از شایعه تا واقعیت؛
پشت پرده ماجرای درختان جاسوس در پایتخت/ آیا روی درختان تهران میکروفن شنود نصب شده است؟
انتشار یک فیلم در فضای مجازی مبنی بر نصب میکروفن‌های شنود روی درختان تهران جنجال برانگیز شد.
به گزارش ؛«در تمام درختان تهران شنود کار گذاشته‌اند.» در فیلمی که به تازگی در فضای مجازی گل کرده، یک شهروند با حیرت این را می‌گوید و پلاک درخت را به خیال اینکه میکروفن است، از تنه جدا می‌کند و از بین می‌برد: «یک چیزی پیدا کردیم روی درخت‌ها. شک کردیم. بازش کردیم و دیدیم دستگاه شنود است.» واقعیت اما این است: شیئی که شبیه میخ است و در تنه درختان فرو رفته، تراشه بسیار ظریفی برای شناسایی درختان است و کندنش نتیجه‌ای ندارد جز اینکه، پیگیری وضع درخت را دشوار می‌کند و بعد از این اگر قطع شود، بیماری بگیرد یا بی‌آب بماند، کسی خبردار نخواهد شد.
آرش میلانی، رئیس کمیته محیط‌زیست شورای اسلامی شهر تهران دو روز پیش در جلسه شورا به زبان طنز به موضوع واکنش نشان داده بود: «چند وقت یکی به من گفت که دستگاه شنود در درختان تهران گذاشته‌اند اما موضوع خنده‌داری است. من پرسیدم از انرژی درخت تغذیه می‌کند؟ بالاخره دستگاه شنود انرژی می‌خواهد. باتری‌اش کجاست؟»
او به حرف‌هایش اضافه کرده بود که «در فضای مجازی اطلاعاتی تولید می‌شود که حتما باید غربالگری شوند.» حالا این نگرانی ایجاد شده که به دنبال انتشار این فیلم، افراد دیگری هم برای یافتن صحت و سقم کارگذاشتن دستگاه شنود، به سراغ درختان بروند و تگ میخی « RFID » را از آن جدا کنند.
قصه از این قرار است: پلاک‌کوبی الکترونیکی درختان شهر تهران با فناوری RFID، در سال ٨٩ آغاز شد. آن زمان این‌طور که سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تهران تصمیم گرفت، بنا شد که در طرح نخست، نشانگرهای الکترونیک هشت‌هزار اصله درخت خیابان ولیعصر را شناسنامه‌دار کند و این کار انجام شد تا کم‌کم در شهرهای مختلف یک فناوری نو جای پلاک‌های ساده درختان را بگیرد.
این سیستم که از فناوری‌های پیشرفته‌ای است، در بسیاری از شهرهای جهان پیاده شده، از دو بخش تشکیل شده: اولی تگ (Tag) که مدار ظریف الکترونیکی است، حافظه دارد و می‌تواند شماره سریال و اطلاعات متنوع دیگر درخت را براساس نیاز ذخیره کند. دومی دستگاه پردازشگری است که وظیفه شناسایی تگ را دارد و در فاصله معینی از آن می‌تواند مدار را روشن کند و اطلاعات شناسه را بخواند. این فناوری بانکی اطلاعاتی از درختان تهران جمع‌آوری می‌کند.
با این‌همه اطلاع‌رسانی‌نکردن درباره این فناوری باعث شده که شایعه‌ای در شهر بپیچد و بعضی رسانه‌ها هم از آن‌سو استفاده کنند. این باعث شد در توییتر هم واکنش‌هایی شبیه این دیده شود: «تو درختای انقلاب شنود گذاشتن؟ تروخدا این ایده‌ها رو از کجا میارین؟»
در فضای مجازی بین بسیاری از کاربران صحبت جدا کردن تگ ها از درختان است. بعضی حتی عکس هایی از تخریب این سیستم روی درختان عکس گذاشته اند، غافل از اینکه این کارشان درخت را به خطر می اندازد. یکی از کاربران توییتر با انتشار عکسی از باز کردن یکی از تراشه ها نوشته:« چند روز پیش یکی از مغازه دارهای چهاراه ولیعصر یه ویدیو بهم نشون داد که خودش از درخت بغل مغازش سه تا میکروفون کوچیک در آورد و اینو قبلا هم شنیده بودم از یکی دیگه که توی درخت‌های محدوده انقلاب شنود گذاشتن.»
کاربر دیگری هم در رد این شایعه توییت کرده:«تا دو روز دیگه برای دوچرخه های اشتراکی هوشمند هم حرف در نیاوردن و دل و روده دوچرخه رو در نیاوردن که توشون دستگاه شنود کار گذاشتن بگم اونی که توی دوچرخه هست دو تا دستگاه جی پی اس هست و یک بارکد برای شناسایی و ردیابی دوچرخه. ربطی به شنود و جاسوسی و ... نداره.»
وقتی ماجرا بالا گرفت، حمید میرزاده، روزنامه‌نگار محیط‌زیست با انتشار عکس‌هایی از این تگ‌ها این‌طور توضیح داد: «این تگ‌ها شبیه همان برچسب‌هایی است که کتابفروشی‌ها پشت جلد کتاب‌ها می‌چسبانند تا از سرقت کتاب جلوگیری کنند یا همان پین‌هایی که در لباس‌فروشی‌ها برای جلوگیری از سرقت استفاده می‌شود. نیازی به باتری ندارند و برای شناسایی کد شناسه درون آن باید در معرض امواج خاصی قرار بگیرند. در مدیریت فضای سبز این تگ‌ها در تنه اصلی درخت کوبیده می‌شوند، یعنی جایی که حتی در هرس‌های سنگین درخت هم از آن جدا نشوند. کارشناسان برای بررسی وضع درختان یک منطقه با به همراه‌داشتن دستگاهی که اطلاعات این تگ‌ها را می‌خوانند، به محل می‌روند و شناسه و وضع آن را ثبت می‌کنند. علت آنکه این تگ‌ها شبیه میخ (با به‌زعم برخی شهروندان شبیه میکروفن) طراحی شده‌اند، ثابت‌ماندن آنها در تنه درختان است. تگ‌های آویز با پلاک‌های قدیمی امکان جداشدن داشتند و کار را دشوار می‌کردند.»
میرزاده در آخر حرف‌هایش چنین توصیه‌ای به شهروندان کرد: «این تگ‌ها ابزار شنود نیستند. لطفا آنها را از تنه درختان جدا نکنید. بدانید اگر چنین کاری انجام دادید، آن درخت را در معرض خطر قطع یا خشکاندن عمدی قرار داده‌اید.»
منبع: شهروند
10
