موظف به پیگیری تسویه حساب بدهی تهیه‌کنندگان هستیم

علیرضا تابش درباره‌ی آماری که چندی قبل در زمینه‌ی کمک‌ها و وام‌های دولتی برای تولید فیلم سینمایی منتشر کرده‌اند و بازتاب این شفاف‌سازی گفت: واقعیت موضوع پیگیری رسانه را علت این امر می‌دانم، نقش رسانه‌ها در دنیای امروز به عنوان ناظر و نماینده افکار عمومی بسیار بسیار مهم است. از طرفی ما در آغاز فعالیت‌مان در بنیاد سینمایی فارابی یعنی در سال 1393 ابتدا آمار پروژه‌هایی که مورد حمایت این بنیاد قرار گرفتند بدون ذکر رقم حمایت منتشر کردیم. که در پایان سال 96 با توجه به سیاست‌های عالی و اهدافی که به دنبال شفافیت در فضای تولید سینما هستیم تصمیم گرفتیم این گام تکمیلی را برداریم و فهرست حمایت‌هایی که طی سال‌های گذشته انجام شده در چند نوبت ارائه شود. این حمایت‌ها شامل حمایت بنیاد سینمایی فارابی از فیلم‌هاست که به صورت وام یا مشارکت یا هزینه صد در صد ساخت یک فیلم سینمایی و یا خرید حقوق سینمایی بوده است. اعداد و رقم همه حمایت‌ها هم در فهرست اسفندماه ۹۶ ذکر کردیم. ما تصمیم‌مان بر این است که یک فهرست تکمیلی هم منتشر کنیم که در آن نشان می‌دهد، کسانی که در ادوار مختلف حمایت شده‌اند آیا تسهیلات را پس داده‌اند و پرونده‌هایشان بسته شده و یا اینکه هنوز پرونده‌هایشان باز است. این بخش اطلاعات ما نقص داشت که امیدوارم این بخش هم منتشر شود و افکار عمومی از آن مطلع شوند.

در ادامه متن گفت‌وگوی رادیویی تابش را با «رادیو ایران» می‌خوانید:

درباره حداکثر و حداقل حمایت‌های بنیاد سینمایی فارابی از نظر ریالی اعداد و رقم از پروژه‌های مختلف چقدر بوده است. برای یک فیلم سینمایی حداقل و حداکثر هزینه چقدر ممکن است هزینه شود. ارقام متفاوت است شما گفتید گاهی فارابی هزینه کامل یک فیلم هم پرداخته است. لطفا با مثالی مشخص کنید.

این ارقام بنا بر سیاست‌های بنیاد در سالهای مختلف متفاوت است، همین طور باید شما نرخ تورم را در هر سال بسنجید می‌بینید که قیمت تمام شده یک فیلم سینمایی متناسب با هر سال شمسی دچار نوسانات و تغییراتی بوده که طبیعی است. روی هم رفته اعداد و رقم حمایتی بنیاد، لیست اولیه‌ای که از سال ۹۶ تا سال‌های پیشین تا ۱۳۹۰ منتشر کردیم بالغ بر ۳۰۰ فیلم را در بر می‌گیرد و این تعداد فیلم‌های زیادی است که رقم دقیق حمایت هر فیلم را حضور ذهن ندارم. در شرایط فعلی و تورم موجود و هزینه‌های بالای فیلمسازی در کشور ما به طور متوسط یک فیلمِ کم هزینه بین 1.5 تا 2 میلیارد بودجه فیلمسازی‌اش است که توسط بخش خصوصی یا نهادهای حمایتی تامین می‌شود. این تامین تسهیلات در بنیاد سینمایی فارابی یا نهادهای سینمایی عمدتا طی این سال‌ها بخشی از هزینه تولید فیلم‌ها را شامل شده است یعنی 20 تا 50 درصد از هزینه‌های یک فیلم را این نهادهای سینمایی مشارکت می‌کنند اما بقیه‌اش توسط بخش خصوصی تامین شده است. اما اگر بخواهیم درصدی بگوییم که از مجموع تولیدات سینمای ایران در کشور که بالغ بر 100 فیلم سینمایی در یک سال شمسی است، نزدیک به ۳۰ درصد از این فیلم‌ها از سوی بنیاد فارابی در قالب وام یا مشارکت در تولید، حمایت می‌شوند.

آیا فیلم‌هایی هست که بنیاد فارابی و یا هیچ نهاد سینمایی از آنها حمایت نکرده باشد؟

تابش: فارابی را مطلع هستم. طبیعتا خیلی از فیلم‌های تجاری و یا فیلم‌هایی که نیاز به حمایت‌های دولتی ندارند از این حمایت‌ها استفاده نمی‌کنند یا فیلم‌هایی که فرهنگی هستند ولی سرمایه‌گذار دارند و توسط بخش خصوصی تامین سرمایه می‌شوند.

اولویت‌هایی بنیاد سینمایی فارابی برای حمایت از فیلم‌ها چه معیارهایی است؟

ما 5 کارگروه تخصصی در بنیاد سینمایی فارابی داریم که به موضوعات «اجتماعی»، «اقتباس ادبی»، «کودک و نوجوان»، «مقاومت» و «معناگرا» می‌پردازند. این پنج کارگروه است جلسات هفتگی دارند و از کارشناسان و صنوف سینما در کنار مدیران دعوت می‌شود و سعی می‌شود همگرایی و هم‌افزایی در حوزه‌های مختلف ایجاد شود و به اولویت‌هایی که در سینما نیاز است برسیم. حقیقت این است که در این کارگروه‌ها متخصصین امر حضور دارند و نیاز سینما و نیاز مخاطبان سینمای ایران جزو اولویت‌های این کارگروه‌ها است تا به یک جمع بندی برسند. بنیاد سینمایی فارابی از فیلم‌های سینمای دفاع مقدس، سینمای کودک و نوجوان، انیمیشن، خانوادگی، اجتماعی و معناگرا و اقتباس ادبی حمایت می‌کند. همانطور که می‌دانید فیلم‌هایی که اقتباس ادبی می‌شوند در دنیا جزو پر فروش‌ترین فیلم‌ها هستند. ما در این حوزه‌ها از طرح‌ها و فیلمنامه‌هایی که در سینما ارائه می‌شود استقبال می‌کنیم. نکته دیگر که در اولویت‌های بنیاد فارابی است توجه به تکنولوژی‌ها و فناوری‌های نوین صنعت تصویر است. اگر فیلم سینمایی در یکی از این ژانرها به بنیاد فارابی پیشنهاد شود و بتواند توان سینمای ملی ما را در حوزه‌های فناوری‌های صنعت تصویر و سایر تکنولوژی‌های نوین ارتقا بدهد قطعا از این آثار حمایت می‌کنیم. چرا که معتقد هستیم که این نوع آثار باعث ارتقای سلیقه مخاطبین و توان سینمای ملی می‌شود.

به مسئله فناوری اشاره کردید. در جشنواره جهانی فیلم فجر امسال اصلا توجهی به این موضوع شده است. در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی می‌بینیم که به موضوعات فناوری در سینما می‌پردازند. یا راه اندازی سینمای مجازی در جشنواره تسالونیکی. آیا ما در جشنواره جهانی فجر توجهی به این موضوع نشان دادیم.

جشنواره‌ها محل تلاقی ایده‌ها و فکرهای مختلف از سراسر دنیا هستند. جشنواره جهانی فیلم فجر هم از این قاعده مستنثی نیست. هیات‌های که از اقصی نقاط دنیا به ایران آمده بودند با هیات‌های سینمایی و نهادهای سینمایی ایران جلسات همفکری و تبادل نظر داشتند. در این جلسات درباره فروش آثار سینمایی و تولید مشترک و درباره توان حرفه‌ای در زمینه توان فنی و محتوایی سینما هم مورد بحث و تبادل نظر شد.

سال‌ها پیش گفته می‌شد که بنیاد سینمایی فارابی یک سری از حقوق آثار ادبی را خریداری کرده مثل یک رمان خوب سینمایی و یا سفارش فیلمنامه براساس شخصیت‌های ادبی از جمله پروین اعتصامی، ملاصدرا و یا سایر شخصیت‌های ادبی و فرهنگی کشور. کسانی که از نزدیک خبر دارند این فیلمنامه‌ها نیمه تمام رها شده و آثاری که خریداری شده آنجا بایگانی شده و اصلا شرایط تولید فراهم نشده است و ضربه بدی به اثرات خریداری شده وارد می کند.

ما باید واقع گرا باشیم. ما در طول سال، صنعت سینمایمان بین 100 تا ۱۲۰ فیلم تولید می‌شود که بخش عمده‌ای از فیلم‌ها، فیلم‌های اجتماعی است و حوزه‌ای که به آن کمتر توجه می‌شود حوزه اقتباسی است که مربوط به شخصیت‌های تاریخی و فرهنگی است. فیلمنامه‌هایی که در فارابی از سال‌های گذشته تا به امروز خریداری شده و یا قرارداد نگارش منعقد شده خوشبختانه در آرشیو مرتبی نگهداری می‌شود و در دسترس است و برخی کتاب‌ها رایتشان خریداری شده است. اما اینکه ظرفیت ساخت این فیلم‌ها چگونه است و چه کارگردان و تیم کاربلدی بتواند از پس ساخت آن برآید، اینها معادلاتی است که به هر حال باید مدیریت سینمای ایران برای آن تدبیر و برنامه ریزی کند.

حوزه هنری، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و بنیاد سینمایی فارابی و سایر نهادهای سینمایی یکی از وظایفتشان تقویت حوزه متن است. ما یک صنف مهم در ادبیات و فیلمنامه نویسی کشور داریم که باید به طریقی آنها از سوی نهادها مورد حمایت قرار گیرند و تنها از تهیه کننده و کارگردان حمایت نشود و بخشی از هزینه این نهادها به تقویت متن و خرید فیلمنامه اختصاص یابد.

در بخش فرهنگی همچنان در بنیاد سینمایی فارابی به فیلمنامه نویسان مشاوره می‌دهید؟ اگر کسانی که حمایت‌های بنیاد را برای ساخت پروژه‌های سینمایی را دریافت کرده اند قادر نباشند این وام ها را پس دهند برای تهیه کنندگان و کارگردانان چه اتفاقی می‌افتد؟

در حوزه مشاوره مختص فیلم‌های اول و دوم و تاکید ما روی این فیلم‌هاست که کارگردانان آن تجربه کمتری دارند با مشاروه کارگردانان و فیلمنامه نویسانی که در رده‌های بالاتری قرار دارند -به خواست خود کارگردان - حمایت و مشاوره انجام می‌شود. در خصوص تسویه حساب پرونده‌های مالی باید به این نکته توجه داشت که بنیاد فارابی یک نهاد حمایتی است و سینمای ملی ما ساخته نمی‌شود مگر اینکه نهادهایی مثل کانون پرورش فکری کودکان، بنیاد سینمایی فارابی، حوزه هنری، سازمان اوج و سایر نهادهایی سینمایی از این سینما به طور جامع و کامل در حوزه فنی و مالی و محتوایی حمایت کنند. ما در بنیاد فارابی وظیفه داریم با تهیه کنندگان مکاتبه کنیم و دعوت کنیم بیایند حساب‌های مالی را شفاف و تسویه کنند. بخشی می‌آیند تسویه حساب مالی می‌کنند، یا به صورت تهیه رایت و حقوق فیلم تسویه می‌کنند. ولی اقرار می‌کنم عده‌ای‌ از تهیه کنندگان هستند که همچنان نتوانسنتد بیایند و بدهی‌هایشان را تسویه کنند و طبیعتا در فهرست حمایت‌های بعدی بنیاد نمی‌گنجند و ما همچنان موظف به پیگیری تسویه حساب بدهی این عزیزان هستیم.

28