شمشیرها برق می‌زنند، ارواح بی‌قرار فریاد می‌کشند و شکوفه‌های گیلاس در باد می‌رقصند. به دنیای سامورایی‌ها خوش آمدید، جایی که شرافت، وفاداری، هنر شمشیرزنی و البته هاراکیری در هم می‌آمیزند تا داستان‌هایی حماسی و فراموش‌ نشدنی را برایمان روایت کنند.

در این مطلب، مشهورترین ژانری که سینمای ژاپن با در دنیا آن شناخته می‌شود را زیر ذره‌بین می‌بریم و با 20 فیلم سامورایی برتر تاریخ سینما آشنا می‌شویم. از شاهکارهای کلاسیک آکیرا کوروساوا گرفته تا آثار معاصر و نوآورانه، به بررسی فیلم‌هایی می‌پردازیم که نه تنها استانداردهای سینمای اکشن را بازتعریف کرده‌اند، بلکه با ارائه تصویری غنی و چند لایه از فرهنگ و تاریخ ژاپن، به ما در درک بهتر این سرزمین اسرارآمیز هم کمک شایانی می‌کنند.

18. دژ پنهان (The Hidden Fortress)

• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: توشیرو میفونه، میسا اوئه‌هارا، مینورو چیاکی، کاماتاری فوجی‌وارا
• تاریخ اکران: 1958
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 100 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.1 از 10

اثر ماندگار استاد بی‌بدیل سینمای ژاپن، آکیرا کوروساوا، که ترکیبی منحصر به فرد از اکشن، ماجراجویی و کمدی‌ست. این فیلم با داستانی ساده اما پرکشش و شخصیت‌هایی که تا مدت‌ها در ذهن مخاطب باقی می‌مانند به عنوان یکی از آثار کلاسیک سینمای ژاپن شناخته می‌شود که که الهام‌بخش بسیاری از فیلم‌های بزرگ سینما، از جمله «جنگ ستارگان» (Star Wars) جورج لوکاس بوده است.

در این فیلم با دو دهقان طماع و بزدل روبرو هستیم که به طور اتفاقی با یک ژنرال سامورایی و یک شاهزاده خانم زیبا روبرو می‌شوند که در حال فرار از دست دشمن و سعی در رسیدن به سرزمین خود هستند. این دو دهقان در طمع ثروت و پول، تصمیم می‌گیرند به آن‌ها کمک کنند، اما غافل از اینکه درگیر ماجراجویی پر خطری شده‌اند که زندگی‌شان را برای همیشه تغییر خواهد داد.

16. 13 آدمکش (Assassins 13)

• کارگردان: تاکاشی میکه
• بازیگران: کوجی یاکوشو، تاکایوکی یامادا، یوسوکه ایسیا، سوسوکه تاکائوکا
• تاریخ اکران: 2010
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 95 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.6 از 10

«13 آدمکش» که توسط یکی از نوابغ سینمای ژاپن یعنی تاکاشی میکه کارگردانی شده، بازسازی استادانه‌ای از فیلمی کلاسیک به همین نام است که با رویکردی معاصر و با حفظ روح اثر اصلی، داستانی هیجان‌انگیز از شجاعت، وفاداری و مبارزه با ظلم در ژاپن قرن نوزدهم را برای مخاطب بازگو می‌کند.

شخصیت اصلی فیلم، لرد ناریتسوگو ماتسودایرا، یک ارباب فئودالی سادیست و تشنه‌ی قدرت است که با اعمال وحشیانه‌ی خود، امنیت و آرامش مردم را به خطر انداخته. برای جلوگیری از رسیدن او به قدرت بیشتر و نجات مردم از ظلم روزافزون، یک سامورایی با وجدان و باتجربه به نام شینزایمون شیمازاکی، گروهی متشکل از 12 سامورایی دیگر را گرد هم می‌آورد تا در ماموریتی خطرناک و محرمانه، ماتسودایرا را ترور کنند. این 13 سامورایی شجاع، با آگاهی از خطرات پیش رو و با ایمانی راسخ به عدالت، درگیر نبردی حماسی و خونین با لشکر ماتسودایرا می‌شوند و تا آخرین نفس برای احقاق حق و نجات مردم می‌جنگند.

میکه در «13 آدمکش»، با مهارت فوق‌العاده‌ای صحنه‌های مبارزه‌ی مهیج، خشن و خونین را به تصویر می‌کشد. این صحنه‌ها با جزئیات زیاد، ریتم سریع و خلاقیت بالا طراحی شده‌اند و تجربه‌ای منحصر به فرد و به یاد ماندنی از ژانر سامورایی را برای مخاطب رقم می‌زنند. در کنار اکشن خیره کننده، شخصیت‌پردازی اثر هم قابل توجه است. هر یک از 13 سامورایی با ویژگی‌ها، مهارت‌ها و انگیزه‌های منحصربه‌فرد خود به خوبی پرداخته شده‌اند و به شخصیت‌هایی چند بعدی، قابل باور و دوست‌ داشتنی تبدیل گشته‌اند. این فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های سامورایی دهه‌ی اخیر شناخته می‌شود و پس از تماشا تا سال‌ها در ذهن مخاطبان باقی خواهد ماند.

15. آخرین رونین (The Last Ronin)

• کارگردان: سوگیدا شیگه‌میشی
• بازیگران: کوجی یاکوشو، سوکاسا ایکه‌گامی، یوزو تاناکا
• تاریخ اکران: 2010
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: –
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.2 از 10

 16 سال پس از واقعه‌ی خونین انتقام 47 رونین، کیچی‌مون تراساکی، تنها بازمانده‌ی این گروه، با کوله‌باری از غم، گناه و حسرت، در جاده‌های خاکی و روستاهای دورافتاده سرگردان است. او که شاهد مرگ هم‌رزمان و ارباب خود بوده، در پی یافتن رستگاری و آرامشی پایدار است، اما روح آشفته‌اش او را رها نمی‌کند.

13. شمشیر پنهان (The Hidden Blade)

• کارگردان: یوجی یامادا
• بازیگران: ماساتوشی ناگاسه، تاکاکو ماتسو، هیدتاکا یوشیوکا، یوکیوشی اوزاوا
• تاریخ اکران: 2004
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 83 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.5 از 10

فیلم سامورایی «تیغ پنهان»، سومین اثر از سه‌گانه‌ی سامورایی یوجی یاماداست (به اولین قسمت این سه‌گانه با عنوان «سامورایی گرگ و میش» در همین مطلب پرداخته‌ایم) که با رویکردی رئالیستی و بهره‌گیری از عناصر زیبایی‌شناسی ژاپنی، یک اثر نمایشی درخشان را از زندگی سامورایی‌ها در دوران گذار به مدرنیته پیش روی مخاطب می‌گذارد.

این فیلم سامورایی یوجیرو تاکیتا، داستان دو سامورایی با پیشینه و شخصیت‌های متفاوت را روایت می‌کند که در شین‌سن‌گومی، گروه ویژه‌ی سامورایی‌ها در اواخر دوران شوگون‌سالاری توکوگاوا خدمت می‌کنند. یوشیمورا کانیچیرو، سامورایی فقیر و مهربانی است که برای تامین مخارج خانواده‌اش به این گروه پیوسته و در مقابل، سایتو هاجیمه، سامورایی خونسرد و بی‌رحمی است که به وظیفه و قوانین پایبند است. این دو سامورایی با وجود تفاوت‌های متعددشان در مسیری مشترک قرار می‌گیرند و با چالش‌های بسیاری مواجه می‌شوند که ارزش‌ها و باورهایشان را به چالش می‌کشد.

«وقتی آخرین شمشیر کشیده می‌شود» یکی از بهترین فیلم‌های سامورایی چند دهه‌ی اخیر به حساب می‌آید که تصویری دقیق از زندگی و چالش‌های سامورایی‌ها در اواخر دوران شوگون‌سالاری ارائه می‌دهد و تقابل میان شخصیت گرم و احساسی یوشیمورا و شخصیت سرد و خشن سایتو ظرافت‌های روایی بی‌نظیری به آن بخشیده است.

10. کاگه‌موشا (Kagemusha)

• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: تاتسویا ناکادای، تسوتومو یامازاکی، کنیچی هاگیوارا، جینپاچی نزو
• تاریخ اکران: 1980
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 94 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8 از 10

9. سریر خون (Throne of Blood)

• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: توشیرو میفونه، ایسوکو یامامورا، تاکاشی شیمورا، مینورو چیاکی
• تاریخ اکران: 1957
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 98 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.1 از 10

علاقه‌ی کوروساوا به شکسپیر انکار ناشدنی‌ست و «سریر خون» یکی از چندین فیلمی است که او با اقتباس از آثار این نویسنده‌ی مشهور – در اینجا نمایشنامه‌ی جاودان «مکبث» – ساخته است. یک فیلم محشر با داستانی تاریک و مهیج از جاه‌طلبی، خیانت و جنون که با بازی‌های فوق‌العاده و صحنه‌های اکشن پرتنش خود در میان 5 فیلم اول این استاد مسلم سینما قرار دارد.

در این اقتباس جسورانه و مسحور کننده، سامورایی دلیر و اشراف‌زاده‌ای به نام واشیتزو تاکِتوکی را می‌بینیم که در پی یک پیشگویی شوم از سوی جادوگری مرموز، در دام جاه‌طلبی و هوس قدرت گرفتار می‌شود. او که با وسوسه‌های همسر خود آساجی، نیز روبروست، به اربابش خیانت می‌کند و با قتل او بر تخت خونین قدرت تکیه می‌زند. اما آیا تاج و تختی که با خون به دست آمده باشد، می‌تواند آرامش و خوشبختی به ارمغان بیاورد؟

کوروساوا در این اثر ستودنی، با حفظ جوهره‌ی اصلی تراژدی جاودان شکسپیر و مضامین اصلی آن، مثل سقوط انسان در دام قدرت‌طلبی و پیامدهای ویرانگرش، یک داستان اصیل و عمیقا ژاپنی را بازگو می‌کند. او با بهره‌گیری از عناصر برجسته‌ی فرهنگ سامورایی و زیبایی‌شناسی ژاپنی، به قدری در بازسازی فضای نمایشنامه‌ی «مکبث» موفق بود که هرولد بلوم آن را موفق‌ترین فیلمی لقب داد که تاکنون بر اساس تراژدی «مکبث» ساخته شده‌ است.

8. عصیان سامورایی (Samurai Rebellion)

• کارگردان: ماساکی کوبایاشی
• بازیگران: توشیرو میفونه، یوکو تسوکاسا، تاتسویوشی اهارا، تاتسویا ناکادای
• تاریخ اکران: 1967
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 100 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.1 از 10

«عصیان سامورایی» یک اثر سینمایی فوق‌العاده به کارگردانی ماساکی کوبایاشی است که با نقش‌آفرینی توشیرو میفونه در نقش اول، روایتی تاثیرگذار از تقابل عدالت‌خواهی و وفاداری با پس‌زمینه‌ی جامعه‌ی فئودالی ژاپن ارائه می‌کند. این فیلم، داستان سامورایی متواضع و ماهری به نام ایسابیرو ساساهارا را به تصویر می‌کشد که در دوراهی انتخاب میان حفظ شرافت خانوادگی و مبارزه با ظلم ارباب فئودال گرفتار شده است.

داستان از جایی شروع می‌شود که ارباب، پسر ایسابیرو یعنی یوشی‌وارا را مجبور به ازدواج با معشوقه‌ی سابق خودش می‌کند. اما زمانی که معشوقه به قصر بازگردانده می‌شود، یوشی‌وارا طرد شده و همسرش از این ذلت دست به خودکشی می‌زند. این اتفاقات خشم و اندوه را در وجود ایسابیرو شعله‌ور می‌سازد و او را به مقابله با ارباب و سیستم فئودالی فاسد سوق می‌دهد.

کوبایاشی در این اثر، به شکلی هنرمندانه، کشمکش درونی شخصیت اصلی را در انتخاب میان وفاداری به ارباب و احقاق عدالت به نمایش می‌گذارد و در ادامه می‌بینیم که ایسابیرو، با وجود پایبندی اولیه به سلسله مراتب، در نهایت شرافت و عدالت را بر پیروی قوانین ظالمانه ترجیح می‌دهد. «عصیان سامورایی» علاوه بر یک فیلم سامورایی اکشن و مهیج، یک درام روان‌شناختی عمیق با پیامی انسانی است که در آن فساد، سواستفاده از قدرت و ظلم اربابان به زیبایی هرچه تمام‌تر به تصویر کشیده شده است.

• کارگردان: یوجی یامادا
• بازیگران: هیرویوکی سانادا، ری کاساهارا، نن جی تسورومی، میتسوکو بایشو
• تاریخ اکران: 2002
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 95 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 7.9 از 10

6. راشومون (Rashomon)

• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: توشیرو میفونه، ماچیکو کیو، ماسایوکی موری، تاکاشی شیمورا
• تاریخ اکران: 1950
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 98 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.3 از 10

«راشومون» آکیرا کوروساوا، فیلمی سیاه و سفید و معمایی است که در سال 1950 میلادی، دنیای سینما را با ساختار روایی بدیع و پرسش‌های فلسفی عمیق خود به حیرت واداشت. این فیلم با به تصویر کشیدن یک جنایت واحد از زاویه‌ی دید افراد مختلف، مخاطب را به چالش می‌کشد تا حقیقت را در میان روایت‌های متناقض و ذات پیچیده‌ی شخصیت‌های فیلم پیدا کند.

داستان فیلم در ژاپن قرون وسطی اتفاق می‌افتد و مرکز ثقل آن بر ماجرای قتل یک سامورایی و تجاوز به همسرش استوار است. اما آنچه «راشومون» را منحصر به فرد می‌کند، شیوه‌ی روایت داستان است. ماجرا از دیدگاه چهار شاهد عینی (راهزن، زن سامورایی، روح سامورایی و هیزم‌شکن) روایت می‌شود و هر کدام از آن‌ها داستانی متفاوت و گاه متناقض با دیگران ارائه می‌دهند. این روایت‌های مختلف، نه تنها به رمزآلود بودن فیلم می‌افزاید، بلکه پرسش‌هایی بنیادین درباره‌ی ماهیت حقیقت و درک انسان از آن مطرح می‌کند. این فیلم یکی از چند فیلم سامورایی برتر تاریخ سینماست که سطح سینمای ژاپن را چندین پله در جهان ارتقا داد و نام آن را بیش از پیش سر زبان‌ها انداخت.

5. سانجورو (Sanjuro)

• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: توشیرو میفونه، تاتسویا ناکادای، یوزو کایاما، ریوکو هوندا
• تاریخ اکران: 1962
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 94 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.3 از 10

«سانجورو» دنباله‌ای درخشان بر فیلم «یوجیمبو» است (به شماره‌ی 4 مراجعه کنید) که با حفظ حال و هوای منحصربه‌فرد آن، داستانی جدید و مهیج را با شخصیت محبوب سانجورو روایت می‌کند.

در این فیلم، سامورایی سرگردان ما بار دیگر درگیر ماجرای جدید می‌شود که در آن گروهی از سامورایی‌های جوان و بی‌تجربه به دنبال افشای فساد در میان مقامات بالارتبه هستند. سانجورو این‌بار هم با استفاده از هوش و ذکاوت خود به این جوانان کمک می‌کند تا با خطرات و توطئه‌ها مقابله کنند و عدالت را برقرار سازند. کوروساوا در این فیلم نیز با مهارت فراوان از عناصر ژانر وسترن در کنار عناصر ژانر سامورایی استفاده کرده و فضایی بدیع و حتی عجیب‌تر از فیلم قبلی خلق کرده است.

شخصیت‌پردازی در اینجا هم کار خود را در بهترین شکل ممکن انجام می‌دهد. سانجورو با بازی درخشان توشیرو میفونه، شخصیتی دوست‌داشتنی و کاریزماتیک است که با وجود ظاهر خشن و بی‌تفاوت خود، باطن شریف و عدالت‌خواهی دارد. او با راهنمایی سامورایی‌های جوان، به آن‌ها می‌آموزد که برای رسیدن به اهداف خود باید از اصول اخلاقی خاصی تبعیت کنند و از مسیر انصاف خارج نشوند. «سانجورو» با ترکیب موفق سه ژانر سینمایی متفاوت در ساختارش، یک فیلم سامورایی جذاب دیگر از کوروساواست که خاطره‌ی خوب «یوجیمبو» را دوباره در ذهن طرفدارانش زنده می‌کند.

4. یوجیمبو (Yojimbo)

آکیرا کوروساوا در «یوجیمبو» به سراغ ساخت فیلمی سامورایی با فضایی منحصر به فرد و سبکی نوآورانه رفته است که با ترکیب عناصر ژانر سامورایی و وسترن، تصویری تلخ و واقع‌گرایانه از جامعه‌ی فئودالی ژاپن و انسان‌های درگیر در چرخه‌ی خشونت و فساد را به نمایش می‌گذارد.

داستان فیلم درباره‌ی یک سامورایی سرگردان و بی‌نام است که خود را سانجورو معرفی می‌کند. او به طور اتفاقی وارد شهری کوچک و آشفته می‌شود که دو گروه تبهکار برای به دست گرفتن قدرت با یکدیگر در ستیز هستند. سانجورو از این وضعیت به نفع خود استفاده می‌کند و با هوشمندی و مهارت شمشیرزنی خود و بازی دادن دو گروه در مقابل یکدیگر، سعی در از بین بردن هر دوی آن‌ها و برقراری صلح و نظم در شهر دارد.

کوروساوا با ریزبینی و خلاقیت خود، عناصر شاخص این دو ژانر به ظاهر متفاوت – سامورایی و وسترن – را با یکدیگر ترکیب، و اثری منحصربه‌فرد و تاثیرگذار خلق کرده است. که کسی است که با دیدن شخصیت سامورایی تنها و سرگردان، شهری پر از خشونت و بی‌قانونی و دوئل‌های مهیج با شمشیر یاد فیلم‌های کلاسیک وسترن نیفتد؟ «یوجیمبو» یکی از بهترین و تاثیرگذارترین فیلم‌های ژانر سامورایی در تاریخ سینماست که فیلم «به خاطر یک مشت دلار» (A Fistful of Dollars) سرجیو لئونه، بازسازی غیر رسمی آن به حساب می‌آید.

3. آشوب (Ran)

• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: تاتسویا ناکادای، آکیرا ترائو، جینپاچی نزو، دایسوکه ریو، میوکو هارا
• تاریخ اکران: 1985
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 95 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.2 از 10

2. هاراکیری (Harakiri)

• کارگردان: ماساکی کوبایاشی
• بازیگران: تاتسویا ناکادای، رنتارو میکونی، شیما ایواشیتا، آکیرا ایشیهاما
• تاریخ اکران: 1962
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 97 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.6 از 10

«هاراکیری» نه فقط یک فیلم، بلکه مرثیه‌ای غم‌انگیز برای انسانیت در بند سنت‌های خشک و بی‌روح است. ماساکی کوبایاشی با مهارتی کم‌نظیر، پرده از چهره‌ی کریه نظام فئودالی ژاپن برمی‌دارد و رنج و عذاب انسان‌ها را در چنگال قوانین سخت و بی‌رحمانه به تصویر می‌کشد.

داستان این فیلم سامورایی زیبا، درباره یک رونین (سامورایی بی‌ارباب) به نام هانسیرو تسوگومو است که به خانه‌ی یک ارباب فئودال می‌رود و از او برای انجام هاراکیری اجازه می‌گیرد. اما در طول داستان، با استفاده از فلش‌بک، متوجه می‌شویم که هدف واقعی او چیز دیگری است و هانسیرو در واقع به دنبال افشای حقیقت تلخی است که برای دامادش رخ داده و او را به کام مرگ کشانده.

کوبایاشی با استفاده از فلش‌بک‌های متعدد و روایت غیرخطی، موفق شده معمای پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی را طرح کند که مخاطب را برای داسنتن پاسخ تا لحظه‌ی آخر با خود همراه می‌سازد. این شیوه‌ی روایت، باعث می‌شود که تماشاگر به تدریج با گذشته و انگیزه‌های شخصیت اصلی آشنا شود و با او همذات‌پنداری کند. «هاراکیری» یکی از فیلم‌های مهجور ژانر سامورایی است که نقد صریح و بی‌رحمانه‌ی آن از نظام فئودالی و ارزش‌هایش هنوز هم به طراوت روزهای اول است. 

1. هفت سامورایی (Seven Samurai)

• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: توشیرو میفونه، تاکاشی شیمورا، کیجو تسوشیما، دایسوکه کاتو
• تاریخ اکران: 1954
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 98 از 100
• امتیاز IMDb به فیلم: 8.6 از 10

فیلم «هفت سامورایی»، شاهکاری حماسی به کارگردانی آکیرا کوروساواست که نه تنها به عنوان یکی از ارکان سینمای سامورایی، بلکه به عنوان یکی از آثار ماندگار و تاثیرگذار تاریخ سینما شناخته می‌شود. این فیلم با روایت داستانی جاودانه از شجاعت، ایثار و همبستگی در برابر ستم، مخاطبان زیادی را در سراسر جهان مجذوب خود کرده است.

در ژاپن قرن شانزدهم، روستاییان مظلوم و بی‌دفاع که به طور مداوم مورد تهاجم راهزنان قرار می‌گیرند و محصولات و دارایی‌هایشان به غارت می‌رود، تصمیم می‌گیرند برای نجات خود و روستایشان، از سامورایی‌های ماهر کمک بگیرند. آن‌ها پس از تلاش و جستجوی فراوان، موفق به یافتن هفت سامورایی شریف اما فقیر می‌شوند که در مقابل تامین مایحتاج اولیه‌ی زندگی، حاضر به دفاع از روستا و مقابله با راهزنان هستند. این هفت سامورایی که هر یک پیشینه، مهارت‌ و خصوصیات اخلاقی منحصربه‌فردی دارند، با همکاری روستاییان آماده‌ی مقابله با حمله‌‌ی قریب‌الوقوع راهزنان می‌شوند و در نهایت نبردی حماسی و سرنوشت‌ساز را خلق می‌کنند.

کوروساوا در «هفت سامورایی» با دقت و ظرافت فراوان به شخصیت‌پردازی پرداخته و ابعاد مختلف شخصیت هر یک از سامورایی‌ها کاملا با دیگری متفاوت است. آن‌ها نه تنها جنگجویانی ماهر و شجاع هستند، بلکه مانند سایر انسان‌ها، احساسات، ترس‌ها، امیدها و نقاط ضعف خاص خود را دارند. این نگاه انسانی و چند بعدی به شخصیت‌ها، باعث همذات‌پنداری بیشتر مخاطب با آن‌ها و افزایش تاثیرگذاری فیلم شده است. او با شخصیت‌پردازی عمیق و صحنه‌های اکشن فوق‌العاده، فیلمی ماندگار و الهام‌بخش خلق کرده که آزمون زمان را به خوبی پشت سر گذاشته و به عنوان میراثی گرانبها برای سینمای جهان باقی مانده است.