افزایش ۶ برابری ظرفیت آب شیرین کن های هرمزگان با تلاشی ۸ ساله
ظرفیت آب شیرین کن ها در استان هرمزگان تا سال ۹۲ حدود ۱۵میلیون مترمکعب بوده که در اوایل سال ۱۴۰۰ به همت دولت و حمایت ویژه از بخش خصوصی این میزان با افزایش ۶ برابری به ۹۵ میلیون مترمکعب در سال رسیده است.
استان هرمزگان همچنین تا سال ۹۲ از ظرفیت ۲۰ سایت آب شیرین کن بهره می‌برد و این میزان در سال ۹۹ یعنی اواخر دولت دوازدهم به ۴۷ سایت فعال رسیده است که در این راستا آبفای هرمزگان به عنوان یکی از شرکت‌های پیش رو در زمینه استفاده از تکنولوژی شیرین سازی آب دریا در سطح کشور شناخته شده است.
طبق اعلام کارشناسان اقتصادی حوزه آب، شاخص‌های بحران آب در استان هرمزگان نسبت به متوسط کشوری، نامطلوب بوده و راه‌های دیگر انتقال آب از حوزه‌های داخلی و بهره‌برداری بی رویه از آب‌های زیرزمینی نیز در این استان به صرفه نیست لذا مسوولان استانی و کشوری با پیمایش زیرساخت‌های تامین آب، اقدام به احداث آب شیرین کن‌ها کرده‌اند.
مسوولان و خبرگان حوزه آب نیز براین باورند که هرمزگان با توجه به دسترسی به آب‌های آزاد خلیج فارس و دریای عمان و داشتن ۲ هزار و ۲۳۸ کیلومتر نوار ساحلی در استان، بیشترین استفاده از شیرین سازی آب دریا را دارد که آب شیرین کن‌ها بویژه در دهه اخیر نخستین گام موثر برای حل بحران آب در منطقه مرزی و ساحلی بوده است.
البته از سال ۹۲ موضوع احداث آب شیرین کن‌های بزرگ (یکصد هزار مترمکعبی و یک میلیون مترمکعبی) در بندرعباس در دستورکار دولت تدبیر و امید قرار گرفت که این اقدام جهت تامین آب پایدار از محل شیرین سازی آب دریا و کاهش آب این کلان شهر از سدهای میناب و شمیل و نیان صورت گرفت.
نهضت افزایش شیرین سازی آب دریا از سال ۹۹ با بهره برداری از طرح آب شیرین کن یک میلیون مترمکعبی بندرعباس جدی تر شد که با اجرایی شدن آن علاوه بر استان هرمزگان، زمینه انتقال آب به استان‌های مرزی و شمالی کشور نیز فراهم شد تا از وضعیت بی آبی نجات یابند.
آب شیرین کن‌های ۱۰۰ هزار و یک میلیون مترمکعبی نجات بخش آبی هرمزگان و کشور
هرچند با توجه به خشکسالی‌های ۲ دهه گذشته و تنش آبی در هرمزگان تاکنون ۴۷ سایت آب شیرین کن فعال به کمک آبرسانی در این استان آمده است اما آب شیرین کن‌های بزرگ ۱۰۰ هزارمترمکعبی و یک میلیون مترمکعبی در بندرعباس برای نجات آبی این منطقه ساحلی و دیگر استان‌های شمالی و مرکزی کشور در دستورکار دولتمردان قرار گرفت.
عملیات احداث آب شیرین کن ۱۰۰ هزار مترمکعبی در نزدیکی صنایع غرب هرمزگان با سرمایه گذاری ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد ریالی بخش خصوصی و با ظرفیت ۲۰ هزار مترمکعب در شبانه روز در سال ۹۱ کلنگ زنی شد که در ۲ مرحله (مرحله نخست این طرح آذرماه سال ۹۷ با حضور معاون اول رییس جمهوری و وزیر نیرو و مرحله نهایی آن نیز سال ۹۹ ) به بهره برداری رسید.
عملیات اجرایی آب شیرین کن یک میلیون مترمکعبی نیز که از آن به عنوان طرح ملی شیرین‌سازی و خط انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی یا همان «ساقی کوثر» یاد می‌شود، از سال ۹۲ با هدف تامین بخشی از نیاز آب صنعت، کشاورزی و شرب استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد آغاز شد که مرحله نخست این ابرپروژه ۱۶ آبان ۹۹ و مرحله دوم آن نیز ۲۴ اسفندماه ۹۹ با دستور ویدئوکنفرانسی رییس جمهوری درغرب بندرعباس به بهره برداری رسید تا نجات بخش هرمزگان و حیات کویر مرکزی باشد.
مگا پروژه انتقال آب خلیج فارس به عنوان طولانی ترین خط انتقال آب در کشور به طول ۸۰۰ کیلومتر از غرب بندرعباس آغاز شد و با وجود اینکه از سه استان هرمزگان، کرمان و یزد می‌گذرد اما نزدیک به ۱۷ استان از مزایای آن بهره خواهند شد.
سهم هرمزگان از این پروژه‌های آبی که در قالب الف . ب ایران وزارت نیرو صورت گرفت، ۴۰ هزار مترمکعب معادل حجم تولید ۵۰ روز در طول یک سال بوده است اما با همین میزان سهمیه، ۴۰ درصد نیاز آبی شهر بندرعباس و بندرخمیر و روستاهای اطراف تامین می‌شود و صنایع هرمزگان نیز دغدغه کمبود آب نخواهند داشت.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب هرمزگان با اشاره به اینکه در آینده از شیرین سازی آب دریا به عنوان یک مساله ساده و بومی به آن نگاه خواهد شد، گفت: هم اکنون با احداث این آب شیرین کن‌ها،۶۰ میلیون مترمکعب از حجم آبی استان را از محل آب‌های سطحی و زیرزمینی کاهش داده‌ایم.
امین قصمی اظهارداشت: باتوجه به اینکه در این برهه زمانی که آب آشامیدنی ۳۶۵ حلقه چاه، ۱۸ دهنه چشمه و قنات و ۱۰۰ حلقه چاه آب کشاورزی خشک شده است و همچنین در سال زراعی جاری نیز به دلیل کاهش بارندگی ذخایر آبی سدهای استان کاهش یافته و آب برخی از سدها رو به پایان است، وارد مدارشدن این آب شیرین کن‌ها بسیار ضروری بوده است.
وی ابرازداشت: وجود این آب شیرین کن‌ها، اتفاق خوبی برای رفع کمبود آب در استان هرمزگان و حتی کشور به شمار می‌رود که ضمن ظرفیت سازی جدید، باعث خواهد شد میزان برداشت آب از منابع شرق هرمزگان نیز کاهش یابد.
مدیرعامل آبفای هرمزگان یادآورشد: با تامین آب شهر بندرعباس از محل آب شیرین کن‌های یک میلیون مترمکعبی و یکصد هزار مترمکعبی، مشترکان این شهر از آب سد استقلال میناب بی نیاز شده و این ظرفیت می‌تواند در منطقه مورد استفاده قرار گیرد که به پایداری آب شرق استان نیز کمک خواهد شد.
وی بیان داشت: علاوه بر این، درحال حاضر طرح‌هایی شامل ۱۰ سایت آب شیرین کن به ظرفیت ۲۰ هزار مترمکعب در شبانه روز برای تامین آب ۱۰۰ روستا در مناطق مختلف استان هرمزگان نیز در دست اجرا می‌باشد که با تکمیل این طرح‌ها جمعیتی افزون بر ۷۵ هزار نفر روستایی از منابع آب پایدار بهره‌مند می‌شوند.
مدیرعامل آبفای هرمزگان با اشاره به احداث آب شیرین کن کرگان میناب نیز گفت: با احداث این آب شیرین کن، میناب به منابع متعدد تامین آب دسترسی خواهد داشت که کمک شایانی به بهبود وضعیت آب مناطق مختلف این شهرستان و شرق هرمزگان خواهد کرد.
قصمی، همچنین با اشاره به تنش‌های آبی درغرب هرمزگان نیز اظهارداشت: برای تامین آب بستک و پارسیان، احداث آب شیرین کن در دستورکار است که کمبود آب این مناطق را مرتفع می‌کند.
مدیرعامل آبفای هرمزگان اظهارداشت: برای تامین نیاز آبی شهر و روستاهای بندرسیریک و کوهستک میناب نیز از سال گذشته اقدام‌های لازم صورت گرفته است که امیدواریم بخشی از این طرح‌ها تا پایان سال ۱۴۰۰ به بهره برداری کامل برسد.
وی با اشاره به اینکه دغدغه اصلی آبفای هرمزگان آبرسانی به همه مناطق استان بویژه روستاها و مناطق دوردست است، اظهارداشت: شرکت آب و فاضلاب برای همه مناطق استان برنامه ریزی کرده و با توجه به منابع مالی، طرح‌های آبرسانی جدید تعریف و اجرا خواهد شد.
آب شیرین کن‌ها چاره ساز بی آبی در هرمزگان
از آنجایی که زنگ خطر بی آبی در هرمزگان و به تبع آن سایر استان‌های کشور از چندین سال قبل بویژه از سال گذشته که بارندگی استان به صفر رسید، به صدا درآمده است لذا بهترین چاره برای این کار در کنار صرفه جویی مصرف آب در بخش شرب، کشاورزی و صنعتی، انتقال آب از دریا و شیرین سازی آن، است.
مدیرعامل آب و فاضلاب هرمزگان در این راستا با بیان اینکه این شرکت با اجرای طرح‌های نمک زدایی توانست بخشی از مشکلات تامین آب در مناطق دارای تنش آبی استان را مرتفع کند، بیان داشت: بارش پارسال در هرمزگان نسبت به متوسط سال قبل آن ( سال۹۸)، ۹۵ درصد کاهش داشته و باعث شده تا این استان به اقلیمی که ذات آن است، برگردد.
قصمی افزود: استان هرمزگان بواسطه استانی خشک و کم بارش، همواره با مشکل کمبود آب مواجه است و این شرایط بحرانی بویژه در تابستان پیش رو قابل لمس‌تر است که راهی جز بهره برداری از نعمت خدادادی دریا نیست.
وی ادامه داد: کاهش شدت بارندگی در کنار حفر چاه‌های غیرمجاز و استفاده بی رویه از منابع آب‌های زیرزمینی در مناطق مختلف هرمزگان که افت سطح آب زیرزمینی و خشک شدن بسیاری از رودخانه‌ها، چشمه و قنات‌ها را بدنبال داشته است، توجه ویژه و شتاب در سرمایه گذاری به منظور استحصال آب شیرین از دریا را بسیار ضروری ساخته است.
این مقام مسوول در حوزه آب و فاضلاب هرمزگان اظهارداشت: با کاهش شدید بارندگی در سال زراعی (۱۴۰۰-۱۳۹۹) زمزمه‌های کاهش شدید آب در پشت سدها و منابع زیرزمینی به گوش می‌رسد و در این شرایط آنچه مورد توجه قرار می‌گیرد ظرفیت آب شیرین کن‌ها و نمک زدایی آب دریاست که در سال‌های اخیر در استان و بویژه بندرعباس ایجاد شده است.
قصمی ادامه داد: در حال حاضر سالیانه ۴۵.۶۰۰ میلیون مترمکعب منابع آب شرب هرمزگان از طریق تاسیسات نمک زدایی تامین می‌شود به طوری که هم اکنون ۲۶ درصد از نیاز آبی استان از طریق شیرین سازی آب دریا و ۷۴ درصد آن از طریق منابع سطحی و زیرسطحی تامین می‌شود.
این مسوول در حوزه آب هرمزگان ادامه داد: همچنین با وارد مدار شدن ظرفیت آب شیرین کن‌ها در شهرهای بندرعباس، بستک، درگهان و پارسیان تا پایان سال ۱۴۰۰، افزون بر۶۰ درصد آب استان از طریق تاسیسات شیرین سازی تامین و ۴۰ درصد مابقی نیز وابسته به آب‌های سطحی و زیرسطحی خواهد بود.
هرمزگان، چشمه جوشان تولید آب شیرین در کشور
استان هرمزگان با اجرای پروژه‌های بزرگ انتقال آب خلیج فارس و نمک زدایی و تصفیه آب دریا در بندرعباس هم اکنون به چشمه جوشان تولید آب شیرین در کشور تبدیل شده است.
البته استقرار صنایع بزرگ مثل پالایش‌های نفت وگاز، فولاد، آلومینیوم، کشتی سازی و سایر صنایع پایین دستی و ایجاد شهرک‌های اقماری درهرمزگان، زمینه را برای مصرف بیش از آب بالا برده است و سدهای موجود نیز جوابگوی این نیاز عظیم نبوده لذا چاره‌ای به غیر از شیرین سازی آب در استان هرمزگان نیست.
استاندار هرمزگان در این راستا با اشاره به افزایش ۶ برابری ظرفیت شیرین سازی آب دریا در استان تا اواخر سال ۹۹ گفت: این میزان تولید، معادل نیمی از مصرف آب شرب استان بوده و به عنوان یکی از بزرگترین خدمات دولت در این منطقه به شمار می‌رود که در راستای تامین آب پایدار مناطق اجرایی شده و برای سالیان متمادی، مشکل کمبود آب را رفع می‌کند.
فریدون همتی باتوجه به کاهش بارندگی و کمبود منابع آب زیرزمینی درهرمزگان بیان داشت: یکی از مهم‌ترین الزامات توسعه پایدار، دسترسی به منابع آب پایدار است و برای اطمینان از نقش‌آفرینی هرچه بهتر هرمزگان در این زمینه، بزرگترین آب شیرین‌های کشور در استان احداث شده است که با این پروژه‌ها می‌توان این منطقه ساحلی را مهم‌ترین بازیگر عرصه تامین آب کشور دانست.
وی بیان داشت: تامین آب شرب درهرمزگان با تکیه بر پروژه‌های بزرگ شیرین سازی آب دریا درحال انجام است و در این راستا آب شیرین کن‌های بسیار خوبی در بندرعباس راه‌اندازی شده است.
نماینده عالی دولت در استان هرمزگان اظهارداشت: تمام پیشرفت آب شیرین کن‌های ۱۰۰ هزار مترمکعبی و یک میلیون مترمکعبی بندرعباس با مشارکت حداکثری بخش خصوصی شکل گرفته است که نشان از ثبات و امنیت سرمایه‌گذاری در استان دارد.
همتی تصریح کرد: با اقدام‌های انجام شده و در دست اجرا مانند احداث آب شیرین‌کن‌ها، تامین آب شرب استان هرمزگان تا ۳۰ سال آینده تضمین می‌کند و باتوجه به دسترسی آسان و نزدیکی به دریا درحال حاضر تامین آب از این طریق تنها راه نجات استان از بحران بی آبی است.
وی با تاکید بر سرعت گرفتن ساخت آب شیرین کن‌ها در هرمزگان خاطرنشان کرد: صنعت شیرین سازی آب در استان هرمزگان به طور کامل بومی شده و روز به روز در حال توسعه است که پایداری آبی را با برنامه‌های پیش رو ایجاد خواهد کرد.
دسترسی به آب دریا فرصتی برای توسعه کشور
با توجه به خشکسالی بیش از ۲ دهه در کشور و کمبود شدید آب درمناطق مرکزی، طرح احداث انتقال آب خلیج فارس یکی از راه‌های نجات این مناطق از وضعیت بی آبی بود و در سال ۹۹ با ابتکار عمل دولت یک فرصت برای توسعه کشور فراهم آورد.
وزیر نیرو روز های اخیر در مراسم بهره برداری از ابرپروژه انتقال آب خلیج فارس به استان‌های مرکزی گفت: امروز شیرین سازی آب دریا یکی از پروژه‌های مهم در جهان محسوب می‌شود و دسترسی کشور به دریا در شمال و جنوب کشور، توفیق بسیار بزرگی است.
رضا اردکانیان در خصوص شیرین سازی آب دریا و انتقال آب خیج فارس افزود: در دولت تدبیر و امید مطالعه انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به ۱۷ استان کشور آغاز شد که اکنون به انتها رسیده است؛ استان‌هایی (۱۷ استان) که سالیانه ۶۰ میلیارد مترمکعب مصرف آب سطحی و زیرزمینی دارند که ۲ میلیارد مترمکعب آن در بخش صنعت مصرف می‌شود.
وی بیان داشت: مطابق برنامه توسعه ۳۰ ساله، مصرف آب در بخش صنعت در این استان‌ها به بیش از سه میلیارد مترمکعب افزایش خواهدداشت و محاسبات نشان داده بخش صنعت سالیانه ۹۵۰ میلیون مترمکعب برای مصارف خود کمبود خواهند داشت و به همین دلیل، استفاده از آب دریا یکی از روش‌های تاثیرگذار خواهدبود.
وزیر نیرو اظهارداشت: امروز نیازمند وجود صنایع بزرگی هستیم که تامین آب با این هزینه برایشان موجه باشد و هرچه جلوتر برویم، دیگر نیازی نیست تا به دنبال صنایع جدید باشیم، بلکه باید صنایع مستقرمان را توجیه کنیم که به جای استفاده از آب شرب یا حقابه‌های کشاورزان، به استفاده از آب دریا بپردازند که استمرار، پایداری و توجیه اقتصادی دارد و مطابق ملاحظات زیست محیطی است.
اردکانیان یادآورشد: از حدود ۶۷ سال پیش در ایران نمک زدایی از آب دریا در کشورهای همسایه انجام می‌شد و امروز به دلیل دستیابی به فناوری، امکان اقتصادی کردن چنین طرح‌ها و پروژه‌هایی وجود دارد.
وی ادامه داد: ۲۶ میلیارد مترمکعب آب بدون نمک زدایی به سه استان هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان از محل آب دریای خلیج فارس تخصیص یافت که صرف خنک کردن برج‌های خنک کننده نیروگاه‌ها، آبزی پروری و غیره خواهد شد.
وزیر نیرو درپایان یادآورشد: بیش از ۸۵۰ آب شیرین کن در منطقه خلیج فارس مشغول فعالیت است که ۲۵ مورد آن‌ها آب شیرین کن‌های بزرگ با ظرفیت بیش از ۱۰۰ هزار مترمکعب در شبانه روز است.
شتاب هرمزگان به سمت شیرین سازی آب دریا
بررسی‌ها نشان می‌دهد که از کل منابع آب کشور، حدود ۹۳ درصد برای مصرف بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن و خانگی مصرف می‌شود که با ادامه خشکسالی، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و خشک‌شدن رودخانه‌ها، بعید نیست تا چند دهه آینده، بخش‌های وسیعی از کشور به بیابان مطلق تبدیل شود و به بروز بحران‌های اجتماعی و مهاجرت‌های گسترده بیانجامد لذا باید قبل از این حادثه چاره اندیشید که نوشدارو پس از مرگ سهراب نباشد.
در سه دهه اخیر و بدنبال کاهش باران و تشدید خشکسالی‌ها جهت مقابله با کم آبی صنعت شیرین سازی آب دریا مورد توجه ویژه برنامه ریزان و کارشناسان اقتصادی قرار گرفته است که در هرمزگان بویژه در یک دهه اخیر این صنعت روند رو به رشدی دارد و کام مردم این استان هر روز با توسعه این مهم، شیرین تر می‌شود.
باید گفت که هرچند در استان هرمزگان و بویژه جزیره‌های ۱۴گانه آن از گذشته‌های دور برای تامین و جبران کمبود آب، به سمت شیرین سازی آب دریا حرکت کرده است اما در سال‌های اخیر این روند در این منطقه ساحلی شتاب و سرعت بیشتری به خود گرفته است.
هم اکنون ۳۷ شهر و جزیره با ۳۸۱ هزار مشترک در بخش آب و هفت شهر و جزیره در بخش فاضلاب با ۱۹۳ هزار مشترک از خدمات شرکت آب و فاضلاب هرمزگان بهره‌مند هستند که افزایش ظرفیت منابع آبی از جمله راه اندازی و نصب آب شیرین کن‌ها برای تامین نیاز مشترکان در دستورکار است.
درحال حاضر ۹۹.۸ درصد جمعیت شهری و ۹۶ درصد جمعیت روستایی با پوشش ۷۶ درصدی روستاها از خدمات شرکت آب وفاضلاب هرمزگان استفاده می‌کنند.
منبع: ایرنا
68
