قاتل خاموش دنیای صنعتی/ خطر مرگ در اثر آلودگی هوا چقدر جدی است؟

به گزارش خبر فوری ، چند روزی است که مجددا موج جدید آلودگی هوا به پایتخت رسیده و باعث تعطیلی برخی مدارس شده است. معضلی که همواره باعث دردسر ایرانی‌ها شده و مشکلات فراوانی را برایشان به وجود می‌آورد. با این حال، مانند سالهای قبل مسئولین هیچ اقدام جدی برای مبارزه با این معضل نمی‌کنند. گویی هیچ کس متوجه نیست که آلودگی هوا چه مشکل جدی و خطرناکی است.

به همین دلیل، در این گزارش سعی داریم برخی وجوه کمتر شناخته شده از این قاتل خاموش را معرفی کنیم تا شاید نگرانی‌ها و اقدامات در مورد این امر بیشتر شود.

آلودگی هوا؛ چهارمین علت مرگ در جهان

بر اساس آخرین آمار مرکز تحقیقاتی سلامت جهانی ( WHO ) حدود 92 درصد از مردم جهان در مناطقی زندگی می‌کنند که شاخص آلودگی هوا در آنها بیش از حد مجاز است.

آلودگی هوا چهارمین علت مرگ و میر در جهان است. این شاخص پس از فشار خون، خطرات رژیم غذایی و دخانیات به عنوان کشنده ترین عامل در جهان شناخته می‌شود. بر اساس آمار، حدود 6.5 میلیون مرگ و میر سالانه به این شاخص ارتباط دارد. یعنی حدودا 11.6 درصد از نرخ مرگ جهانی مستقیما به آلودگی هوا مرتبط است. این تعداد فوتی بیش از تعداد افراد فوت شده به علت ویروس HIV یا درگیری‌های نظامی است.

نکته شوکه کننده این است که از این تعداد، حدودا 4 میلیون به علت آلودگی هوا در فضای بسته از دنیا رفته اند. شاید باور این نکته سخت باشد اما گازهای خانگی تاثیر بسیار زیادی در آلودگی هوا دارند. در حقیقت، میزان زیادی از غلظت آلودگی به علت عدم دسترسی خانوارها به سوخت خانگی مناسب به وجود می‌آید. طبق آمار، حدود 3 میلیون خانوار در جهان به سوخت مناسب خانگی دسترسی ندارند. این امر باعث شده آمار مرگ و میر حاصل از آلودگی داخل خانه و فضای بسته بیش از پیش بالا برود.

تاثیر آلودگی هوا فقط به صورت مستقیم نیست. بر اساس تحقیق یک مرکز علمی، آلودگی هوا نقش اصلی را در نابودی گیاهان و فضای سبز جهان دارد. این عامل بدون شک باعث تغییر آب و هوای جهانی، افزایش گرما، کاهش بارشها و در نتیجه افزایش نرخ مرگ و میر می‌گردد. بنابراین، می‌توان آلودگی هوا را علت مرگ و میر حاصل از همه این حوادث و فجایع دانست.

آلوده ترین مناطق دنیا؛ وضعیت ایران چگونه است؟

حدود 94 درصد از مناطق آلوده جهان در کشورهای در حال توسعه و جهان سوم قرار دارند. شمال و مرکز آفریقا، خاورمیانه، شرق اروپا، هند و چین از جمله مراکز اصلی آلودگی هستند. شمال روسیه(سیبری)، آمریکا و کانادا و همچنین استرالیا از جمله مناطقی هستند که شاخص آلودگی در آنها پایین است.

در میان کشورها، هند و چین وضع به مراتب وخیم تری دارند. بر اساس گزارش چند سال پیش WHO، هر ساله حدود یک میلیون چینی به علت آلودگی هوا از دنیا می‌روند. این عدد در هند کمتر است. در سال 2012 حدود 600 هزار هندوستانی به علت آلودگی هوا از دنیا رفتند. عددی که هر چند از نرخ چین کمتر است اما باز همه را شوکه می‌کند. بعد از چین و هند، اوکراین و شرق اروپا به عنوان آلوده ترین مناطق جهان شناخته می‌شوند. بعد از اینها هم برخی کشورهای آمریکای جنوبی و مناطقی در خاورمیانه من جمله ایران و عربستان قرار دارند.

همچنین آلوده ترین شهرهای جهان هم در هند قرار دارند. از 20 شهر آلوده جهان، 15 شهر در هندوستان قرار دارد و سایر شهرهای آلوده هم در کشورهایی مثل چین و بنگلادش و پاکستان که اطراف هند قرار دارند، واقعند.

وضعیت کشورمان ایران در طول این چند سال نسبتا بدتر شده است. دو نقشه زیر وضعیت آلودگی در سال 2012 و 2018 را نشان می‌دهد. با بررسی این دو نقشه می‌توان دریافت که میانگین آلودگی ایران در طول این چند سال بالاتر رفته و ایران اکنون جزء مناطق واقعا آلوده جهان قرار دارد.

کشورهای سبز دنیا هم قرمز شده اند؛ آمریکای ترامپ، آلوده‌تر از همیشه

طی چند سال اخیر وضعیت در مناطق به اصطلاح سبز دنیا هم تغییر کرده است. شمال و مرکز اروپا دچار بحران آلودگی شده است. طبق گزارش دویچه ووله، در اروپا، سالانه فقط حدود 400 هزار انسان به علت آلودگی هوا می‌میرند. این آمار نه فقط به کشورهای شرق اروپا بلکه به اسپانیا، فرانسه و اسپانیا هم که تا پیش از این مشکلی در زمینه آلودگی هوا نداشتند، مربوط می‌شود.

وضعیت در آمریکا نیز خیلی مناسبت تر نیست. با خروج ترامپ از توافق نامه پاریس، شاخص آلودگی هوای ایالات متحده آمریکا به سرعت بالا رفت. هم اکنون برخی ایالات آمریکا رکورد آلودگی در قاره آمریکای شمالی را شکسته اند. این آلودگی‌ها به خصوص در مناطق شرقی ایالات متحده وضعیت بغرنج‌تری دارد. نقشه زیر شاخص آلودگی هوا را در سال جاری در ایالات آمریکا نشان می‌دهد:

هزینه آلودگی هوا؛ سه راه حل برای جلوگیری از آلودگی

طبق مطالعه بانک جهانی آلودگی هوا هزینه بسیاری برای دولتها و جهان به وجود آورده است. طبق آمار، حدود 225 میلیارد دلار از درآمد طبقه کارگر و متوسط سالانه در حال هزینه شدن برای آلودگی هوا است.

بر اساس مطالعه مرکز سلامت جهانی (WHO) دولتها مسئول مستقیم آلودگی هوا هستند. آنها برای جلوگیری از این رویداد سه اقدام ضرب العجلی و بلند مدت باید بکنند. این سه اقدام بدین شرح است:

الف. کاشت مراتع و باغها در حومه‌ شهرها

ب. توقف تردد خودروهای بی کیفیت و دودزا

ج. جلوگیری از انتشار گازهای خطرناک و تنظیم کارخانه‌ها

کدام آلاینده‌ها از همه خطرناک‌ترند؟

بر اساس گزارش مرکز تحقیقاتی بلک ‌اسمیت آلودگی سرب ناشی از استخراج معدن، ذوب فلزات و بازیافت (مربوط به باطری خودروها) در صدر رده‌بندی خطرناک ترین آلاینده‌ها قرار دارند.

در این میان سرب از سایر آلاینده‌ها مضرتر است. قرار گرفتن بیش از حد در معرض سرب می‌تواند منجر به مشکلات کلیوی، کاهش آی‌کیو و ناتوانی‌های یادگیری، اختلالات رشد، و آسیب‌های عصبی شود. مسمومیت‌های شدید حتی می‌تواند منجر به حملات ناگهانی و مرگ شود. تنها نکته مثبت زیست‌محیطی سرب این است که بر خلاف موارد دیگر، مثلا انتشار گاز دی‌اکسید کربن، رو به کاهش است. بسیاری از کشورها تا کنون بنزین سرب‌دار را از چرخه مصرف خارج کرده‌اند، و سایر کشورها نیز در آینده نزدیک این کار را انجام خواهند داد.

38