برنامه فضایی ایران بیش از 3 سال تعطیل است/ شورای عالی فضایی حتی یک بار هم در دولت یازدهم تشکیل نشده است

برنامه «ثریا» پس از دوماه و نیم تعطیلی با موضوع «پیشرفت­‌ها و چالش­‌های صنعت فضایی» روی آنتن شبکه یک سیما رفت.

در شرایطی که سه سال است پروژ­ه­های فضایی مانند فرستادن موجود زنده به فضا متوقف شده است و دوسال است که ماهواره­ای پرتاب نشده است، برنامه ثریا میزبان دکتر محسن بهرامی رئیس سازمان فضایی ایران و معاون وزیر ارتباطات بود تا به ریشه یابی این وقفه سه ساله بپردازد. این در حالی است که رهبر انقلاب حدود چهار ماه پیش در دیدار با نخبگان علمی جوان از روند کند صنعت فضایی گلایه و ابراز نگرانی کردند و از مسئولین امر مطالبه کردند که این طرح­­های مهم نباید مطلقا تعطیل یا نیمه تعطیل باشد.

مهمترین محورهای این برنامه به شرح زیر است:

به برکت برجام، فناوری فضایی ایران هم مثل هسته ای مشرف به تعطیل است

آیا عدم‌ پرتاب ماهواره ها هم از توافقات نانوشته برجام بوده است؟

چرا بعد از لوزان ماهواره­ای پرتاب نشده است؟

مذاکرات برجام روی برنامه پرتاب­های ما در حوزه فضایی تاثیر گذاشته است...

خروج متخصصان فضایی کشور در پی رکود فناوری فضایی

فاکس نیوز مدعی شد، پرتاب ماهواره ایران در دهه فجر از روی سکوی پرتاب متوقف شده؛ چرا هیچ‌مسوولی این خبر را تکذیب نمی‌کند؟!

رییس پژوهشگاه هوافضا:طبق برنامه باید در این سه سال هفت کاوشگر پرتاب می شد اما هیچ کدام انجام نشد!

این سوال که چرا دوسال است ما پرتاب ماهواره نداریم، مطالبه مردم است

رئیس سازمان فضایی: قبول داریم که پروژه فرستادن انسان به فضا روی زمین مانده است

برنامه فضایی ایران بیش از سه سال است که تعطیل است...

شورای عالی فضایی حتی یک بار هم در دولت یازدهم تشکیل نشده است

چهار ماه پیش رهبر انقلاب هشدار دادند که روند پروژ­ه ­های فضایی کند شده است

محسن مقصودی در ابتدای برنامه از دکتر بهرامی پرسید: چرا برخی از پروژه‌های فضایی تعطیل و یا نیمه تعطیل است و قرار است چه اتفاقی برای این پروژه­های علمی رخ بدهد؟

دکتر محسن بهرامی، رئیس سازمان فضایی ایران و معاون وزیر ارتباطات در پاسخ اظهار داشت: این حرف شما درست است و زمانیکه ما کا را تحویل گرفتیم بسیاری از پروژه ها زمین‌­­گیر شده بودند؛ در این مدت همه پروژه­هایی که در حیطه عمل سازمان بوده است راه اندازی شده است بطور مثال پروژه "دوستی شریف" آماده پرتاب است و مدل کیفی ماهواره "امیر کبیر" و "ناهید" نیز تقریبا تمام شده است. "ظفر" علم و صنعت یک پیچیدگی قراردادی داشت که حل و فصل شد و همچنین قرارداد "ناهید 2" را بسته­ایم.

مقصودی افزود: شما قبول دارید که روند در این مدت کند شده است و رهبر انقلاب در چهار ماه قبل این هشدار را دادند که روند کند شده است و شما نیز دوسال است که رئیس سازمان فضایی هستید.

بهرامی تصریح کرد: شرایط به آن شکلی که به رهبری گزارش شده است، نیست؛ این پروژه ها در این دوسال دوباره تست شدند و در این چهار ماه جواب دادند.

رئیس سازمان فضایی افزود: فضا فقط ماهواره و پرتاب نیست و به همین دلیل ما حجم زیادی از کارهای دیگر را پیش می‌بریم بطور مثال مرکز ماهدشت ما راه اندازی شده است و یک مرکز داده خیلی مفصل خواهیم داشت که انشاالله شش ماه دیگر آماده خواهد شد.

وقتی نقشه جامع علمی کشور یک حرف کلیشه ­ای می ­شود

مقصودی تاکید کرد: اصل بحث پرتاب‌گرها و ماهواره هاست و چیزی است که مردم و کارشناسان از سازمان فضایی انتظار دارند و این مباحث نیز در سند سازمان شما و نقشه جامع علمی کشور هم آمده است.

بهرامی در پاسخ گفت: این حرف‌ها کلیشه­ای است! چراکه ما درباره این سند بحث داریم بالاخره ماهم یک کارشناسی هستیم که 35 سال است در این حوزه فعالیت می­کنیم!

چه کسی گفته پرتاب انسان به فضا راهبردی است؟!!

محسن مقصودی گفت: این نظر شخصی و کارشناسی شماست اما شما الان مسئول هستید و این سند پیش روی شماست؛ الان در نقشه جامع علمی کشور فناوری فضایی راهبرد الف و جزء اولین اولویت کشور است ولی ما نمی‌دانیم چرا پروژه پرتاب انسان به فضا خوابیده است؟

دکتر بهرامی در پاسخ خاطرنشان کرد: چه کسی گفته پرتاب انسان به فضا راهبردی است؟!

مجری ثریا گفت: بالاخره این پروژه جایگاه قانونی دارد یا خیر؟

رئیس سازمان فضایی تصریح کرد: بنده با این طرح مخالف هستم اما چون در سند سازمان فضایی آمده است بنده باید بعنوان مسئول سازمان فضایی این طرح را آماده کنم؛ شواریعالی عطف برای پروژه فرستادن انسان به فضا یک پولی گذاشته است که آن پول قطع شده است؛ چرا گذاشتند و چرا قطع شده؟ من در جریان این تصمیمات نیستم. اما ما برنامه هایی را آماده کرده‌ایم که اگر شورایعالی فضایی تشکیل شد این طرح را ببریم در برنامه­هایی که سازمان باید انجام بدهد.

وی در ادامه گفت: وظیفه شورای عطف نبوده که این پروژه را تعریف کند تا چنین مشکلاتی پیش بیاید اما اگر در شورایعالی فضایی این طرح تصویب شده بود الان جزء برنامه­های دیگر سازمان فضایی بود.

این سوال که چرا دوسال است ما پرتاب ماهواره نداریم، مطالبه مردم است

مقصودی گفت: بحث الان شورای عطف نیست بلکه اصل بحث این است که این طرح دستیابی ارسال انسان به فضا بخشی از سند جامع علمی کشور است و سندی است که رهبر انقلاب پیگیری کردند و شورایعالی فرهنگی این سند را تصویب کرده­اند.

دکتر مهدی بهرامی گفت: مسئول اجرای سند جامع علمی کیست؟­ فقط سازمان فضایی مسئول اجرا نیست و ما نیز برنامه­ای آماده کردیم که در شورایعالی فضایی این برنامه را مصوب کنیم که جزئی از برنامه­‌های سازمان فضایی بشود.

مقصودی پرسید: تا کی این روند طول خواهد کشید؟

رئیس سازمان فضایی گفت: این دیگر به من ربطی ندارد!

محسن مقصودی تصریح کرد: این سوال که چرا دوسال است ما پرتاب ماهواره نداریم، مطالبه مردم است. اینکه چرا سه سال است کاوشگران ما برای ارسال موجود زنده به فضا پرتاب شده­اند مطالبه به حقی است. دکتر امی به ما گفتند که طبق برنامه، ما در این سه سال باید هفت تا پرتاب انجام می­دادیم که هیچ کدام انجام نشده است.

رئیس سازمان فضایی تصریح کرد: قرار شده پرتاب­گر برای ما تامین بشود تا ما از سال بعد بتوانیم کاوشگر­ها را پرتاب کنیم. خیلی خوب است که بتوانی هرسال دوتا ماهواره پرتاب و تست کنیم اما اینقدر بودجه نداریم. انشاالله ماهواره­های "دوستی"، "پیام" و "ناهید 1" تا یک سال و نیم آینده باید پرتاب شوند. ما اصلا نمی‌خواهیم بخش فضا را که باید خدمات اجتماعی ایجاد کند و یک کار راهبردی است را به یک بخش ساخت و پرتاب ماهواره محدود کنم.

تغییرات ساختاری بیهوده در ساختار فضایی کشور باعث تلف شدن نیروی انسانی و بیت المال می‌­شود

در این بخش از برنامه نوید مقصودی، کارشناس ارشد هوافضا با ارائه اسلایدهایی اظهار داشت: در رابطه با تغییرات ساختاری سازمان فضایی باید بگوییم که وقتی شما برنامه­ای دارید و یک هدفی دارید نیاز به ابزار دارید و ساختار بخشی از این ابزار است؛ اینکه شما یک سازمانی را خوب یا بد درست می­کنید و در یک زمانی این ساختار را کاملا برهم می­زنید و کاملا به عقب برمی­گردید باید بدانید که از نیروی انسانی، وقت و پول بیت المال هزینه کرده­اید.

وی در ادامه گفت: در زمانی که بابت برنامه های فضایی هزینه می­شد تاثیر مستقیمی بر روی جذب دانشجوی و کیفیت آنها داشت؛ در دورانی که هزینه می­شد و پرتاب­ها بصورت منظم صورت می­گرفت کیفیت دانشجویان هوافضا بسیار بالاتر بود چون افق ترسیم کرده بودیم و دانشجویان و دبیرستانی­های ما با نگاه باز انتخاب کردند و در آن زمان در اوج پرتاب­های فضایی بودیم اما اکنون این افق با شرایط نامطلوبی روبرو شده است.

وقتی شما به دانشجو و استاد کار ندهید بیکار نمی­ نشینند و برای خارج کار می­‌کنند

نوید مقصودی تصریح کرد: در زمان اوج صنعت فضایی حدود 1346 تا مقالات علمی داشتیم که در این سه سال اخیر افت شدیدی کرده است اما نکته اساسی این است که رشد مقالات ایرانی­ها در مجلات isi افزایش پیدا کرده است چراکه وقتی شما به دانشجو و استاد کار ندهید بیکار نمی­نشینند و پروژه­های کاری­شان را به فضای بیرونی کشور می­دهند.

اماراتی­‌ها به دنبال جذب متخصصین صنعت فضایی ایران

این کارشناس ارشد فضایی اظهار داشت: ما در پرتاب­های فضایی چیزی به اسم شکست نداریم؛ در فناوری فضایی هر پرتاب معادل آزمایش و تجربه است بنابراین این نگرشی که فقط به دنبال موفقیت است یک نگرش کاملا تبلیغاتی است.

وی افزود: کشور مانند پاکستان که کشوری فقیر است و روابط خوبی با دنیا ندارد به موفقیت­های خوبی در این حوزه رسیده است؛ کشوری مانند ترکیه یک میلیارد دلار کنار گذاشته است و به دنبال ایستگاه پرتاب و مرکز کنترل است؛ امارات چندسال است وارد این صنعت شده است و افقی گذاشته است که بعنوان اولین کشور عربی و اسلامی می­خواهد کاوشگر به مریخ بفرستد که البته ممکن است نتواند چنین کاری بکند اما به هر حال برای صنعت خودش افق تعیین کرده است. نکته قابل توجه اینجاست که حتی اماراتی­ها به دنبال جذب متخصصین صنعت فضایی ما هستند.

رئیس سازمان فضایی: قبول داریم که پروژه فرستادن انسان به فضا روی زمین مانده است

دکتر بهرامی در ادامه افزود: ما قبول داریم که پروژه فرستادن انسان به فضا روی زمین مانده است.

محسن مقصودی اظهار داشت: اینکه اصل قضیه را می­پذیرید، خوب است اما باید علت یابی کنیم و ببینیم که چرا این پروژه­ها روی زمین مانده است.

دکتر بهرامی گفت: از طرفی هم باید بپذیریم که یک بخش زیادی از کاری که روی زمین مانده بود را همکاران ما انجام دادند و کارهای دیگری را هم پیش بردند.

مجری ثریا گفت: باید قبول کنیم که ساختار فضایی کشور ایراد دارد چرا که یک ساختار عریض و طویلی ایجاد کرده­ایم که چند تا وزارتخانه هرکدام با برنامه خاص خودشان کار می­کنند.

رئیس سازمان فضایی اظهار داشت: بهتر بود که مسئولین دیگر هم اینجا بودند و توضیح می­دادند که چرا چنین ساختاری ایجاد شده است؟ چون قانون اینگونه می­گوید که همه این کارها باید در شورایعالی فضایی تصویب شود و دبیرخانه آماده کند و درنهایت سازمان هم مسئول اجرایی است.

موازی کاری در ساختار فضایی

محسن مقصودی گفت: سوال اینجاست که چرا شورایعالی فضایی که همه این اقدامات باید ذیل آن تعریف بشود در دولت جدید سه سال و نیم است تشکیل نشده و دولت قبل هم فقط سه بار تشکیل شده است اما در دولت قبل برنامه ده ساله تصویب شده بود و رئیس سازمان فضایی به نوعی معاون رئیس جمهور بود بنابراین مشکل خاصی پیش نمی­آمد. بالاخره باید این رکود صنعت فضایی را ریشه یابی بکنیم یا خیر؟ شما یک برنامه ده ساله برای خودتان دارید و آقای دکتر منطقی هم یک برنامه ده ساله در مرکز ملی فضایی زیر نظر معاونت علمی هم یک برنامه ده ساله دیگر دارد!

دکتر بهرامی درپاسخ گفت: همه می­توانند این برنامه را بنویسند.

مقصودی گفت: این ناهماهنگی است و همه این ناهماهنگی­ها باید در شورایعالی فضایی حل و فصل بشود که این شورا هم تشکیل نمی­شود. آیا شواریعالی فضایی اولویت دولت است یا خیر؟

کم کاری این دولت را هم با کم کاری های دولت­های دیگر در یک جدول حساب کنید!

دکتر بهرامی اظهار داشت: وقتی پنج تا دولت عوض شده و فقط چهار بار این شورا تشکیل شده است این عدم تشکیل جلسات در این دولت را هم در همان جدول حساب کنید! وظیفه ما این بوده که از اقای رئیس جمهور تقاضای نوبت کنیم که این شوراهم مانند خیلی دیگر از شوراها تشکیل نشد.

بعد از لوزان پرتابی نداشته­‌ایم

محسن مقصودی گفت: دوسال است که پرتابی نداریم، ارسال موجود زنده به فضا سه سال است روی زمین مانده است، بودجه­های پروژهس­ها 8درصد تخصیص پیدا کرده و و ضعیت دانشگاه ها را هم که می­بینیم مقالات علمی کاهشی 50، 60 درصدی داشته؛ مجموع این اتفاقات به ما هشدار می­دهد که ما باید این هشدار را بپذیریم و ریشه یابی کنیم که آیا این اتفاقات بخاطر این است که صنعت فضایی مسئله دولت هست یا خیر یا اینکه بخاطر مسائل سیاسی و فشارهای کشورهای خارجی است چراکه ما بعد از لوزان پرتابی نداشته­ایم. آیا بخاطر حساسیت­های 5+1 روی صنعت فضایی ما پرتاب های ما کاهش پیدا کرده است؟

وی گفت: باید بدانیم اینکه یکدفعه اتفاقاتی رخ می­دهد و پرتاب­هایی صورت می­گیرد به در یک مدت گوتاه عملیاتی نشده است بلکه پشت این اقدامات یک عقبه هفت، هشت ساله­ای خوابیده است مثلا ماهواره ناهید چهار سال به طول انجامیده و اکنون رو نمایی شده است.

مقصودی گفت: این ماهواره ناهید در دولت قبل هم رونمایی شد و در این دولت هم دوباره رونمایی شد.

بهرامی تصریح کرد: ما یکبار قرارداد را و یکبار هم پایان کار را اعلام ­می­کنیم.

برنامه فضایی ایران بیش از سه سال است که تعطیل است

در این بخش از برنامه دکتر محسن شاطرزاده قائم مقام سابق امور بین الملل سازمان فضایی روی خط تلفن آمد و در رابطه با رکود حاکم بر صنعت فضایی کشور اظهار داشت: باتوجه به اینکه دکتر بهرامی مسئولیت دارند و به همین دلیل محدودیت­هایی دارند بنده کار ایشان را راحت می­کنم و در یک کلام می­گویم که برنامه فضایی ایران بیش از سه سال است که تعطیل است. حدود سی ماه طول کشید تا دولت به یک جمعبندی درباره این صنعت برسد که ابتدا شش ماه اقای ترکان بالای سر این سازمان بودند و بعد از آن هم اقای شریعتمدار مسئولیت را قبول کردند که متاسفانه در این سی ماه هیچ تصمیمی برای این مجموعه گرفته نشد.

در سی ماه اول این دولت یکپارچگی سازمان فضایی که نقطه قوت آن بود، هدف قرار گرفت

وی گفت: بعد از سی ماه یکپارچگی سازمان فضایی که نقطه قوت آن بود، هدف قرار گرفت و با یک حکمی این مجموعه یک پارچه به چهار پارچه تقسیم شد و با حکم ریاست جمهوری مرکز ملی فضایی هم تشکیل شد که متولی شورایعالی فضایی شد که همان زمان عده­ای گفتند که این حکم، خلاف قانون سازمان فضایی هست که توجهی به این انتقادات نشد. وظایف موازی مرکز ملی فضا و سازمان فضایی درخصوص شورایعالی فضایی و دبیرخانه باعث شد که کشمکش­های این دوتا مجموعه باهم به جایی برسد که ما نتوانیم در حوزه فضا به تصمیم گیری برسیم و این امر در جاهای مختلف اثر منفی خودش را گذاشت.

تمسخر مشاوران وزیر ارتباطات: اصلا توانایی ورود به فناوری فضایی را نداریم!

شاطرزاده تصریح کرد: از یکطرف در دولت اعتقادی به فناوری فضایی وجود نداشت و گاهی مشاورین وزیر ارتباطات با تمسخر مطرح می­کردند که ما اصلا توانایی ورود به فناوری فضایی را نداریم! و تصمیم گیران کشور عمدتا روی بخش اقتصادی فضا که بیشتر کاربردها و خدمات فضایی است تاکید داشتند و نهایتا بخش فناری فضایی به حاشیه رفت.

اولین دستور برای خرید یک ماهواره!!!

وی گفت: سازمان فضایی از آن وظیفه اصلی خودش که ساماندهی حوزه علم، دانش و فناوری فضایی بود، دور شد؛ وزیر ارتباطات بعد از انتساب دکتر بهرامی به ایشان ماموریت خرید ماهواره را دادند در صورتیکه این کار یک اقدام بازرگانی است و وظیفه سازمان فضایی نبود.

مذاکرات برجام روی برنامه پرتاب­های ما در حوزه فضایی تاثیر گذاشته است

شاطرزاده تصریح کرد: ما اخباری را از داخل هیئت دولت داشتیم که مذاکرات برجام روی برنامه پرتاب­های ما در حوزه فضایی تاثیر گذاشته بود.

دکتر بهرامی گفت: این مسئله را به من ابلاغ نکردند و از این موضوع اطلاعی ندارم.

شاطرزاده گفت: سی ماه از این شرایط مربوط به دوره اقای ترکان و شریعتمدار است؛ بنده بصورت قطعی می­گویم و از یکی از معاونین ریاست جمهوری شنیدم که برجام روی پرتاب­های ما تاثیر گذاشته است.

محسن مقصودی گفت: یک خبری هم fox news کار کرده که قرار بود در دهه فجر امسال یک ماهواره ایرانی پرتاب بشود که گفتند پرتاب منتفی شده است و در داخل هم کسی این خبر را تکذیب نکرد.

به برکت برجام، فناوری فضایی ایران هم مثل هسته ای مشرف به تعطیل است

مقصودی از میهمان برنامه پرسید: شما قضیه تغییر نام ماهواره "تدبیر" را نمی­دانید؟

بهرامی در پاسخ گفت: نمی­دانم!

مقصودی گفت: نگرانی ما این است که وقتی این اسامی تغییر می­کند، رونمایی­هایی که باید چهار، پنج ماه طول بکشد حدود سه یا چهار سال طول می­کشد که شاهد مثال این حرف هم ماهواره ناهید در بهمن 91 و بهمن 95 است که بعد از چهارسال همان ماهواره را با تغییراتی رونمایی می­کنند و اسم آن را تغییر می­دهند و به گونه­ای القا می­کنند که این ماهواره جدید است.

رئیس سازمان فضای اظهار داشت: همه چیز یک تعلل چهارساله داشته است و الان در شرایطی هستیم که شرایط به روزرسانی شده است و قرار است که بعد از چهارسال رکود دوباره به اوج صنعت فضایی بازگردیم. انشالله سال بعد چنین زمانی می­توانیم بگوییم که ماهواره ها پرتاب شده است و یا حداقل زمان دقیق پرتابشان را یگوییم.

مجری برنامه ثریا در پایان اظهار داشت: نگرانی ما این است که صنعت فضایی مانند مسئله هسته­ای که بخش زیادی از آن را متوقف کردیم به گونه­ای رسانه­ای نشود که همه چیز فعال است و چیزی متوقف نشده اما واقعیت این است که در صنعت هسته­ای هم بخش­های زیادی متوقه شده است و نباید در صنعت فضایی هم با نمایش کار را جلو ببریم؛ امیدواریم که به زودی شاهد پرتاب­های فضایی ایران باشیم.

مردم از پیشرفت صنعت فضایی راضی نیستند

سوال نظرسنجی برنامه به شرح زیر بود؛

به نظر شما سرعت پیشرفت پروژه­های فضایی کشور در سالهای اخیر راضی کننده بوده است؟

آری 14.60%

خیر 82.08%

نمی­دانم 3.35%

دریافت گزارشی از روند صنعت فضایی در چندسال اخیر و بیانات رهبر انقلاب در این رابطه

http://dl.sorayatv.ir/play%20back/soraya205-p3-kholaseh.mp4

دریافت گزارشی از دانشجویان دانشگاه امیر کبیر که با ماهواره ها و پرتابگرها بیگانه بودند...

http://dl.sorayatv.ir/play%20back/soraya205-p1-amirkabir.mp4