جزایر مرجانی در معرض تهدید/ نشت نفت خلیج فارس را آزار می‌دهد
نشت نفت در دریا از کشتی‌ها، چاه‌های نفت، تأسیسات ساحلی و… خسارات زیست محیطی و اقتصادی زیادی به دنبال دارد و جزایر مرجانی خلیج فارس را تهدید می‌کند.
اکوسیستم جغرافیایی غنی جزیره خارگ از پیشینه بسیار قدیمی برخوردار است، آبسنگ‌های مرجانی جزایر خارگ و خارگو با بیش از ۲۰۰ میلیون سال قدمت، متنوع‌ترین و غنی‌ترین زیست بوم‌های دریایی محسوب می‌شوند.
تأثیرات آلودگی نفتی بر روی جوامع گیاهی و جانوری در خلیج فارس بسیار زیاد بوده و طی سال‌های اخیر به دنبال افزایش الودگی‌های نفتی ناشی از نفت مواد نفتی شاهد افزایش اثرات هستیم.
جزایر خلیج فارس از جمله جزیره خارگ و خارگو در استان بوشهر به شدت از این آلودگی‌ها تأثیر گرفته و در معرض تهدیدات جدی قرار دارند.
صید غیرمجاز یکی دیگر از مسائل و عوامل تخریب محیط زیست دریایی است که باعث شده تا بسیاری از گونه‌های آبزی در خلیج فارس با تهدید جدی روبرو باشند.
لزوم صیانت از اکوسیستم مرجانی خلیج فارس
طاهره برزگر از فعالین اجتماعی جزیره خارگ اظهار داشت: جزیره خارگ زیستگاه آبسنگ‌های مرجانی و یک اکوسیستم با ارزش زیستی است که آلودگی‌های نفتی از مهمترین تهدید کنندگان این اکوسیستم به شمار می‌روند. حضور بیش از ۵۰۰ گونه موجود زنده در میان آب سنگ‌های مرجانی خلیج فارس گزارش شده است که آلودگی‌های زیست محیطی می‌تواند حیات آنها را تهدید کند.
وی افزود: ورود نفت به محیط آبی باعث تغییرات فیزیکی، شیمیایی و فرایندهای زیستی شده و همچنین خطرات زیادی از جمله به مخاطره افتادن حیات دریایی، کاهش اکسیژن، آلودگی غذایی، اختلالات عصبی، بیماری ریوی، خطرات برای زنان باردار، و یا تشدید بیماری‌های موجود و بروز بیماری در کارگران تمیز کننده لکه نفتی را در بر دارد.
برزگر تصریح کرد: از آنجا که وقتی نفت به دریا وارد شد، خسارات بسیار زیادی در بردارد انجام اقداماتی که مانع از اتفاق افتادن این مسئله می‌شود بسیار ارزشمند است. حوادث آلودگی نفتی دریا ناشی از نشت نفت از خطوط انتقال از مهمترین علت آلودگی‌های نفتی در خلیج فارس در سال‌های اخیر بوده که نیاز است شرکت‌های نفتی اقدامات پیشگیرانه را در جهت جلوگیری از اینگونه آلودگی‌ها انجام دهند.
وی تاکید کرد: با توجه به اینکه جزیره خارگ بزرگترین پایانه صادرات نفت ایران است و لوله‌های دریایی انتقال نفت در اطراف این جزیره به وفور وجود دارند، صیانت از اکوسیستم مرجانی و ارزشمند خلیج فارس در این منطقه بسیار ضروری است.
خارگ دارای گونه‌های خاص مرجانی و آبزیان
علی جوکار از غواصان جزیره خارگ اظهار داشت: جزیره خارگ با توجه شرایط موقعیت بسیار خاص سواحل و پوشش مرجانی بی نظیرش همواره یکی از بکرترین نقاط کشورمان از حیث گونه‌های مرجانی و آبزیان است.
وی افزود: آنچه این سال‌ها بیشتر به چشم آمده تخریب و از بین رفتن این بستر است. روش‌های مخرب صید (تورهای رکسی) و تخریب زیستگاه‌ها از یک طرف و آلودگی‌های نفتی از طرف دیگر باعث شده آن تنوع زیست محیطی در مرجان‌های اطراف جزیره خارگ رو به انقراض باشد.
جوکار تصریح کرد: این بحران نیازمند ورود تمام ارگان‌های مسئول است و بی شک سازمان محیط زیست با توجه به محدودیت‌های مالی امکان کنترل این وضع را ندارد و مجموعه نفت و حتی تعاونی صیادی و شیلات با یک هم افزایی خیلی خوب می‌توانند از روش‌های پیشگیری و ترمیم بستر دریا و مرجان‌ها استفاده کنند و به دنبال آن شاهد رشد زندگی آبزیان مثل قبل باشیم.
وی خاطر نشان کرد: البته جا دارد تلاش اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر رو برای مهار لکه‌های نفتی ارج نهاد که با اولین گزارش‌ها با تمام قوا در محل حاضر شده و تلاش‌های خوبی انجام می‌دهد ولی آنها هم از نظر امکانات به روز و به اندازه با کمبود روبرو هستند.
مقابله با آلودگی‌های دریایی
مدیرکل دفتر بررسی و مقابله با آلودگی‌های دریایی سازمان محیط زیست کشور اظهار داشت: جایگاه بین المللی و منطقه‌ای خلیج فارس به دلیل قرار گرفتن در موقعیت حساس جغرافیایی، سیاسی و زمین شناختی و از همه مهم‌تر وجود ذخایر عظیم نفت و گاز واجد اهمیت ویژه بوده و همواره نقش تعیین کننده‌ای در تأمین انرژی مورد نیاز جامعه جهانی و تجارت بین المللی داشته است.
محمود رضایی افزود: سهم قابل توجه خلیج فارس در استخراج و تولید مواد نفتی و حجم فعالیت‌های مرتبط با حمل و نقل دریایی در این منطقه اعم از فعالیت‌های تجاری، خدماتی و نقل و انتقال مواد نفتی به سایر نقاط جهان باعث شده تا از این آبراه به عنوان یکی از کریدورهای مهم و حساس تجاری دنیا و اثرگذار بر اقتصاد جهان یاد شود.
وی تصریح کرد: دفتر بررسی و مقابله با آلودگی‌های دریایی ضمن آگاهی از رسالت حاکمیتی خویش در راستای نظارت بر نحوه اجرای الزامات و قوانین محیط زیستی، همواره تلاش دارد تا ضمن رصد و پایش مستمر شرایط موجود و در راستای حرکت به سمت ایجاد و تقویت بسترهای قانونی لازم، نسبت به ارتقای روز افزون کمی و کیفی وظایف محوله همت گمارد.
رضایی خاطرنشان کرد: از این رو با درک شرایط حساس اکوسیستمی خلیج فارس و همچنین دریافت گزارشات مکرر وقوع آلودگی مواد نفتی در میادین نفتی و فعالیت‌های مستقر در حوزه استحفاظی استان‌های خوزستان، بوشهر و هرمزگان، تصمیم به اجرای پروژه‌های مطالعاتی و تشکیل کارگروه‌های تخصصی متشکل از نمایندگان دستگاه‌های ذی ربط جهت تقویت مشارکت در امر مقابله با آلودگی و تقویت زیرساخت‌های قانونی از طریق تهیه استانداردها، ضوابط و دستورالعمل‌ها گرفته شد.
تقویت زیرساخت‌های پایش لحظه‌ای
وی گفت: در این خصوص برای جلوگیری از تشدید اثرات مخرب این آلودگی‌ها بر پیکره‌ی زیستی و غنای گونه‌ای مناطق ساحلی - دریایی، ضرورت‌های قانونی لازم در برخورد با تخلفات از طریق تهیه و ابلاغ استانداردهای کیفیت آب‌های محیطی دریا، استاندارد تخلیه پساب به دریا و استاندارد امکانات و تأسیسات دریافت فضولات نفتی از کشتی‌ها و نفت کش‌ها فراهم گردیده و سلسله عملیات بازرسی دوره‌ای محیط زیستی از عملکرد مدیریت محیط زیستی صنایع مستقر در مناطق ساحلی - فراساحل به اجرا گذارده شده است.
مدیرکل دفتر بررسی و مقابله با آلودگی‌های دریایی سازمان محیط زیست کشور افزود: همچنین تهیه دستورالعمل‌ها و راهنمای لازم در نحوه اجرای فعالیت‌های پاکسازی آلودگی نفتی و برآورد خسارات ناشی از این آلودگی‌ها بر اکوسیستم‌های منطقه مد نظر قرار گرفته و به انجام رسیده است.
رضایی یادآور شد: در تکمیل اقدامات صادره هدف‌گذاری بر اجرای سلسله مطالعات پژوهشی جهت تهیه و ترسیم نقشه‌های پهنه بندی آلودگی به مواد نفتی در بستر دریا در دست اجرا است که نتایج آن در کنترل شرایط موجود و شناسایی به هنگام متخلفان اثرگذاری مستقیم دارد.
وی ادامه داد: شکی نیست که اقدامات صورت پذیرفته به همراه پیش بینی‌های صورت گرفته در تقویت زیرساخت‌های پایش لحظه‌ای این دفتر را قادر خواهد ساخت تا ضمن حرکت به سمت توسعه فراگیر و پایدار در مناطق ساحلی - دریایی، به تدریج شرایط بهتری را در زمینه رصد به هنگام رخدادهای آلودگی، تسریع در صدور اقدامات لازم در عملیات مقابله با آلودگی‌ها و دستیابی به کاهش صدمات وارده به اکوسیستم‌های مذکور شاهد باشیم.
اکوسیستم دریا در خطر است
حسن مژده از فعالین حوزه گردشگری جزیره خارگ نیز اظهار داشت: نشت نفت در دریا از کشتی‌ها، چاه‌های نفت، تأسیسات ساحلی و … خسارات زیست محیطی و اقتصادی فراوانی به دنبال دارد.
وی افزود: نتایج مطالعات در مورد سرنوشت آلودگی نفتی دریاها و روند خود پالایی دریا نشان می‌دهد مواد سبک نفتی تبخیر شده و مواد آروماتیک تا حدی به صورت محلول در می آیند و ترکیبات سنگین به صورت گلوله‌های نفتی به ساحل آمده یا در بستر دریا ته نشین می‌شود و سایر ترکیبات به صورت ذرات معلق در آب دریا مخلوط می‌شوند.
این فعال حوزه گردشگری تصریح کرد: آلودگی نفتی در دریاها و جوامع گیاهی و جانوری و اکوسیستم دریاها اثرات مخربی را می‌گذراند و در این میان بیشترین آسیب به ماهیان دریاهای آلوده به نفت وارد آمده که بر اقتصاد آسیب می‌رساند، سوالی که مطرح است چگونه خسارت‌های وارد شده به دریا، صید و صیادی، اکوسیستم باید جبران شود؟
ورود آلودگی نفتی به دریا
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان بوشهر از ارائه خدمات متنوع برای پاکسازی دریا خبر داد و اظهار داشت: استان بوشهر بیشترین میدان‌های نفتی را در بین سواحل کشور دارا است و نقش مهمی در این عرصه دارد.
سیاوش ارجمند زاده بیان کرد: استان بوشهر بیشترین میدان‌های نفتی را در بین سواحل کشور دارا است و در شرایط طبیعی روزانه بیش از ۶۰۰ هزار بشکه تولید میدان‌های واقع در آب‌های این استان و به طور متناوب نیز آلودگیهایی در این محدوده دریایی ایجاد می‌شود.
وی افزود: شناور دریا پاک مجهز به سیستم رانش دیزل الکترونیک است که قادر است با سرعت ۱۶ گره دریایی برای عملیات‌های ساحلی و فراساحلی خلیج فارس در زمینه پاکسازی و مقابله با آلودگی نفتی در دریا فعالیت می‌کند.
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان بوشهر افزود: این کشتی به عنوان شناور ویژه مقابله با آلودگی نفتی دارای سیستم جمع آوری، جداسازی، ذخیره و حمل مواد نفتی ریخته شده در دریا است.
بیشترین منابع آلودگی چاه‌های نفتی، دکل‌ها و سکوهای بهره برداری نفت هستند و نشت نفت در دریا از کشتی‌ها، چاه‌های نفت، تأسیسات ساحلی و… خسارات زیست محیطی و اقتصادی زیادی به دنبال دارد.
به این ترتیب سمیت نفت یا گذشت زمان و تغییرات فیزیکی و شیمیایی اعمال شده بر آن کاهش پیدا می‌کند. همه باید مراقب بافت غنی محیط زیستی جزایر خارگ و خارگو باشیم.
منبع: مهر
70
