مظلومیت موسیقی نواحی در گفت‌وگو با عزیز تنها
نوازنده دوتار خراسان نکاتی را درباره لزوم حمایت از هنرمندان نواحی و حفظ هنر آنها، مظلومیت این حوزه از موسیقی خصوصاً در دوران کرونا و همچنین ضرورت ثبت تجارب مطرح کرد.
عزیز تنها به تازگی کنسرتی آنلاین در سری اجراهای آنلاین «ماه و نوا» به همراه یاسمین تنها (نوازنده دوتار) داشته است. به همین جهت با او تماس گرفتیم تا صحبتی درباره چگونگی بقای موسیقی نواحی داشته باشیم.
او در ابتدا توضیحاتی را درباره چگونگی یادگیری نواختن دوتار ارائه داد و گفت: دوتار خراسان از گذشته‌های بسیار دور به صورت سینه به سینه و شفاهی انتقال یافته است. حتی در حال حاضر نیز بعضی اساتید به همین روش به آموزش می‌پردازند. من نیز دوتار را به صورت شفاهی و سینه به سینه فرا گرفتم و با این ساز بزرگ شده‌ام. همچنین حدود ۴۰ سال است که به نوازندگی این ساز مشغولم. از آنجا که پدر، پدربزرگ و عموهایم نوازنده این ساز بودند و به نوعی در خانواده ما موروثی بود، من نیز با توجه به این شرایط و همچنین علاقه زیادی که به فراگیری این نوع موسیقی داشتم به این سمت کشیده شدم و نواختن این ساز را فرا گرفتم.
او درباره فعالیت‌های خود در حوزه موسیقی بیان کرد: تالیف کتاب آموزش دوتار به صورت مدون و به صورت نت نویسی شده همراه با نرم افزار آموزشی دوتار در سال ۱۳۸۴، توسط انتشارات چنگ، از جمله اقدامات من در این حوزه بوده است؛ در واقع این کتاب اولین اثر در این حوزه بود. همچنین از دیگر فعالیت هایم، تالیف دو جلد کتاب با نام «مشق پیلتان» است که مجموعه‌ای از ثبت و نت نویسی مقام‌های شرق و جنوب خراسان همراه با مستندات و اشعار این مقام‌هاست و به نوعی روایتی از این مقام‌ها مکتوب شده. در زمینه صوتی هم آثار زیادی به صورت آلبوم، تک آهنگ، کلیپ و نوازندگی در آثار سایر هنرمندان و آهنگسازان داشته ام.
او درباره اقدامات خود برای خارج کردن آموزش موسیقی نواحی به روشی خارج از شیوه شفاهی و به اصطلاح سینه به سینه، اظهار کرد: درباره آموزش این ساز، از آنجا که با مشکلات فراگیری روش سینه به سینه و شفاهی آشنا بودم، روش‌هایی مکتوب برای هنرجویان آماده کردم که در نهایت منجر به تألیف کتاب آموزش دوتار و نرم افزار آموزشی آن شد و در حال حاضر به این شیوه آموزش می‌دهم.
از این هنرمند درباره لزوم نوآوری در موسیقی نواحی پرسیدیم که پاسخ داد: همانطور که گذشتگان، این ملودی‌ها، آهنگ‌ها و یا مقام‌ها را ساخته و به نسل‌های بعد منتقل کرده‌اند، در هر دوره، باید بر اساس موسیقی هر منطقه و بر اساس ریتم‌ها و تم‌های موسیقی آن منطقه، نوآوری و آهنگسازی صورت گیرد تا از یکنواختی و در جا زدن در این حوزه جلوگیری شود که خود باعث گسترش و ترویج این نوع موسیقی است.
عزیز تنها همچنین درباره ثبت و حفظ آثار پیشکسوتان موسیقی نواحی بیان کرد: آثار اساتید تا حدودی ثبت و ضبط شده است که البته بسیار ناچیز است. کاش می‌شد مسوولان اهمیت بیشتری به ثبت، ضبط و حفظ این میراث بدهند. البته من و بعضی دیگر از هنرمندان بدون هیچ حمایت دولتی تلاش کردیم تا در حوزه خودمان فعالیت‌هایی در زمینه ثبت و ضبط آثار گذشتگان و همچنین جمع آوری مقام‌ها انجام دهیم که البته اگر این فعالیت در قالب طرح‌هایی به صورت گسترده‌تر و کاراتر با حمایت ارگان‌های مربوطه که متولی این کار هستند، انجام شود مطمئنا نتیجه بهتری خواهیم گرفت و مقام‌ها و ملودی‌هایی که پشتوانه فرهنگ و هنر این سرزمین است، برای نسل‌های بعد باقی خواهد ماند.
این مسئله را با او مطرح می‌کنیم که طبق گفته فعالان حوزه موسیقی نواحی، در این سال‌ها حمایتی که باید، از هنرمندان موسیقی نواحی انجام نشده است؛ خود هنرمندان برای حفظ این حوزه از موسیقی چه کار می‌توانند انجام دهند؟ عزیز تنها گفت: از هنرمندان حوزه موسیقی نواحی حمایت درستی صورت نمی‌گیرد؛ بخصوص در این دوران که کرونا و فشارهای اقتصادی و معیشتی امان همه مردم به خصوص هنرمندان را بریده است. در این میان، هنرمندان موسیقی نواحی که اکثرا وضعیت مالی درستی ندارند و هیچ اسپانسری هم از اجراهای این هنرمندان به دلایل متعدد از جمله گرایش به سمت سایر موسیقی ها استقبال نمی‌کند، این قشر مظلوم بیشترین فشار را متحمل شده اند و درباره اینکه خود هنرمندان چه کاری می‌توانند انجام دهند، فکر می‌کنم با این شرایط بدون حمایت نمی‌شود کاری کرد.
منبع: ایسنا
72
