داستان‌های روزمره دختران کانونی‌ هرمزگان دستمایه طنزمجازی

در این نشست که با حضور ۲۵ نفر از اعضا و پنج مربی ادبی با تاکید بر فرم در داستان طنز و توجه به زبان معیار بحث و گفتگو شد، ۱۳ نفر از اعضا منتقد در این بحث و گفتگو مشارکت کردند و نظرات خود را درباره داستان‌ها بیان کردند.

و اما شاخص‌ترین مباحثی که در این نشست مدنظر قرار گرفت انتخاب طرح‌های اولیه یا سوژه‌های اجتماعی بود که اعضای نوجوان با توجه به دنیای پیرامون خود، آن‌ها را انتخاب و به خلق اثر پرداخته بودند و توجه به شرایط اجتماعی، اتفاقات و چالش‌ها داستان‌ها را جذاب‌تر کرده بود.

سوگند عظیمی عضو ۱۵ساله مجتمع آفرینش بندرعباس از جمله این اعضا بود که با داستان طنز«مامانِ یه خوشبخت» در این برنامه شرکت کرد و در این داستان راوی ویژگی‌های خاص مادرانی است که وقتی می‌خواهند بازار بروند یا به مهمانی دوستانه خود به فرزندانشان می‌گوید به دکتر می‌روند و با آوردن اسم آمپول، فرزند را راه افتادن دنبال مادر منصرف می‌کنند.

«عمه‌مان را گرفتن» عنوان داستان بیتا بهزادی نوجوان ۱۵ساله از مرکز شماره چهار بندرعباس بود که روایتگر داستانی از خواستگاری عمه‌ است که با زبانی طنز به ویژگی قصاب محله به عنوان خواستگار عمه و معیارهای انتخاب خواستگارها از سوی عمه پرداخته است.

«نامه‌ای به خدا» اثرداستانی هدیه شفیعی ۱۷ ساله از بندرعباس است که با زبانی طنز باعث و بانی بد بیاری‌های خود را مادرش می‌داند که با جیغ‌های بلندش باعث شده او تا الان دانشمند بزرگی نشود چرا که مادرش هروقت او را در آشپزخانه یا انباری مشغول کشف و ساخت ماده جدیدی دیده با جیغ‌های مشهورش کاری کرده که تمام ابداعات و اختراعات از سر او فرار کنند.

و اما پرنیان اسماعیلی از گروه سنی (ج) مرکز قشم طنز داستانی خود را با اسم «خودم، خودش را خرید» کاراکتر(شخصیت) دختری به اسم لی لی را با موهای کوتاه و سیاه، صورت گندمی و آفتاب خورده دماغی چاق و بزرگ مثل هلو و بدنی لاغر و اسکلتی که همه او را دماغ صدا می‌کردند را روایت کرد که همیشه حسرت خوشگل بودن را می‌خورد.

نقد داستان‌ها و اشاره دختران نوجوان به افزایش قیمت گوشت با زبان طنز

فرزانه نام‌آور در نقد داستان «مامان یه خوشبخت»، نخستین منتقد نوجوان در کانون شماره چهار بندرعباس، از انتخاب اسم مناسب برای این داستان ابرازرضایت کرد و به دلیل انتخاب اسم بوده که حس کنجکاوری وی برانگیخته شده و او را وادار به خواندن داستان کرده است.

وی با بیان این جمله که مادر در بیشتر داستان‌ها وجود دارد، گفت: هر داستان طنز یه جنبه دردآلود دارد و یک جنبه طنز و نویسنده این داستان سعی کرده بود جنبه درد را به صورت طنز بیان کند اما جنبه طنز این داستان همچنان نیاز به تقویت دارد.

این عضو کانون شماره چهار بندرعباس، جمله‌بندی‌های داستان را نقطه ضعف داستان عنوان کرد و بیان داشت: به عنوان مثال "و برمی‌گردیم توی تخت یا روی مبل پیش گوشی هامون" جمله نامرتبی است.

نام‌آور خطاب به سوگند عظیمی نویسنده این داستان طنز گفت: در داستانت بی‌توجهی مامانت نسبت به خودت را خوب بیان کرده بودی به ویژه قسمت آخر آن که جای خوبی تموم شده بود.

فاطمه شاه‌حسینی از مرکز آفرینش نیز در نقد این داستان، شخصیت‌پردازی داستان را جذاب عنوان کرد و بیان داشت: معنی عنوان داستان مادر یک شخصی می شود که خوشبخت است اما به نظر من عنوان داستان بی‌معنی است یا حداقل می‌توانست از واژگان بهتری استفاده کند مثلا بجای کلمه یه از یک (یکنفر) استفاده کند.

وی ادامه داد: مقدمه داستان کوتاه و مختصر و مفید بود، اما ژانر داستان مشخص نیست چون نویسنده باید ژانر را در پایان عنوان حتما بنویسید تا خواننده بداند در خصوص چه ژانری می‌خواند یعنی ژانر داستان باید از همان ابتدا باید مشخص می‌بود.

این عضو کانون معتقد است: نویسنده این داستان اگر از رویاهای دست‌نیافتنی در داستان در زمان خواب بیشتر بهره می‌گرفت، طنز داستان جذاب‌ترمی‌شد.

شاه‌حسینی افزود: زاویه دید از زبان اول شخص مفرد بود و برای یک رمان این یک امتیاز مثبت است که نویسنده توانسته بود این قانون را رعایت کند اما تعداد دیالوگ‌ها کم بود.

قدیرمحسنی، نویسنده داستان‌های طنز در نقد نظرات اعضا خطاب به نوجوانان این نشست گفت: لطفا در داستان‌ها به جز در دیالوگ‌ها از زبان ادبی استفاده کنید.

ریحانه میرشکاری، به عنوان منتقد داستان «عمه‌مان را گرفتن» معتقد است: طنزنویسی را نمی‌توان گرفتار قاعده و قانون کرد زیرا در سایه شکستن قاعده‌هاست که شکل می‌گیرد و آثاری خلق می‌شود.

وی ادامه داد: مهم‌ترین گام انتخاب قالب بر ایده اولیه است، فکر اولیه داستان که در موزد شخصیت عمه‌ای که مجرد بود و دوست داشت ازدواج کند، ایده‌ خوبی است، داستان شروع طنز جالبی دارد و نویسنده این اثر از ابتدای داستان شروع به طنزنویسی کرده تا مخاطب میل و رغبت بیشتری به مخاطب برای خواندن داستان بدهد.

به گفته وی، در این داستان شخصیت‌پردازی قوی است و دیالوگ‌ها داستان را پیش برده است.

این عضو کانون ابرازداشت: چون داستان کوتاه است گره در ابتدای آن اتفاق افتاده که به دلیل قیمت بالای کالاهای اساسی مثل گوشت، داماد از ادامه ازدواج منصرف شده و پایان داستان، یک پایان طنز و بسته‌ای است، شخصیت‌های عادی را وقتی در شرایط عادی قرار دهیم و نقش‌های سنتی افراد را تغییر دهیم، طنز اتفاق می‌افتد.

راضیه علیزاده،عضو کانون شماره چهار بندرعباس نیز در نقد این داستان، وجود دیالوگ‌های عامیانه‌نویسی در برخی از جملات را نوعی تناقص‌گویی برخلاف اسم داستان دانست.

وی توصیف چهره‌ و شخصیت داستان عمه با چهره قصاب محله را توصیف اضافی دانست درحالی که نویسنده داستان برای برقراری با چهره عمه در ابتدا هیچ توصیفی از چهره‌ عمه ارائه نداده ضمن اینکه اگر ماجراها کمی طولانی‌تر بود، به جذابیت داستان بیشتر کمک می‌کرد.

متین کرم‌پور دیگر نوجوان نقد کننده این داستان معتقد است: نویسنده در داستانش از نمادهای طنز ملموسی مثل دلایل بالا رفتن قیمت‌ها و همچنین استفاده از تشبیه و اغراق‌ها در داستان استفاده کرده که به ارتباط مخاطب با داستان کمک می‌کند.

به گفته وی، تصویرسازی کمک زیادی به مخاطب را بیشتر تشنه خواندن و ادامه داستان می‌کند، زیرا روند داستان باید به گونه‌ای پیش برود که هر لحظه منتظر خندیدن و خواندن اتفاق بعدی باشد و بنظرم استفاده از تصویرسازی‌ها باید بیشتر می‌بود.

مهرشاد آذری کانون شماره‌ چهار بندرعباس نیز معتقد است: داستان عمه‌مان را گرفتن، داستانی طنز به همراه نکاتی جذاب است که به برخی اشتباهات کوچک با بازخوردی وحشتناک نیز اشاره دارد.

وی افزود: یکی از نکات جالب داستان اشاره به افزایش قیمت هاست که منجر به جدایی عمه خانم از خواستگار اولش شده لذا این نکته را گوشزد کرده که علاقه به تنهایی همچو ایمان بدون عمل در زندگی زوج‌ها کافی نیست.

این عضو نوجوان کانون پرورش فکری هرمزگان، خشونت در ازدواج را یکی از نکته‌های مهم این داستان طنز دانست و عنوان کرد: نویسنده با زبان طنز نکته‌ای را بازگو کرده و آن اینکه؛ شخصیت داستان برای رهایی از برخورد قانونی تن به ازدواجی اشتباه می‌دهد که پایان آن طلاق است.

قدیر محسنی، استاد این نشست در جمع‌بندی نظرات اعضا از این داستان نیز گفت: داستان‌ها از یک فرم و یک محتوا تشکیل شده، محتوا بیشتر به روحیه نویسنده برمی‌گردد و مضمونی را انتخاب می‌کند

وی ادامه داد: فرم شیوه نوشتن محتواست، محتوا را به شیوه‌ای نوشته می‌شود که مخاطب بهتر داستان را حس و درک کند، در فرم داستان باید بیشتر دقت شود، زبان داستان نباید عامیانه باشد مگر در دیاگ ها از کلمات شکسته در داستان پرهیز شود.

این نویسنده داستان‌های طنز با بیان اینکه طنز را می‌توان یاد گرفت اما کار طنزپرداز سخت‌تر و جراتش بیشتر است، افزود: شیوه نوشتاری این داستان شبیه گزارش و خاطره شده و از ادبی بودن داستان فاصله گرفته است.

"نامه‌ای به خدا"؛ سوژه‌ای معمولی با چاشنی طنز

انیس موحدی نیز در نقد طنز "نامه‌ای به خدا" به جنبه‌های مثبت و منفی داستان اشاره کرد و گفت: جنبه مثبتی این اثر استفاده از تصویرهای داستانی مثل "مادر سیخی را برداشت و دنبالم دوید"، است.

این عضو کانون پرورش فکری افزود: من به عنوان خواننده این داستان دوست داشتم بیشتر در داستان با کشمکش و دیالوگ روبرو می‌شدم.

وی عنوان کرد: به نظرم اثر به نثر نزدیک‌تر است چون در طول داستان فقط شخصیت مادر را روایت می‌کند و اوج و نقطه مشخصی در طول متن دیده نمی‌شود اما از نظر یک اثر ادبی طنز زیبا با زبانی ساده است که به راحتی خواننده را در برخی جاها وادار به خندیدن می‌کرد.

متینه سادات جلیلی یکی از اعضای نوجوان مرکز شماره یک بندرعباس نیز که کلیت داستان هدیه رو دوست داشته و از شخصیت حمید پسربچه هشت ساله را به قدری پخته دیده چون به مامانش می‌گوید بیا باهم منطقی صحبت کنیم برای همین شخصیت اصلی داستان برایش جالب و لذت‌بخش است.

وی ادامه داد: راحتی کلام در این داستان به خوبی حس می‌شد زیرا از یک سوژه معمولی یک اثر با چاشنی طنز خلق می‌شود که برای کودکان و نوجوانان می‌تواند جذاب باشد، مثلا به طور معمول بچه‌ها در ذهن خودشان به کشف و اکتشاف فکر می‌کنند و خود را یک دانشمند می‌دانند درحالی که خانواده این دسته بچه‌ها به خرابکار معروف هستند.

این عضو نوجوان کانون معتقد است: وقتی چنین شخصیتی با زبان طنز به یک داستان تبدیل می‌شود برای مخاطب جذاب خواهد بود به خصوص وقتی خواهر و برادر کوچک‌تر از خود داشته باشیم واقعا می‌تونیم جذابیت شخصیت آن داستان را بهتر درک کنیم.

"خودم، خودش را خرید"

و اما آخرین داستان این نشست که در بوته نقد دختران نوجوان عضو انجمن داستان نویسی کانون پرورش فکری کودکانونوجوانان قرار گرفت، داستان"خودم، خودش را خرید" پرنیان اسماعیلی از گروه سنی (ج) مرکز قشم بود که در نقد آن یلدا یوسفی عضو کانون مرکز شماره چهار گفت: از اسم داستان مشخص است که شخصیت داستانی یک دختر خارجی است، لذا توصیف مغازه‌ها و آدم‌ها ضعیف بود.

به گفته این عضو نوجوان کانون قشم، در داستان استفاده از هلو برای دماغ مناسب نیست درحالی که می‌شد از اسم گلابی در داستان می‌شد.

اما قدیر محسنی نویسنده و کارشناس این نشست ادبی در جمع‌بندی نظرات افزود: داستان را زیاد طنز ندیدم و بیشتر سوررئال بود و فضای ذهنی پرقدرتی داشت.

هرمزگان نخستین استان دارای انجمن طنز نوجوان است

دوران کودکی سرشار از تخیل، شادابی، نشاط و سلامت است و این دوران نقش به‌سزایی در پرورش روحیه ادبی آن‌ها دارد.

در کانون‌های فکری، کودکان از سنین ۷ تا ۱۸ سال فعالیت دارند و این رده‌بندی سنی براساس تعریفی است که از کودک و نوجوان در سطح بین المللی صورت گرفته است.

کارشناس ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرمزگان در این باره گفت: در این دوره ،خواسته کودکان از مربیان این است که فعالیت آن‌ها را هدفمند کرده و با ایجاد انگیزه‌ها به شکل دادن، اهداف برای آینده آماده سازند.

فاطمه غلامزاده نخلی بیان داشت: استان هرمزگان نخستین استان دارای انجمن طنز نوجوان است که۴۲ نوجوان از سراسر استان هرمزگان عضو انجمن مجازی طنز هستند.

وی ادامه داد: انجمن طنز خلیج فارس نخستین انجمن نوجوان در زمینه طنز در مراکز کانون پرورش فکری کشور است.

کارشناس ادبی کانون پرورش فکری هرمزگان عنوان کرد: به جز انجمن طنز یک انجمن شعر و داستان مجازی برای سراسر نوجوانان استان داریم که افرادی از شهرستان‌های هرمز، قشم و فین در آن عضو هستند و فعالیت‌های ادبی دارند.

غلامزاده نخلی گفت: در این انجمن‌ها از نویسندگان و شاعران مطرح کشور به صورت مجازی استفاده می‌شود و توصیه می‌کنم نوجوانان علاقه‌مند در این حوزه با ارائه آثار خود در این انجمن‌ها فعالیت کنند.

وی در بخش دیگری بیان داشت: طنزنویسی با هدف ایجاد تنوع در فعالیت‌های ادبی نوجوانان و جذب و پایدارسازی آنان در کتابخانه‌های تخصصی کانون پیش‌بینی شده است.

این کارشناس ادبی افزود: آفرینش در زمینه طنز باعث ایجاد تقویت نگاه منتقدانه در راستای رشد اجتماعی و بهبود شرایط است، لذا نوجوانان با بروز احساسات می‌توانند با ابزار طنز به کشف و بیان هنرمندانه مسائل پیرامونشان بپردازند.

دومین جشنواره منطقه‌ای طنز کودک و نوجوان خلیج‌فارس مجازی برگزار می‌شود

غلامزاده نخلی خاطرنشان کرد: نوجوانان به دو شیوه می‌توانند در این انجمن‌های ادبی عضو شوند، افرادی که عضو کانون پرورش فکری هستند و از دوران کودکی تا نوجوانی با حضور در کارگاه‌های شعر و داستان شروع و بعد وارد انجمن‌های ادبی می‌شوند یک پروسه فرآیندی مستمر را طی می‌کنند.

وی ادامه داد: گاهی نوجوانان اهل قلم و توانمند در استان به دلیل داشتن روحیات خاص بعد از بررسی آثار آنها پذیرش آن‌ها در انجمن‌های شعر، داستان و طنز انجام می‌شود.

این کارشناس ادبی در کانون پرورش فکری در خصوص فرآیند پیوستن نوجوانان در انجمن طنز نیز گفت: مردم هرمزگان در مکالمات روزمره خود افرادی طناز هستند به همین دلیل در راستای جذب و پایدارسازی، هشت سال پیش با آغاز آموزش طنز در کارگاه‌های کانون، با استقبال زیادی در حوزه کودک و نوجوان روبرو شدیم.

غلامزاده نخلی افزود: بعد از برگزاری چنین دوره کارگاه‌های طنز به صورت چهارسال متوالی در حوزه شعر و داستان جشنواره‌های استانی طنز برگزار شد که در سال گذشته(۹۸) نخستین جشنواره منطقه‌ای طنز کودک و نوجوان خلیج‌فارس با حضور استان‌های کرمان، یزد، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی به میزبانی استان هرمزگان برگزار شد و امسال نیز این جشنواره منطقه‌ای به صورت مجازی برگزار می‌شود.

در دوره نخست این جشنواره اعضای مرکزهای فرهنگی هنری کانون پرورش فکری، دانش آموزان مقاطع دوره اول و دوم ابتدایی و متوسطه اول و دوم شامل کودکان و نوجوانان ۷ تا۱۸سال در گروه های سنی ب(۷سال به بالا)، ج(۱۰سال به بالا)، د(۱۲ سال به بالا)و گروه سنی ه (۱۴ سال تا۱۸) در این جشنواره شرکت کردند.

در آیین پایانی نخستین جشنواره منطقه‌ای طنز کودک و نوجوان خلیج فارس که اردیبهشت ماه سال ۹۸ به میزبانی استان هرمزگان برگزار شد، از ۱۸ نفر از برگزیدگان شامل( ۱۲ اثر برگزیده در بخش داستان و ۶ اثر برگزیده در بخش شعر) تجلیل شد.

در این جشنواره در بخش داستان از استان هرمزگان الناز دهقانی، فریما عبدی و سارا غیاثی از بستک، پرنیان اسماعیلی از قشم، فرزانه نام آور، سوگند عظیمی و هدیه شفیعی وبیتا مجیدی از بندرعباس برگزیده شدند.

همچنین نازنین زهرا شهریاری، مریم جهان طلب و سمانه خدایی از خراسان جنوبی و مائده استوار از یزد به عنوان دیگر برگزیدگان بخش داستان این دوره از جشنواره معرفی شدند.

در این بخش (داستان) همچنین صوفیا محسنی از بستک، غزل نیکو از قشم، مریم ذاکری از هرمز، نازنین فاطمه نوری از کرمان، انیس موحدی و راضیه علیزاده از بندرعباس، «محدثه ذوالفقاری از خراسان جنوبی و رها نارویی از زاهدان شایسته تقدیر شدند.

در بخش شعر نیز از۶ برگزیده این جشنواره یاسمن امینی، نادیا قاسمیان و فاطمه کارگر از شهر بابک کرمان، زهرا دادی زاده و امین صمدی از بندرعباس و فائزه ملکی از یزد برگزیده شدند.