قمر در عقرب چیست؟

در فرهنگ و گفتار فارسی، این عبارت به معنای وقوع شرایطی ناخوشایند یا بدشگون به کار می‌رود. در این مطلب، به بررسی مفهوم نجومی قمر در عقرب، نحوه محاسبه روزهای قمر در عقرب و چگونگی استفاده از این اصطلاح در ادبیات و فرهنگ عامه خواهیم پرداخت.

در علم نجوم، «قمر در عقرب» به موقعیتی اشاره دارد که ماه در دایره‌البروج از منطقه‌ای عبور می‌کند که به صورت فلکی عقرب تعلق دارد. صورت فلکی عقرب یکی از ۱۲ صورت فلکی اصلی است و در زمره برج‌های آبی به شمار می‌آید. به باور منجمان زمانی که ماه در این موقعیت قرار دارد، تأثیرات کیهانی خاصی رخ می‌دهد که ممکن است بر زمین و موجودات زنده اثرگذار باشد.

از دیدگاه نجومی، قمر در عقرب معمولاً به مدت چند روز در ماه اتفاق می‌افتد و به دلیل حرکت ماه در مدار خود نسبت به زمین، این پدیده دوره‌ای و موقت است. در بسیاری از تقویم‌های نجومی، زمان دقیق وقوع قمر در عقرب برای اهداف نجومی، طالع‌بینی یا تصمیم‌گیری در کارهای مهم مشخص می‌شود.

قمر در عقرب در فرهنگ و باورهای عامیانه

در فرهنگ عامه فارسی، «قمر در عقرب» مفهومی فراتر از یک پدیده نجومی دارد و معمولاً به شرایط بدشگون یا ناخوشایند اشاره می‌کند. در باورهای قدیمی، این دوره زمانی با انرژی منفی همراه دانسته می‌شد و مردم از انجام امور مهم مانند ازدواج، مسافرت یا آغاز کسب‌وکار در این زمان خودداری می‌کردند.

این باورها عمدتاً ریشه در تاثیرگذاری کیهان بر سرنوشت انسان‌ها دارد که در فرهنگ‌ها و ادیان مختلف جهان نیز دیده می‌شود. اگرچه این اعتقادات پایه علمی محکمی ندارند، اما تأثیر آن‌ها در ادبیات و فرهنگ عامه ایران بسیار برجسته است. برای نمونه، در اشعار و حکایات کهن فارسی نیز گاهی از این عبارت به‌عنوان استعاره‌ای برای مشکلات یا دوران سخت استفاده شده است.

در علم نجوم، چرخش ماه در دایره البروج به دوازده برج تقسیم شده است، که شامل برج‌های حمل، ثور، جوزا، سرطان، اسد، سنبله، میزان، عقرب، قوس، جدی، دلو و حوت است. ماه به طور میانگین هر ۲۷ روز یک‌بار از این دوازده برج عبور می‌کند و معمولاً دو یا سه روز را در برج عقرب سپری می‌کند.

برج عقرب هشتمین برج دایره البروج است که خورشید سالی یک بار در آبان‌ماه به آن وارد می‌شود. از سوی دیگر، ماه به طور مکرر این برج را در گردش خود طی می‌کند و حدود دو روز در آن قرار دارد.