نسبت به مستندهای «من‌وتو» منفعل نیستیم/ دستاورد ۴۰ سال مستندسازی

سلیم غفوری مدیر شبکه مستند درباره مستندهایی که این شب‌ها با نگاه مغرصانه نسبت به تحولات انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷ از شبکه «من و تو» پخش می‌شود و برخی مدعی تولید این آثار با اتکا بر آرشیو موجود در صداوسیمای ایران هستند، گفت: همه این مستندها مربوط به آرشیو صداوسیما نیست و این تصور درست نیست که بگوییم همه این تصاویر مستند از آرشیو تلویزیون ایران گرفته شده است. بخش عمده ای از این تصاویر از طرف بنگاه‌های خبری دنیا و حتی توسط خبرنگارهای غیرایرانی ثبت و ضبط شده است.

وی ادامه داد: همین الان رسانه‌های خارجی در نشست‌ها و رویدادهای خبری ایران حضور دارند و آنها هم دست به تهیه اخبار می‌زنند. در آن زمان هم بی‌بی‌سی و رسانه‌های خارجی در کشور حضور داشتند و خبرنگارانشان به مصاحبه می‌پرداختند و مستندهایی که در این سال‌ها شبکه‌هایی مانند «من و تو» پخش می‌کند با بهره‌گیری از همین بنگاه‌های خبری است و باعث شده این‌ها آرشیوی داشته باشند که ما هم به بخشی از آن دسترسی نداریم. بنابراین این تصور غلط است که فکر می‌کنند همه این آرشیو متعلق به صداوسیمای ایران بوده است. اگر به تیتراژ این مستندها هم نگاه کنید متوجه می‌شوید که از بنگاه‌های خبری مختلف در آن دخیل بوده‌اند.

باید به فکر رفع نیاز مخاطب باشیم

مدیر شبکه مستند درباره اینکه چه عملکردی باید در واکنش به پخش این قبیل مستندها داشت، اظهار کرد: نباید منفعلانه برخورد کرد و بخواهیم به آنها جواب بدهیم، اگر همیشه چشم ما به این باشد که آنها چه گفتند و ما چه باید جواب بدهیم برخوردی منفعلانه است. ما باید ببینیم نیاز مخاطب امروز چیست و درصدد رفع نیارمندی‌ها باشیم. البته گاهی شبهاتی پیش می‌آید که باید آنها را رفع کنیم.

غفوری در بخش دیگر با اشاره به مستندها و تصاویر دیده نشده‌ای که در ایام دهه فجر از برخی آثار شبکه مستند روی آنتن رفت، بیان کرد: «در برابر طوفان ۲» ساخته مهدی نقویان که این شب‌ها از شبکه مستند پخش می‌شود در هر قسمت یک پرونده را روی آنتن می‌برد و حوزه‌های مختلف مثل ارتش، اقتصاد، مطبوعات و یا فرهنگ و هنر در دوره پهلوی را بازخوانی کرده است.

وی اضافه کرد: این مجموعه تلاش کرد تا مردم بدون واسطه با آن دوره آشنا شوند و قضاوت را هم برعهده خود مردم گذاشته است؛ بخشی از این تصاویر پیش از این پخش نشده و برای مخاطب بکر است.

داشته‌های خود را به درستی قدر نمی‌دانیم

مدیر شبکه مستند درباره وضعیت مستندسازی در صداوسیما طی چهار دهه بعد از انقلاب عنوان کرد: امسال چهلمین سال پیروزی انقلاب است و ما در چهلمین سال باید آنچه را که در ۴۰ سال گذشته به دست آورده‌ایم به درستی به مخاطبان منتقل کنیم. ما در نقاطی آنقدر تحت تاثیر شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های معاند هسیم که داشته‌های خود را به درستی قدر نمی‌دانیم.

در سال‌های پس از انقلاب مستندهای بسیاری تولید شد که آثار متفاوتی در نوع بودند اما ما درباره تاریخ تحلیلی دوره پهلوی و اتفاقاتی که در آن مقطع گذشته کارهایی را تولید نکرده‌ بودیم که در این دو سه سال تلاش شد این خلا هم جبران شودوی افزود: ژنرال هایزر آمریکایی که در مقطع انقلاب به ایران آمده بود یکی از مشکلات جدی را خاموشی‌های مکرر تهران می‌داند. من خودم به خاطر دارم که زیر نور شمع درس می‌خواندیم اما اکنون در اکثر شهرها و عمده روستاها از نعمت برق برخوردار هستیم در حالیکه در خیلی از کشورها هنوز معضل برق وجود دارد. ما به این واقعیت بی توجهیم که صنعت نیروگاه‌سازی در کشورهای مختلف محدود است اما ما اکنون به آن مجهزیم.

غفوری با اشاره به تاثیر مستندسازی برای رفع این بی‌توجهی‌ها متذکر شد: ما نتوانسته‌ایم آنچه را که داریم به درستی منتقل کنیم ما باید درصدد رفع کاستی‌ها باشیم اما باید داشته‌های خود را معرفی کنیم. اگر می‌خواهیم این مسایل حل شود یک راه حل معرفی دست‌آوردهای انقلاب است.

جهش بزرگ مستندسازی ایران در جنگ

وی با اشاره به وضعیت مستندسازی پس از انقلاب تصریح کرد: مستندسازی بعد از انقلاب یک جهش جدی کرد که یک عامل اصلی آن جنگ بود.

غفوری ادامه داد: نسلی از بچه‌ها با وقوع جنگ تحمیلی وارد میدان مستندسازی شدند و آثاری را تولید کردند که مشهورترین آن‌ها روایت فتح ازشهید آوینی است که به گفته بسیاری یک شاهکار در تولید مستند است. آن نسل تجربیاتی را در مستندسازی جنگ آموختند که موجب جهشی جدی شدند. بعد از آن‌ها نسل دیگری وارد تولید مستند شدند که با اعتماد نهادها و دستگاه‌ها وارد تولیدات تجربی شدند. ما در سال‌های اخیر می‌توانیم مجموعه خروجی این نسل‌ها را حتی در جشنواره‌های خارجی هم ببینیم.

وی با اشاره به دستاوردهای حوزه مستند در دهه‌های اخیر عنوان کرد: طی این سال‌ها مستندات بسیاری در مناطق بحرانی مثل لبنان به تولید رسید که از مستندهای بحران کشورهای غربی چیزی کم ندارد. مستندسازان ما طی سال‌های اخیر به کشورها و قاره‌های دیگر رفته‌اند و آثار ارزنده‌ای درباره آفریقا و دیگر کشورها ساخته‌اند. تولد مستند بحران بعد از انقلاب اتفاق افتاد و قبل از انقلاب جنگ‌هایی مثل ویتنام یا امریکای لاتین رخ داد اما ما مستندی با نگاه ایران از آن‌ها نداریم.

غفوری درباره اینکه مستندهای انقلابی و تاریخی ما هنوز نتوانسته جوابگوی آثار شبکه‌های معاند نسبت به انقلاب باشد اظهار کرد: ما در حوزه مستندهای سیاسی هم آثار در خوری مثل مجموعه «در برابر طوفان» از مهدی نقویان یا«قصه‌های انقلاب» از مهدی شامحمدی و یا «روزگار رضاخانی» از مهدی فارسی در این سال‌ها داشته‌ایم.

وی تأکید کرد: در سال‌های پس از انقلاب مستندهای بسیاری تولید شد که آثار متفاوتی در نوع بودند اما ما درباره تاریخ تحلیلی دوره پهلوی و اتفاقاتی که در آن مقطع گذشته کارهایی را تولید نکرده‌ بودیم که در این دو سه سال تلاش شد این خلا هم جبران شود.

منبع: مهر

1981