کشف و شهود آریا عظیمی نژاد هنگام ساخت موسیقی «پایتخت»

این آهنگ‌ساز ایرانی که ساخت موسیقی آثار سینمایی چون «میم مثل مادر»، «طلا و مس» و «فرزند خاک» و سریال هایی همچون «او یک فرشته بود» و «پایتخت» را در کارنامه دارد، درباره موسیقی فیلم، چنین اظهار می کند: «موسیقی فیلم و کلا ساخت فیلم یک کار گروهی است و نمی توان به شکل فردی به آن نگاه کرد. مجموعه عواملِ یک فیلم، ساختار را به سمتی هدایت می کند که موسیقی هم از آن قاعده مستثنی نیست. اگر همه اجزا کنار هم درست باشند، برآیند خوبی در یک فیلم یا سریال اتفاق می افتد و آنچه ما دنبالش هستیم، یعنی همان «آن»ِ هنری شکل می گیرد اما اگر حال سینما خوب نباشد، موسیقی هم نمی تواند کارآیی لازم را داشته باشد.

عظیمی نژاد تاکید می کند: وقتی قرار است برای سکانسی موسیقی بسازید که خوب از آب درنیامده است، موزیک خوبی هم نمی توان ساخت؛ چراکه قرار نیست موسیقی معجزه کند.

او در این زمینه به نکته ای اشاره می کند: «ما در سینما و تلویزیون بیش از اینکه به لحاظ فنی مشکل داشته باشیم، به لحاظ احساسی دچار مشکل هستیم» و توضیح می دهد: وقتی می خواهیم احساسی را از طریق صحنه ای به مخاطب انتقال دهیم که درنیامده است و با یک صحنه واقعی روبه رو نمی شویم، در چنین شرایطی موسیقی هم نمی تواند کارکرد چندانی داشته باشد؛ بهترین موسیقیدان را هم بیاورید، آهنگساز خارجی هم که بیاورید، صحنه درنمی آید. تجربه هایی از این دست بسیار داشته ایم.

عظیمی نژاد که در برنامه «پرانتز باز» رادیو نمایش صحبت می کرد، در پاسخ به اینکه در کدام کار این حس را داشته است که همه چیز برایش خوب و جذاب بوده است و طبیعتا موسیقی او هم روی اثر نشسته است؟ از فیلم «میم مثل مادر» ساخته زنده یاد رسول ملاقلی پور نام برد.

این آهنگساز یادآور شد: در «میم مثل مادر» من این تجربه را داشتم. همه چیز دست به دست هم داده بود تا آهنگساز با همه اجزا در این فیلم همراه شود.

او تصریح کرد: گاهی برای ساخت موسیقی یک صحنه، مجبورم چشم هایم را ببندم تا تصویر را نبینم. چون آن صحنه به دلیل دافعه ای که ایجاد می کند، حس من را می گیرد. گاهی هم خودم را جای شخصیت های فیلم می گذارم و موسیقی در این شرایط جزئی از فیلم می شود. ولی در بسیاری از فیلم ها بین تصویر و موسیقی فاصله وجود دارد؛ این مساله باعث می شود که شما (آهنگساز) پیوندتان با فیلم قطع شود و در نتیجه کیفیت پایین می آید. این اتفاق، خیلی اتفاق مهمی است؛ وقتی شما با فیلم همسو می شوید و خودتان را یکی از پرسوناژها می بینید و با او احساس همذات پنداری می کنید، این حالت باعث می شود که موسیقی بهتری در ساختار فیلم یا سریال ساخته شود.

عظیمی نژاد در ادامه با این پرسش مواجه شد که چه حس و حالی دارد وقتی می شنود موسیقی فیلمی که ساخته روی فیلم دیگری بدون اجازه پخش می شود؟ که چنین پاسخ داد: قطعا حس خوشایندی برایم نیست و احساس می کنم آدرس غلطی داده می شود، مگر اینکه این انتخاب درست باشد و در مفاهیم مشترک باشند که البته معمولا کم هم اتفاق می افتد و آدم به لحاظ کپی رایت و ... انقدر حرص و جوش می خورد که درست هم نمی تواند در این زمینه قضاوت کند.

این آهنگساز در پاسخ به پرسشی درباره علاقه به موسیقی فولک و اینکه این موسیقی در چیدمان ذهنی اش در کجا قرار می گیرد؟ گفت: من خیلی برای فرم ها و دسته بندی های موسیقی در کار خودم ارزشی قائل نیستم، با اینکه به آن ها علاقه دارم و درباره آنها بسیار مطالعه می کنم اما سعی می کنم در لحظه، آن چیزی که می تواند به لحاظ حسی، حسم را بیان کند، آن را استفاده می کنم. الان مرزبندی ها از بین رفته است و با هنر آزادانه برخورد می شود. بر این اساس از هر المانی که می توانم به حسم برسم، استفاده می کنم. البته موسیقی فولک خیلی واقعی است و با زندگی همسو است و لحظات واقعی زندگی ما را پوشش می دهد؛ غم، سوگواری، نغمات کار و ... در موسیقی فولک ما وجود دارد و این اجزا باعث می شود که ما احساس کنیم داریم یک فیلم می بینم. تمام حس هایی که در ساخت موسیقی فیلم به آن نیاز داریم را موسیقی فولکلور پوشش می دهد و با عوامل دیگر می توان نقاط ضعف ها را هم پوشش داد و در کنار هم، اینها مکلمل هم می شوند.

عظیمی نژاد درباره ساخت موسیقی سریال «پایتخت» هم چنین اظهار کرد: ما در «پایتخت» با خانواده ای مواجه هستیم که به شدت واقعی هستند. همه نقاط ضعف و قوت شخصیت ها را دیده ایم. آدم های «پایتخت» ما به ازای بیرونی دارند و ما در کنارشان زندگی می کنیم. این مهمترین فاکتور در سریال «پایتخت» است که همه چیز به سمت واقع گرایی پیش می رود.

او در ادامه بخش هایی از سریال «پایتخت» را مثال زد و یادآور شد: در موسیقی این سریال به دنبال مفصل های موسیقی مازندرانی با سایر موسیقی ها می گردیم. برای مثال وقتی داستان ارسطو را در چین دنبال می کنیم پی آن می گردیم که چه وجه اشتراکی بین موسیقی این کشور و مازندران وجود دارد و برای خود من هم این مسیر کشف و شهود است.

عظیمی نژاد در پایان اظهار کرد: من در سریال «پایتخت ۵» به دستاورد عظیمی رسیدم. ما منطقه ای در ترکیه داریم به نام کارادنیز که با کتولی مازندران شباهت بسیار دارد. بین موسیقی و چهره ساکنان این مناطق هم شباهت بسیار وجود دارد که بسیار برایمان عجیب بود. البته در ساختار و بستر موسیقی هر کدام از این مناطق شاخ و برگ هایی دارد که مختص آن منطقه است و آن را منحصر به فرد کرده است. روی این موضوعات خیلی می شود کار کرد.

منبع: ایسنا

18