10+ 1 غایب مجلس یازدهم

عمر مجلس دهم به پایان رسید و فردا مجلس یازدهم کار خود را آغاز می‌کند؛ کمی زمان که بگذرد، تفاوت‌ها میان این دوره از مجلس با ادوار پیشین آشکارتر خواهد شد؛ تفاوت‌هایی که از حضور برخی نمایندگان در مجلس جدید و غیبت برخی دیگر حاصل می‌شود. همیشه و در هر دوره از مجلس، تعداد انگشت‌شماری از نمایندگان هستند که نقش و نگاه خاص آنها، به آن مجلس هویت و شخصیت می‌بخشد؛ نمایندگان شاخصی که مجالس با نقش‌آفرینی آنها شناخته می‌شود. در مجلس دهم و ادوار پیشین مجلس، نمایندگانی حضور داشتند که نبودشان در مجلس یازدهم، حس خواهد شد. همین حس، تفاوت واقعی مجلس فعلی با مجلس قبلی را خلق می‌کند. در این گزارش، به ویژگی‌های خاص 11نماینده‌ای که در مجلس دهم و در ادوار پیشین مجلس حضور داشتند، که از این پس در خانه ملت حضور نخواهند داشت، پرداخته شده است.

علی لاریجانی
دانش‌آموخته فلسفه و سیاستمداری پخته و میانه‌رو از خانواده لاریجانی‌ها که ریاست 12ساله او بر 3دوره از مجلس، رکورد بی‌سابقه‌ای را به نام او ثبت کرد. پیش از لاریجانی، همه روسای مجالس پیشین از حوزه انتخابیه تهران بودند، اما او برخلاف این قاعده، از قم آمده بود. آن لاریجانی که وارد مجلس هشتم شد، بیرق اصولگرایی به‌دست داشت، اما امروز کمتر کسی از اصولگرایان او را به‌عنوان اصولگرا می‌شناسد. از سویی مواضع سیاسی خاص او باعث نمی‌شود که او را یک اصلاح‌طلب بدانیم؛ شاید بتوان شخصیت سیاسی او را با عنوان اصولگرای میانه‌رو یا اعتدالگرا توصیف کرد. در انتخابات دوره دهم، اصلاح‌طلبان نام لاریجانی را در لیست امید قرار دادند، اما لاریجانی خود معتقد بود که حضورش در لیست امید تأثیری بر رأی او نداشته است و او با پشتوانه مراجع و علمای قم پیروز شده است. به سبب همین مواضع سیاسی، همکاری و همراهی لاریجانی با دولت یازدهم و دوازدهم (تدبیر و امید) بیش از همکاری‌اش با دولت مهرورزی احمدی‌نژاد بود. ماجرای «یکشنبه سیاه مجلس» و جلسه جنجالی استیضاح وزیر کار احمدی‌نژاد و اخراج رئیس‌جمهور توسط رئیس مجلس از صحن پارلمان از یکسو، و همراهی و همدلی هیأت‌رئیسه مجلس نهم و دهم با دولت روحانی در تصویب برجام و سایر لوایح دولتی ازجمله لوایح مرتبط با FATF از سوی دیگر، موید تقابل لاریجانی با احمدی‌نژاد اصولگرا و همراهی‌اش با رئیس‌جمهور اعتدالگرا و منتسب به اصلاح‌طلبان است. لاریجانی برخلاف بسیاری از غایبان مجلس یازدهم، برای انتخابات یازدهمین دور مجلس ردصلاحیت نشد و داوطلبانه از حضور در انتخابات امتناع ورزید. تا پیش از این، گمانه‌زنی‌هایی درباره احتمال حضور او در شورای‌عالی امنیت ملی به جای علی شمخانی شنیده می‌شد اما رهبر معظم انقلاب با حکمی وی را به‌عنوان مشاور خود و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب کردند.

علی مطهری
در درجه اول یک آقازاده و فرزند شهید مطهری است. او پیش از ورودش به مجلس چندان شناخته شده نبود اما بدون شک او یکی از جنجالی‌ترین و پرحاشیه‌ترین نمایندگان 3دوره اخیر مجلس بوده است که نطق‌ها و اظهارات جسورانه و ساختارشکنانه‌اش، او را به سیاستمداری شناخته شده تبدیل کرد. مطهری 3سال در قامت نایب‌رئیس دوم مجلس در کنار علی لاریجانی، همسر خواهرش نشسته بود اما در چهارمین سال انتخاب هیأت‌رئیسه مجلس، او صندلی خود را در جایگاه هیأت‌رئیسه از دست داد. ردیابی مواضع سیاسی مطهری نشان می‌دهد که او نیز مانند لاریجانی، در گذر زمان از اصولگرایی به تعریفی که در مجلس هشتم با آن تعریف وارد مجلس شد، فاصله گرفته است. برخی مواضع و انتقادات تند او نسبت به شخصیت‌ها، سیاست‌ها و نهادهای حاکمیتی به‌گونه‌ای است که حتی اصلاح‌طلبان نیز از طرح و ابراز آن ابا دارند. نامه‌های سرگشاده او به رهبری، دفاع از رفع حصر، انتقادات تند و صریح از صادق آملی‌لاریجانی، ریاست پیشین قوه قضاییه، انتقادات گسترده از نقش شورای نگهبان در بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات و زیر سؤال بردن نقش مجمع تشخیص مصلحت نظام در ورود به مصوبات مجلس و... ازجمله مواضع مطهری طی سال‌های حضورش در مجلس بوده است. او هر چند ابتدا از حامیان دولت نهم بود، اما تقابلش با رئیس‌جمهور به‌زودی عیان شد و از کسانی بود که برای سؤال از احمدی‌نژاد، او را به مجلس کشاند. یکی از ویژگی‌های شخصیتی مطهری این است که با وجود اتخاذ مواضع تند اصلاح‌طلبی، در حوزه فرهنگی همچنان یک اصولگرای تمام‌عیار و از حامیان حجاب بانوان است. 2 بار سؤال از وزیران ارشاد در باره پدیده ساپورت پوشی از کارهای ویژه او در مجلس است. مطهری در انتخابات نهم و دهم مجلس ردصلاحیت شد و سپس در نتیجه رایزنی‌ها و تجدیدنظرخواهی شورای نگهبان صلاحیتش تأیید شد.

پروانه سلحشوری
نماینده مردم تهران با نطق‌های جنجالی‌اش در مجلس دهم شناخته شد. او در نطق جنجالی‌اش در 13شهریور 97در صحن علنی مجلس، گفت: تنها راه برون‌رفت از ابرچالش‌های فعلی، ورود رهبری برای نجات کشور است.
در مواردی چون سیاست خارجی، نحوه اداره صدا و سیما، نظارت استصوابی شورای نگهبان برای انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان، که بُعد جمهوریت نظام را تضعیف کرده است، نیاز به همه‌پُرسی، رأی و نظر مردم است. او در بخشی از اظهاراتش، بازگشت نهادهای نظامی به پادگان‌ها، آزادی محصورین آزادی زندانیان سیاسی و عفو آنها و اعلام عفو عمومی برای بازگشت هموطنان، حل مشکل جدی نظارت استصوابی شورای نگهبان و... را به‌عنوان راهکارهای پیشنهادی برای برون‌رفت از بحران معرفی کرد. سلحشوری در بهمن 98در پی شکایت «اطلاعات سپاه و برخی از مراجع دیگر» به اتهام نشر اکاذیب یا تشویش اذهان عمومی و تبلیغ علیه نظام به دادسرای فرهنگ و رسانه احضار و پس از ساعاتی آزاد شد. او در اعتراض به نظارت استصوابی شورای نگهبان و نیز نحوه برخورد با معترضان آبان 98از ثبت‌نام در انتخابات مجلس یازدهم خودداری کرد.

نادر قاضی‌پور
نماینده مردم ارومیه در مجلس در دوره‌های هشتم و نهم و دهم است و یکی از پرحاشیه‌ترین نماینده‌ها در 3دوره نمایندگی‌اش. عده‌ای قاضی‌پور را با فریادهای بلندش هنگام نطق در مجلس یا کوبیدن میکروفن به زمین می‌شناسند و عده‌ای دیگر به‌واسطه خبر درگیری فیزیکی‌اش با خبرنگار یا تصاویرش در مجلس هنگامی که چندین گلابی در 2 دست خود دارد. اظهارات او نیز اغلب حاشیه‌ساز بوده است.
او پس از پیروزی‌اش در انتخابات 94گفت: «مملکت را به آسانی به‌دست نیاورده‌ایم که هر روباه و بچه و کره الاغی را بفرستیم آنجا. مجلس جای کره الاغ نیست! … مجلس جای زنان نیست؛ جای مردان است. بفرستید سرشان بلا بیاورند تا آبرویتان برود!؟» این اظهارات او موجی از واکنش‌های منفی را روانه وی کرد. قاضی‌پور یکی از فعال‌ترین نمایندگان مجلس بود که به روایتی حتی برخی شب‌ها در دفتر خود در مجلس می‌خوابید. طرح و لایحه‌ای نبود که او درباره آن پیشنهاد نداشته باشد. این نماینده به‌دلیل ردصلاحیتش توسط شورای نگهبان مجال ورود به مجلس یازدهم را پیدا نکرد.

محمدرضا عارف
را نه به واسطه فعالیت‌ها، لابی‌ها، نطق‌ها و اظهارات جنجالی‌اش، بلکه به سبب سکوت سنگینش در مجلس دهم می‌شناسند. عارف به‌عنوان یکی از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 92که در نتیجه وساطت سران اصلاحات به نفع حسن روحانی کنار رفت، اسفند 94با هدف تصاحب ریاست مجلس و به‌عنوان سرلیست امید وارد مجلس شد.
او که نقش زیادی در شکل‌گیری مجلس امید داشت، ریاست مجلس را به لاریجانی باخت و از نقش‌آفرینی در مجلس بازماند. وی در 4سال حضور در مجلس 2بار وارد رقابت با لاریجانی شد که هر بار آن را باخت. نقش عارف در 4سال حضورش در مجلس از ریاست فراکسیون امید فراتر نرفت. مواضع محافظه‌کارانه او درخصوص مسائل مهم کشور و سیاست و انفعال و سکوت او روزبه‌روز نقش او در سیاست را تنزل داد. عارف به‌دلیل انفعال و سکوتش مورد انتقاد طیف گسترده‌ای از چهره‌های اصلاح‌طلب از طیف‌های مختلف قرار دارد. او البته خود معتقد است که نمی‌خواسته کارهایی را که انجام داده با هیاهو جلو ببرد و در سکوت شعارهای اصلاح‌طلبان را پیگیری می‌کرده است.

محمود صادقی
پیش از ورودش به مجلس چندان شناخته‌شده نبود، اما بدون تردید او یکی از پرحاشیه‌ترین‌های مجلس دهم بود. صادقی که با لیست انتخاباتی اصلاح‌طلبان موسوم به لیست امید وارد مجلس شده بود، پیش از افتتاح مجلس در 4خرداد 95به‌دلیل ادعایش درباره غیرقانونی بودن بورسیه 3700دانشجو و شکایت دانشجویان از وی، به دادسرا احضار شد، اما در پی خودداری او برای مراجعه به دادسرا، حکم جلب سیار وی صادر شد و او باز هم از همراهی با مأموران خودداری کرد. نهایتا صادقی پس از حضور در دادسرا، تأیید کرد که یکی از موارد اتهامی او، طرح سؤال درباره حساب‌های بانکی رئیس قوه قضاییه بوده‌است. صادقی در 29اردیبهشت 99از محکومیت خود به 21‌ماه حبس و 10میلیون تومان جزای نقدی خبر داد.
پیش‌تر ادعا شده بود که این رأی دادگاه به‌دلیل شکایت صادق آملی‌لاریجانی، رئیس پیشین قوه قضاییه در پی اظهارات صادقی درباره 63حساب بانکی رئیس قوه قضاییه بوده است. اما قوه قضاییه در اطلاعیه‌ای ضمن رد این ادعا اعلام کرد که چندین عنوان اتهامی با شکایت شاکیان خصوصی و مدعی‌العموم به‌صورت توأمان وجود دارد که نامبرده در مرحله بدوی از برخی اتهامات تبرئه شده و در برخی دیگر مجرم شناخته شده است. محمود صادقی در دوره نمایندگی خود با شورای نگهبان هم درگیر بود؛ ادعای او درباره دریافت پول از نامزدهای انتخابات توسط شورای نگهبان در «مسجد سیدعزیزالله» موجب شکایت کیفری شورای نگهبان از وی و ارجاع شکایت به هیأت‌نظارت بر رفتار نمایندگان شد.
طرح این ادعا واکنش‌های گسترده‌ای از سوی اعضای شورای نگهبان و مقامات قوه قضاییه را در پی داشت. احتمالا همین مسئله موجبات ردصلاحیت او را فراهم آورد.

جهانبخش محبی‌نیا
نماینده میاندوآب، شاهین‌دژ و تکاب در دوره‌های پنجم، ششم، هفتم، هشتم و دهم مجلس شورای اسلامی است که پس از 20سال حضور در مجلس از ورود به رقابت‌های دور یازدهم مجلس انصراف داد و درباره جایگاه مجلس و تجربه نمایندگی‌اش گفت که پارلمان در جمهوری اسلامی روزبه‌روز به سمت افول می‌رود و نمی‌تواند آرزوهای سیاسی مردم ایران را محقق کند. او نقش لاریجانی در تضعیف جایگاه مجلس را مهم می‌داند و می‌گوید که بیش از ۴۰ بار در این‌باره به لاریجانی هشدار داده است. محبی‌نیا در ارزیابی‌اش از مجلس دهم گفته: «مجلس دهم همانند بیماری است که قدرت ارائه عرض حال خود را به پزشک ندارد و اطرافیان آن را بی‌حال، لال، ساکت و غیرمسئول می‌پندارند اما بعد از مراسم تدفین، این مزار، منزلگه رندان جهان خواهد شد.» او درباره مجلس یازدهم هم پیش‌بینی کرده که «این مجلس از طرف نیروهای رسمی و پستونشینان به شکلی مورد عز و عزت قرار خواهد گرفت اما بعد از یک سال از نظر مردم خواهد افتاد و سقوط وحشتناکی را تجربه خواهد کرد.» محبی‌نیا در دوره دهم برخلاف دوره‌های قبلی نمایندگی‌اش از خود یک چهره اصلاح‌طلب به جا گذاشت. خودش در این‌باره گفته که «چون کتک سیاسی از هر دو جناح خورده است راه جداگانه‌ای را در پیش گرفته است.» او منتقد سرسخت نظارت استصوابی و تضعیف جایگاه مجلس از سوی نهادهایی چون مجمع تشخیص، شورای نگهبان است و صراحتا از ورود برخی چهره‌ها به مجلس از مسیر دلالی یا برای دلالی و فروش تریبون مجلس سخن گفته بود.

محمدرضا فولادگر
نماینده مجلس از حوزه انتخابیه اصفهان در دوره‌های هفتم تا دهم یکی دیگر از نمایندگانی است که پس از 4دوره، در مجلس یازدهم حضور نخواهد داشت. فولادگر از چهره‌های میانه‌روی اصولگرا بود که در قامت رئیس کمیسیون ویژه اصل 44و خصوصی‌سازی‌ یکی از تأثیرگذارترین نماینده‌ها بود. او همواره از منتقدان اجرای اصل 44قانون اساسی بوده و معتقد است که به جای «خصوصی‌سازی‌»، «واگذاری» صورت گرفته است. وی پس از 4دوره نمایندگی مردم اصفهان، از ورود به رقابت‌های دور یازدهم مجلس کنار کشید.

محمدرضا تابش
دیگر نماینده اصلاح‌طلبی است که به‌دلیل ردصلاحیتش از سوی شورای نگهبان از ورود به مجلس یازدهم بازماند. تابش طی 5دوره مجلس از دوره ششم تا دهم به‌عنوان نماینده مردم اردکان در مجلس حضور داشت. وی در آخرین نطق خود در مجلس دهم با خواندن شعری از میرسیدعلی همدانی به سبک خاتمی از مردم و نمایندگان خداحافظی کرد و گفت: به لطف شورای محترم نگهبان پس از 5 دوره نمایندگی مردم شریف اردکان در مجلس، تکلیف امانتداری بیشتر حق و رأی مردم از دوشم برداشته شد؛ اگرچه پیش از آن خود با تلاش در جهت تصویب طرح محدود کردن دوره‌های انتخاب به 3 دوره، نشان داده بودم که به‌دنبال ماندن بیشتر در این مسئولیت نیستم. تابش از نزدیکان سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهور اسبق ایران و خواهر‌زاده اوست؛ به همین سبب سمت «قائم‌مقام رئیس دفتر رئیس‌جمهور» در دوره اصلاحات را در کارنامه خود دارد. او در یک برنامه تلویزیونی درباره انتخابات 88گفته بود: «من می‌گویم تخلف بود، ولی تقلب نبود.»

محمدقسیم عثمانی
عضو هیأت‌رئیسه مجلس دهم و نماینده دوره‌های هشتم، نهم و دهم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه بوکان است. عثمانی نماد منطق و سلامت در میان نماینده‌ها بود که بعد از 3 دوره نمایندگی اعلام کرد که‌ شأن مجلس پایین آمده و دیگر حاضر نیست در این مجلس حضور داشته باشد و با «دنیای آلوده سیاست» خداحافظی می‌کند. در جریان افزایش قیمت بنزین، او در نطق خود در اعتراض به بی‌اطلاعی نمایندگان از تصمیم دولت خطاب به سایر نمایندگان گفت: پس چه لزومی دارد اینجا حضور داشته باشیم؟ خود رئیس به جلسه سران 3 قوا برود و تصمیم بگیرد ما نقشی نداریم. به‌عنوان اعتراض استعفای خودم را به هیأت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌کنم تا بگویم در این تصمیم سهمی نداشته‌ام. او در اشاره به حمایت رهبری از تصمیم سران قوا درباره قیمت بنزین هم گفت: بعضی طوری وانمود می‌کنند که گویی رهبری موافق افزایش قیمت بنزین است که به هیچ‌وجه اینگونه نیست. علت این سخن رهبری این بود که اگر ایشان از قوه‌ای حمایت نکنند ۲۴ ساعت آینده آن قوه باقی نخواهد ماند.

علیرضا محجوب
دبیرکل خانه کارگر که 6دوره نمایندگی مجلس از دوره پنجم تا دهم از حوزه انتخابیه تهران را در کارنامه خود دارد. اما این چهره اصلاح‌طلب که طی 24سال گذشته به پشتوانه رأی کارگران در خانه ملت حضور داشت، با وجود تأیید صلاحیتش برای حضور در انتخابات دور یازدهم مجلس، نتوانست رأی لازم را برای ورود به مجلس کسب کند و با حدود 95هزار رأی در رتبه 34منتخبان تهران قرار گرفت. او هنگام ثبت‌نام در انتخابات گفته بود که به دعوت خانه کارگر و کارگران وارد انتخابات شده است. برخلاف بسیاری که مجلس دهم را ضعیف می‌دانند، محجوب معتقد است که جایگاه مجلس هیچ تنزلی نیافته است. محجوب در انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس که در سال 1400برگزار خواهد شد، شانس خود را برای حضور در مجلس دوباره خواهد آزمود.

منبع: همشهری

22