشته داشته باشیم.

در عربستان تا چند سال قبل سینما وجود نداشت و اولین نمایش یک فیلم در آن کشور بعد از  35 سال  در سال 2018 رخ داد ولی الان می‌توان گفت بزرگترین جشنواره‌ سینمایی در خاورمیانه و آفریقا را برگزار می‌کند، با دعوت از فیلمسازان و مهمانان مختلف از هالیوود و بالیوود گرفته تا شرق آسیا و اروپا و ... سعی دارد آنرا به یک جشنواره مهم سینمایی در جهان تبدیل کند.

 در سومین دوره جشنواره ستارگان و چهره‌های مشهور مانند و یل اسمیت، جانی دپ، شارون استون،باز لورمن، رانویر سینگ، سوفیا ورگارا، آمینه خلیل، فریدا پینتو، پاز وگا، اد وست ویک، امی جکسون،  بازیگر لبنانی  نادین نصیب نجیم  و ...   از حاضران در مراسم افتتاحیه بودند. در دوره دوم هم از  شاهرخ خان، الیور استون  و ... حضور داشتند. 

جشنواره بین‌المللی فیلم دریای سرخ در سال ۲۰۱۹ به‌عنوان طرحی برای احیای سینمای عربستان تاسیس شد. در ابتدا قرار بود در مارس ۲۰۲۰راه اندازی شود، اما به ‌دلیل شیوع کووید-۱۹ لغو شد و اولین دوره آن در نوامبر ۲۰۲۱ برگزار شد.

یکی از نکات جالب این است که مدیران جشنواره وعده داده اند هیچ محدودیت و سانسوری بر فیلم های شرکت کننده در جشنواره اعمال نشود. مدیر جشنواره در سال 2021 از اصطلاح  "محدودیت صفر"  استفاده کرده بود، یعنی برای نمایش هیچ فیلمی هیچگونه محدودیتی نخواهند داشت.

برای مثال در عربستان سعودی،‌ همجنسگرایی، جرم است و مجازات دارد اما در دومین دوره جشنواره فیلم مراکشی "القفطان الأزرق" (قفطان آبی – قفطان نام نوعی لباس بلند زنانه در مراکش است ) از جمله فیلم هایی بود که در جشنواره "دریای سرخ" پذیرفته شد.در این فیلم به کارگردانی "مریم توزانی" به داستان خیاط مراکشی پرداخته می شود که همجنسگراست.

سال گذشته صندوق دریای سرخ عربستان  حامی مالی ۷ فیلم  حاضر در شاخه بهترین فیلم بین المللی اسکار ۲۰۲۴ بود، عماد اسکندر مدیر صندوق فیلم دریای سرخ عربستان اعلام کرد این صندوق هفت فیلم در شاخه بهترین فیلم بین المللی اسکار 2024 دارد. 

هفت فیلم با پشتوانه صندوق دریای سرخ که در بخش بین المللی حضور داشت شامل «چهار دختر» به کارگردانی کوثر بن هنیه از تونس، «خداحافظ جولیا» ساخته محمد کردفانی (سودان)، «باغ های معلق» ساخته احمد یاسین الدراجی (عراق)، انشالله یک پسر به کارگردانی امجد الرشید (اردن). )، «فال» ساخته بالوچی (بلژیک)، «خستگان» از امرو جمال (یمن) و «مادر همه دروغ ها» ساخاته اسما المودیر (مراکش) بود و صندوق می تواند تا ۵۰۰ هزار دلار برای هر پروژه اعطا کند.

مدیر صندوق فیلم دریای سرخ گفت که این صندوق بخشی از اکوسیستمی است که بنیاد دریای سرخ، جشنواره، برنامه لابراتوار دریای سرخ و بازار را شامل  می شود و در تلاش برای حمایت از فیلم‌های سعودی، عربی و آفریقایی است.

حال جالب است که در ایران هم آنها به سراغ یکی از معروفترین چهره‌های سینما و تلویزیون این رفته‌اند و با مهران مدیری فیلم ساخته‌اند.

در کل استراتژی عربستان انگار بر این است که از طریق جلب و همکاری با  چهره‌های بسیار معروف  در هر کشوری نفوذ سینمایی خود را افزایش دهند برای مثال از همین الان قابل پیش‌بینی است که حضور مهران مدیری در جشنواره دریای سرخ و عکس‌های او در مراسم فرش قرمز فیلمش و ... بازتاب زیادی در شبکه‌های اجتماعی خواهد داشت و چه راهی بهتر از این برای معرفی این جشنواره در کشوری مثل ایران.

البته رویکرد عربستان از طرف برخی افراد و یا نهادهای فرهنگی وهنری جهان با  انتقاد  هم همراه بوده است و علی الخصوص سال گذشته به دلیل چشم پوشی از اتفاقات رخ داده در  غزه  و برگزاری دوره سوم جشنواره دریای سرخ مورد حمله زیادی قرار گرفتند ولی آنها بدون توجه به کار خود ادامه دادند.

خلاصه کلام این که عربستان بر روی سینما به عنوان یک  هنر-صنعت-رسانه  حساب ویژه‌ای باز کرده است و اتفاقا جالب است که درعرض 6 سال توانسته در کشور خودش 600 سالن سینما افتنتاح کند و اتفاقا یکی از پرفروشترین کشورها در حوزه سینما شده است.