2 دهه کشت مرگ در کشف‌رود مشهد / تخلیه روزانه 300 تا 400 تانکر فاضلاب در رودخانه

شاید باورش سخت باشد، کنار گوش ما، در فاصله ای نه چندان زیاد از شهر، بزرگ‌ترین فاجعه زیست محیطی مشهد هر روز و هر شب درحال وقوع است؛ فاجعه ای که بیش از دو دهه سلامت مردم مشهد و استان را هدف قرار داده و هنوز چاره اساسی برای آن اندیشیده نشده است. آلودگی ناشی از فاضلاب‌ نفس رودخانه کشف رود را بریده و عمق این فاجعه از زبان «مش حسین» یکی از اهالی روستای قازقان در کنار شهرک صنعتی چرمشهر، کاملا گویاست. او در کنار کشف رود و در مزرعه ذرت درست مقابل تصفیه خانه شهرک صنعتی چرمشهر به کار کشاورزی مشغول است. بوی لجن و تعفن منطقه را فرا گرفته است، گفته‌های این کشاورز به ماجرای موتورپمپ‌های حاشیه رودخانه کشف‌رود که برخی از کشاورزان برای آبیاری از آن‌ استفاده می‌کنند، گره می‌خورد. موتور پمپ‌هایی که بر‌خلاف گفته‌های مسئولان، روشن است و فاضلاب را با قدرت تمام به زمین‌های کشاورزی می‌ریزد. این کشاورز می‌گوید: همه خبر دارند ولی کسی اهمیت نمی دهد.
در سال 93 اقدامات جدی برای سامان دهی کشف رود آغاز شد و طرح نجات کشف رود نیز به منظور سامان دهی این رودخانه قدیمی شهر کلید خورد؛ حالا اما حدود شش سال از آغاز طرح نجات کشف رود، می گذرد و بررسی میدانی ما حاکی از آن است که نه تنها کشف رود نجات پیدا نکرده بلکه در منجلاب فاضلاب فرو رفته است. تلخ ترین تراژدی در مسیر بررسی میدانی وضعیت کشف رود، در منطقه قاسم آباد در نزدیکی تصفیه خانه اولنگ رقم می خورد. راننده تانکری خود را به حاشیه کشف رود رسانده و فاضلاب متعفن و مشمئزکننده درون تانکر را بدون دردسر و بی هیچ دغدغه ای در دل کشف رود می ریزد، صحنه بسیار فاجعه باری بود، از یک طرف فاضلاب از درون تانکرها به داخل کشف رود می ریخت و از طرف دیگر موتورپمپ ها با قدرت تمام آب کشف رود را که سال هاست با فاضلاب عجین شده، به درون مزارع پمپاژ می کردند.

بوی شدید و متعفن فاضلابی که در کشف رود تخلیه می شود، مانعی است برای نزدیک شدن. یکی از راننده ها بار تانکر را تخلیه می کند و قصد ترک محل را دارد که به سراغش می‌روم.کمی آن طرف تر از محل تخلیه فاضلاب های تانکری، مزارع کشاورزی را مشاهده می کنم که محصولاتی همچون گوجه‌فرنگی، خیار، ذرت، خربزه، بادمجان و سبزی با همین آب لجن و فاضلابی آبیاری می شود.این اتفاقات تلخ در حالی است که دبیرکارگروه نجات کشف رود، اسفند ماه 95 اعلام کرده بود 100 درصد موتورپمپ‌ها در نیمه سال آینده یعنی سال 96 جمع آوری خواهد شد. وعده ای که البته با گذشت سه سال به طور کامل محقق نشده است! آن طور که علی‌میرزایی دبیر کارگروه نجات کشف رود به خراسان رضوی گفته تنها 14 میلیارد تومان پرداخت شده است و پیگیری ها برای اختصاص کامل این بودجه ادامه دارد.

تخلیه فاضلاب ها با تانکر در مخازن کنار کشف رود موقتی است، و باید تصفیه خانه سپتاژ ساخته شود، تصمیم گیری این موضوع هم با ما نیست، تا زمانی که تصفیه خانه ساخته نشده باید این تانکر ها را جایی تخلیه کنیم، حتی یک بار این مخازن خراب و وضعیت بدی ایجاد شد و هر کسی هر جا دلش می خواست فاضلاب را می ریخت

آزاد سازی 80 کیلومتر از اراضی حاشیه کشف رود از سال 93 تاکنون
علی‌میرزایی دبیر کارگروه نجات کشف رود، درباره آخرین وضعیت سامان دهی این رود تاریخی می گوید: از اواخر سال 93 که
سامان دهی کشف رود به صورت جدی آغاز شد، بیش از 80 کیلومتر از اراضی حاشیه این رودخانه به وسعت 1500 هکتار آزاد سازی شده است، یعنی از انتهای شاهنامه تا 5 کیلومتری شهرک صنعتی چرمشهر، رفع تصرف و آزاد سازی شده است، اگر شرایط گذشته را با الان مقایسه کنیم قابل قیاس نیست و اقدامات خوبی انجام شده است. وی با تایید فعالیت موتورپمپ‌ها در بخش هایی از حاشیه کشف رود و آبیاری محصولات کشاورزی با فاضلاب می گوید: در مناطقی از حاشیه کشف رود که آزاد سازی شده، موتور پمپی وجود ندارد اما در روستاهای سنگ بر، غیاث آباد، کنه بیست و قازقان که در نزدیکی شهرک صنعتی چرمشهر قرار دارند، موتورپمپ‌ها فعال اند.
وی به جمع آوری موتورپمپ‌ها از حاشیه کشف رود در سال 96 اشاره می کند و می گوید: با این که مقاومت زیادی در این باره شد، این اقدام در حالی انجام شد که مردم روستاهای اطراف این رودخانه در زمانی که کشف رود پر آب بود، حقابه داشتند و معیشت کشاورزان وابسته به کشف رود بود.
وی تصریح می کند: اگر این موتورپمپ‌ها جمع آوری شود با توجه به این که فاضلاب به این رودخانه می ریزد و روزانه 300 تا 400 تانکر فاضلاب وارد کشف رود می شود، فاضلاب وارد شده به پایین دست منطقه میامی سرازیر می شود که ما دسترسی به آن جا نداریم و شرایط سخت خواهد شد، بنابراین جمع آوری موتورپمپ‌ها مشکلی را حل نمی کند.
وی می افزاید: ما متولی رودخانه هستیم کسی حق ندارد آن جا را آلوده کند و اگر قرار است پساب کارخانه یا واحد صنعتی به رودخانه سرازیر شود باید استاندارد سازی شود. وی تاکید می کند: با وجود همه محدودیت ها، دادستانی و استانداری حمایت خوبی داشته اند، هم اکنون برای 50 نفر که از موتورپمپ‌ها استفاده می کنند پرونده تشکیل شده است تا تخلفات آن ها از طریق مراجع قضایی پیگیری شود و سه مورد از آن ها نیز منجر به صدور حکم شده است. وی یادآور می شود: پس‌آبی را که از سمت خین عرب به کشف رود سرازیر می شود، به غرب مشهد و پرکندآباد منتقل می کنیم که بهترین راه جمع آوری فاضلاب در کشف رود است که به زودی به بهره برداری می رسد و حجم زیادی از فاضلاب جمع آوری خواهد شد. علی‌میرزایی می گوید: هم اکنون مشکل 80 درصد کشف رود حل شده است، یک میلیون نفر در حاشیه کشف رود زندگی می کنند که باید برای آن ها طرح و برنامه داشته باشیم، نمی شود زندگی این مردم را نادیده گرفت، ضمن این که مشکل کشف رود با کنترل کردن حل نمی شود، باید طرح هایی داشته باشیم که هم حالت طبیعی کشف رود تثبیت و هم وضعیت مردم دیده شود.
وی در پاسخ به این سوال که چرا فاضلاب های تانکری باید به کشف رود ریخته شود و وضعیت بهداشتی منطقه را دچار بحران کند؟ می گوید: تخلیه فاضلاب ها با تانکر در مخازن کنار کشف رود موقتی است، راهکار انتخاب شده در این خصوص، از بین بد و بدتر انتخاب شده و تنها راه حلش همین بوده است و باید تصفیه خانه سپتاژ ساخته شود، تصمیم گیری این موضوع هم با ما نیست، تا زمانی که تصفیه خانه ساخته نشده باید این تانکر ها را جایی تخلیه کنیم، حتی یک بار این مخازن خراب و وضعیت بدی ایجاد شد و هر کسی هر جا دلش می خواست فاضلاب را می ریخت.وی تصریح می کند: با وجود مشکلات مالی پنج سال پیش 160 میلیارد تومان از مصوبات سفر ریاست جمهوری برای سامان دهی کشف رود مصوب شد که ظرف سه سال پرداخت شود، الان سه سال تمام شده ولی کل پولی که دریافت شده 14 میلیارد تومان بوده است که همان اوایل دادند و بعد دیگر پولی پرداخت نشد.

منبع: روزنامه خراسان

66