در چه صورتی رییس جمهور استیضاح می شود؟ / استیضاح با سوال متفاوت است
استیضاح با سوال از چند نظر با یکدیگر تفاوت دارد. در سئوال از رئیس جمهور بار حقوقی برای سئوال شونده وجود ندارد درحالی که اگر اکثریت دو سوم کل نمایندگان به استیضاح رای دهند رئیس جمهور عزل می شود.
رسانه ها به دنبال پیگیری موضوع تعداد کارت های زرد مجلس به رئیس جمهور که سومی اش به استیضاح خواهد انجامید . اما این سوال و استیضاح چه تفاوتهایی با هم دارند.
آیا سوال از رئیس جمهور به معنای استیضاح است؟ با رجوع به قانون اساسی تفاوتهای اصل ۸۹ قانون اساسی و نیز آیین نامه داخلی مجلس در چیست؟
این سئوالاتی است که پس از سئوال از حسن روحانی همگان را با خود مشغول کرد.
این درحالی است که استیضاح با سوال از چند نظر با یکدیگر تفاوت دارد. تفاوت اول این است که بعد از سوال هیچ رای گیری انجام نمی شود و بنابراین سوال تنها اثر سیاسی دارد و هیچ اثر حقوقی مانند عزل ریاست جمهوری یا قضایی شدن پرونده او ندارد. در حالی که رای به استیضاح و عدم کفایت سیاسی رئیس جمهور طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی عزل او را در پی خواهد داشت.
در همین رابطه پس از جلسه طرح سئوال از حسن روحانی در مجلس عباسعلی کدخدایی در پاسخ به سوالی درباره تکلیف نهایی سئوال از رئیس جمهوری گفت: در مورد این موضوع در قانون به صورت روشن موردی مطرح نشده همچنین در مورد مصادیق استنکاف هیچ تعریفی بیان نشده است.
وی تاکید کرد: مشخص نیست باید تعریف استنکاف از سوی هیات رئیسه انجام شود یا کمیسیون حقوقی، که این موضوع ابهام دارد، همچنین مشخص نیست که چه مرجعی در قوه قضائیه باید این پرسش ها را بررسی کند.
اصل هشتاد و نهم (89) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:
اصل هشتاد و نه (89) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به نام "اصل استیضاح وزیران و رییس جمهور" نیز شناخته می شود.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌توانند در مواردی که لازم می‌دانند هیأت وزیران یا هر یک از وزراء را استیضاح کنند، استیضاح وقتی قابل طرح در مجلس است که با امضای حداقل ده نفر از نمایندگان به مجلس تقدیم شود. هیأت وزیران یا وزیر مورد استیضاح باید ظرف مدت ده روز پس از طرح آن در مجلس حاضر شدو و به آن پاسخ گوید و از مجلس رأی اعتماد بخواهد. در صورت عدم حضور هیأت وزیران یا وزیر برای پاسخ، نمایندگان مزبور درباره استیضاح خود توضیحات لازم را می‌دهند و در صورتی که مجلس مقتضی بداند اعلام رأی عدم اعتماد خواهد کرد. اگر مجلس رأی اعتماد نداد هیأت وزیران یا وزیران یا وزیر مورد استیضاح عزل می‌شود. در هر دو صورت وزرای مورد استیضاح نمی‌توانند در هیأت وزیرانی که بلافاصله بعد از آن تشکیل می‌شود عضویت پیدا کنند.
در صورتی که حداقل یک سوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رییس جمهور را در مقام اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور اجرایی کشور مورد استیضاح قرار دهند ، رییس جمهور باید ظرف مدت یک ماه پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و در خصوص مسایل مطرح شده توضیحات کافی بدهد. در صورتی که پس از بیانات نمایندگان مخالف و موافق و پاسخ رییس جمهور ، اکثریت دو سوم کل نمایندگان به عدم کفایت رییس جمهور رأی دادند مراتب جهت اجرای بند ده اصل یکصد و دهم به اطلاع مقام رهبری می‌رسد.
قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی درباره چگونگی بررسی عدم کفایت سیاسی رئیس جمهور
بررسی عدم کفایت سیاسی رئیس جمهور
ماده 1 - تقاضای رأی به عدم کفایت سیاسی رئیس جمهور وقتی قابل طرح در مجلس است که
حداقل به امضای یک سوم (3).(1) نمایندگان‌منتخب رسیده باشد.
ماده 2 - تقاضای مزبور باید کتباً در جلسه علنی به رئیس مجلس داده شده، این تقاضا
باید در اولین جلسه قرائت و از رسانه‌های گروهی به اطلاع‌عموم برسد.
ماده 3 - وقت برای مذاکره طرفین هر کدام حداکثر پنج ساعت خواهد بود که متناوباً
انجام می‌پذیرد.
تبصره 1 : مدت صحبت برای هر یک از موافقین یا مخالفین حداکثر نیم ساعت خواهد بود
که با رأی مجلس تا یک ساعت قابل تمدید است.
تبصره 2 : رئیس جمهور می‌تواند در جلسات شرکت نماید و پنج ساعت وقت به ایشان و
نمایندگان موافق وی تعلق دارد و هر طور که بخواهند‌می‌توانند تقسیم نمایند.
ماده 4 - رأی‌گیری در مورد عدم کفایت سیاسی رئیس جمهور علنی با ورقه بوده و با
رأی دو سوم نمایندگان حاضر در جلسه به تصویب می‌رسد.
قانون فوق مشتمل بر چهار ماده و دو تبصره در جلسه علنی چهارشنبه 1360.3.27 با حضور اعضای شورای نگهبان به تصویب مجلس رسیده و‌شورای نگهبان آن را تأیید نموده است.
این قانون و آیین نامه تنها یک بار آن هم برای ابوالحسن بنی‌صدر توسط مجلس پیگیری و اجرا شد.
رئیس مجلس شورای اسلامی - اکبر هاشمی
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
محضر شریف حضرت آیت‌الله‌العظمی امام خمینی ادام‌الله ظله
محترماً به عرض می‌رساند رأی مجلس شورای اسلامی در جلسه مورخ 1360.3.31 پس از بحث و بررسی با حضور یکصد و نود نفر به شرح زیر: آراء موافق - یکصد و هفتاد و هفت نفر. رای مخالف - یک نفر. آراء ممتنع - دوازده نفر.
در مورد آقای سید ابوالحسن بنی‌صدر بر این قرار گرفت که "آقای ابوالحسن بنی‌صدر برای ریاست جمهوری اسلامی ایران کفایت سیاسی ندارد".
به موجب اصل 110 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مراتب برای اتخاذ تصمیم به خدمتامام عظیم‌الشأن گزارش می‌گردد.
رئیس مجلس شورای اسلامی - اکبر هاشمی
15
