رودخانه‌ای که یک‌شبه مُرد؛ نشت اسید از یک معدن چینی در زامبیا «کافو» را نابود کرد
مقامات زامبیا و فعالان محیط‌زیست نسبت به عواقب طولانی‌مدت نشت اسید از یک معدن چینی که منجر به آلودگی یک رودخانه مهم شده، ابراز نگرانی کرده‌اند.
این حادثه می‌تواند میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار دهد، زیرا آثار آلودگی تا ۱۰۰ کیلومتری پایین‌دست نیز مشاهده شده است. بر اساس گزارش‌های رسمی، این حادثه در ۱۸ فوریه رخ داد، زمانی که سد زباله‌های یک معدن مس در شمال زامبیا فروریخت.
این سد، زباله‌های اسیدی حاصل از استخراج را نگه می‌داشت اما فروپاشی آن ۵۰ میلیون لیتر پسماند حاوی اسید غلیظ، فلزات سنگین و مواد جامد حل‌شده را به جریان آبی متصل به رودخانه «کافو» سرازیر کرد.
کافو، مهم‌ترین رودخانه زامبیا، برای میلیون‌ها نفر منبع آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعتی محسوب می‌شود.
چیلکوا مومبا، فعال محیط‌زیست در منطقه کمربند مس زامبیا، این رویداد را یک «فاجعه زیست‌محیطی با پیامدهای فاجعه‌بار» توصیف کرده است.
رئیس‌جمهور زامبیا: این یک بحران ملی است
زامبیا یکی از ۱۰ تولیدکننده برتر مس در جهان است و چین، بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در صنعت معدن این کشور محسوب می‌شود.
هاکاینده هیچی‌لم، رئیس‌جمهور زامبیا، این نشت اسید را یک بحران ملی خوانده و خواستار مداخله فوری کارشناسان شده است. وی هشدار داده که این فاجعه، زندگی انسان‌ها و حیات‌وحش در سراسر مسیر رودخانه را تهدید می‌کند.
رودخانه‌ای که یک‌شبه مُرد
یک خبرنگار آسوشیتدپرس که از مناطق پایین‌دست رودخانه بازدید کرده، گزارش داده که ماهی‌های مرده در سواحل رودخانه در فاصله ۱۰۰ کیلومتری معدن به چشم می‌خورند.
علاوه بر این، وزارت توسعه آب و بهداشت زامبیا اعلام کرده که نشت اسید باعث نابودی محصولات کشاورزی در امتداد رودخانه شده و نگرانی‌هایی در مورد آلودگی آب‌های زیرزمینی وجود دارد.
شان کورنلیوس، یکی از ساکنان منطقه، درباره شدت این فاجعه می‌گوید: «قبل از ۱۸ فوریه، این رودخانه زنده و پر از زندگی بود. اما حالا همه چیز مرده است. پرندگان ناپدید شده‌اند، ماهی‌ها مُرده‌اند. باورکردنی نیست... این رودخانه یک‌شبه مُرد.»
نشت اسید همچنین باعث شد تأمین آب شهر کیتوِه با جمعیت ۷۰۰ هزار نفر، به‌طور کامل قطع شود. این شهر از جمله مناطقی است که به رودخانه «کافو» وابستگی شدیدی دارد.
تلاش برای مهار فاجعه
دولت زامبیا برای کاهش آسیب‌ها، نیروی هوایی را به کار گرفته تا صدها تُن آهک را به داخل رودخانه بریزد و میزان اسیدیته را کاهش دهد. علاوه بر این، قایق‌های پرسرعت نیز برای پخش آهک در سطح رودخانه به کار گرفته شده‌اند.
کورنلیوس مویتوا، سخنگوی دولت تأکید کرده که این حادثه بسیار جدی است و شرکت چینی «سینو-متالز لیچ زامبیا» باید هزینه عملیات پاکسازی را بپردازد.
ژانگ پیوِن، رئیس شرکت چینی، در دیدار با مقامات زامبیا رسماً عذرخواهی کرده و گفته است: «این فاجعه زنگ خطر بزرگی برای شرکت ما و کل صنعت معدن بود. ما تمام تلاش خود را برای بازگرداندن محیط زیست به حالت طبیعی انجام خواهیم داد.»
خشم زامبیایی‌ها از حضور شرکت‌های چینی
سرمایه‌گذاری‌های گسترده چین در معادن زامبیا و سایر کشورهای آفریقایی همواره با انتقادات شدیدی در زمینه نادیده گرفتن ایمنی، حقوق کارگران و مقررات زیست‌محیطی همراه بوده است. زامبیا به شدت به درآمد معادن وابسته است اما حضور گسترده چین در این صنعت، نارضایتی زیادی را به همراه داشته است.
زامبیا همچنین بیش از ۴ میلیارد دلار به چین بدهکار است و پس از ورشکستگی در سال ۲۰۲۰، مجبور شد برای تعیین شرایط جدید بازپرداخت با وام‌دهندگان مذاکره کند و بخشی از بدهی‌های خود را بازسازی کند.
تنها چند روز پس از حادثه سینو-متالز، یک نشت اسیدی دیگر از یک معدن چینی در کمربند مس زامبیا کشف شد. به گفته مقامات، شرکت چینی تلاش کرده بود این نشت را پنهان کند.
به گفته پلیس، یک کارگر معدن بر اثر سقوط در مخزن اسید جان خود را از دست داده است. با این حال، معدن حتی پس از دستور تعطیلی همچنان به فعالیت خود ادامه داده و در نتیجه، دو مدیر چینی این معدن بازداشت شده‌اند.
معدن‌های چینی حالا بیش از هر زمان دیگری زیر ذره‌بین مردم و دولت زامبیا قرار گرفته‌اند.
مِوینه هیومویینگا، مهندس محیط‌زیست که در جلسه بررسی این حادثه حضور داشته، می‌گوید: «این اتفاق نشان می‌دهد که برخی سرمایه‌گذاران چقدر نسبت به حفاظت از محیط‌زیست بی‌تفاوت هستند. آن‌ها هیچ اهمیتی نمی‌دهند. هیچ احترامی قائل نیستند و این نگران‌کننده است. چون در نهایت، این سرزمین تنها چیزی است که ما زامبیایی‌ها داریم.»
