ایران؛ ساحل امن مربیان ناموفق خارجی
سرنوشت مربیان خارجی پس از ترک تیم‌های ایرانی نشان می‌دهد نتایج آنها با تیم‌های کشورمان را می‌توان اوج عملکرد این مربیان دانست.
الغرافه قطر یکی از تیم‌های شکست‌خورده لیگ قهرمانان آسیا 2022 بود. این تیم در ابتدای فصل، شیخ دیاباته را از استقلال به خدمت گرفت و گابریل پیرس و سعید عزت‌اللهی را به‌صورت قرضی از بنفیکا و ویل بولدکلوب جذب کرد. این خریدها برای موفقیت الغرافه در لیگ ستارگان قطر و لیگ قهرمانان کافی نبود و تیم آندره‌آ استراماچونی در هر دو تورنمنت حرفی برای گفتن نداشت.
استقلال با استراماچونی فوتبال زیبایی ارائه می‌کرد و پس از چندین سال بوی قهرمانی می‌داد. با وجود صدرنشینی آبی‌ها، سرمربی ایتالیایی در آستانه دیدار با پیکان تصمیم به ترک ایران گرفت تا اُفت استقلال و تجمع همیشگی استقلالی‌ها مقابل باشگاه آغاز شود. نام وی حدود یک سال سوژه اعتراضات هواداران استقلال بود و مدیران باشگاه با بردن نام او دلبری می‌کردند. این مربی محبوب استقلالی‌ها اما در الغرافه شکست‌های 5 بر یک، 6 بر 4 و 8 بر 2 را تجربه کرد و تیمش صاحب سومین دفاع ضعیف لیگ قطر شد.
مربی 46 ساله ایتالیایی پیش از حضور در استقلال، در جمهوری چک هم موفق نبود و همراه با اسپارتاپراگ، جایگاهی بهتر از پنجمی کسب نکرد تا پس از تجربه کوتاه موفق در ایران، به دوران ناموفق خود بازگردد. استراماچونی مصداق مربیانی است که در ایران برای او سر و دست می‌شکنند و باشگاه‌های کشورمان را به پرداخت مبالغ سنگینی محکوم کرده‌اند، اما در کشور دیگر ناکامی مطلق سهم‌شان بوده است.
اکنون نگاهی به کارنامه مربیان خارجی چند سال اخیر ایران که در خارج از کشور توفیقی نداشته‌اند، می‌اندازیم:
کارلوس کی‌روش
مرد پرتغالی با وجود اینکه ایران را به دو جام جهانی رساند، در جام ملت‌های آسیا نتوانست توفیقی نصیب کشورمان کند. کی‌روش پس از ایران، هدایت کلمبیا را بر عهده گرفت و این تیم با وجود کسب 9 امتیاز در مرحله گروهی کوپا آمه‌ریکا 2019، در یک چهارم نهایی حذف شد. ناکامی‌های کلمبیا با کی‌روش ادامه یافت و شکست‌های 3 بر صفر برابر اروگوئه و 6 بر یک مقابل اکوادور، این مربی را در آمریکای جنوبی به خط پایان رساند.
کی‌روش که سابقه فعالیت در آفریقای جنوبی را داشت، تلاش کرد موفقیت‌های خود در فوتبال را در قاره سیاه تکرار کند و مصر را به‌عنوان مقصد جدید خود برگزید. تیم ملی این کشور با هدایت کی‌روش در جام اعراب به مقام چهارم و در جام ملت‌های آفریقا به نایب قهرمانی رسید. صعود به جام جهانی 2022 می‌توانست کی‌روش را به چهره محبوب مصری‌ها تبدیل کند، اما شکست در ضربات پنالتی مقابل سنگال ناکامی بزرگ دیگری در کارنامه سرمربی پیشین ایران ثبت کرد. با این وجود، زمزمه‌هایی مبنی بر بازگشت مرد پرتغالی به سرزمین فراعنه به گوش می‌رسد.
مارک ویلموتس
«خسارت محض» واژه‌ای است که می‌توان برای قرارداد ویلموتس انتخاب کرد. وی که فوتبال ایران را به پرداخت شش میلیون یورو محکوم کرد و امیدهای مردم برای صعود تیم ملی به جام جهانی را به «مو» رساند، با خروج از ایران به مدت دو سال بیکار ماند و سپس هدایت رجا کازابلانکای مراکش را بر عهده گرفت. شیشه عمر حضور ویلموتس در مراکش پس از سه ماه شکست و این مربی به دلیل نتایج ضعیف، از سمت خود برکنار شد.
گابریل کالدرون
سرمربی پیشین رئال بتیس که دوران ناموفقی را در باشگاه القطر گذراند، از ابتدای لیگ نوزدهم سرمربی پرسپولیس شد تا سرخپوشان، نیم‌فصل اول لیگ برتر را با صدرنشینی به پایان برسانند. سفر بی‌بازگشت کالدرون به آرژانتین سبب شد او دو سال بدون تیم بماند و در بازگشت به کسوت مربیگری، این بار هدایت یکی از تیم‌های درجه دوم امارات یعنی خورفکان را بر عهده گرفت. این تیم با مربی آرژانتینی‌اش در 9 بازی پایانی لیگ امارات، متحمل هشت شکست شد و فاصله چندانی با سقوط نداشت؛ نتایجی که مدیران خورفکان را به پایان همکاری با کالدرون مجبور کرد.
جان توشاک
این مربی اهل کاردیف که دو سال از عالم مربیگری دور بود، در شش مسابقه روی نیمکت تراکتور نشست و 9 امتیاز برای پرشورها به ارمغان آورد. اکنون بیشتر از سه سال و نیم از حضور توشاک در تبریز گذشته و تراکتور، آخرین تیم تحت هدایت این مربی به شمار می‌رود. توشاک اواخر سال گذشته شرایط بدی را می‌گذارند و حتی در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان نیز بستری شد.
جرج لیکنز
لیکنز دیگر مربی تراکتور محسوب می‌شود که آخرین دوران حضورش در دنیای مربیگری را در این تیم تجربه کرده است. آخرین قهرمانی‌های این مربی به قرن بیستم بازمی‌گردد، اما تراکتور با لیکنز نتایج بدی نگرفت و با وجود آغاز مقتدرانه، در جایگاه پنجم جدول لیگ هجدهم ایستاد. وی پیش از حضور در تراکتور، هدایت تیم‌های ملی الجزایر و مجارستان و تیم ساحل مراکش را بر عهده داشت که مجموع بازی‌های او با این تیم‌ها به عدد 15 نمی‌رسد.
وینفرد شفر
با وجود نایب قهرمانی در لیگ برتر و قهرمانی جام حذفی در سال 97، شفر نتوانست استقلال را به توفیق خاصی در لیگ قهرمانان آسیا برساند و پس از شکست مقابل پدیده، از سمت خود برکنار شد. این مربی که در دوران حضورش در استقلال هم محبوبیت قابل توجهی پیدا کرده بود، برای سال دوم قراردادی یک میلیون دلاری با استقلال بسته بود. شفر در ادامه سرمربی بنی‌یاس شد و این تیم را به جایگاه نهم جدول لیگ امارات رساند. وی سپس روی نیمکت الخور قطر نشست و در دومین فصل حضورش در این تیم، به دلیل 9 هفته ناکامی در کسب پیروزی اخراج شد.
مانوئل ژوزه
ژوزه با وجود کارنامه درخشانی که در مصر ثبت کرد، در فعالیت پنج ماهه خود در پرسپولیس موفقیت ویژه‌ای نداشت و تعداد شکست‌های سرخپوشان با این مربی، بیشتر از بردهای آنها بود. وی با شکایت از پرسپولیس، بدهی سنگینی روی دست باشگاه گذاشت و پس از آن سال هم هدایت هیچ تیمی را بر عهده نگرفت. ژوزه پس از جدایی از پرسپولیس تنها به‌عنوان مشاور باشگاه وادی دجله مصر فعالیت کرد.
پائولو سرجیو
با وجود عملکرد ضعیف در نیم‌فصل اول، صنعت نفت آبادان در نیم‌فصل دوم عملکرد خوبی با سرجیو داشت و در رتبه نهم ایستاد. وی فصل بعد، هدایت التعاون عربستان را بر عهده گرفت و در میانه فصل از این باشگاه جدا شد. سرجیو سپس به کشورش بازگشت و سرمربی پورتیموننسه شد که این تیم در میان دو تیم سقوط‌کننده به دسته پایین‌تر قرار گرفت، اما سازمان لیگ این کشور حکم به سقوط ویتوریا ستوبال (به دلیل نقص الزامات برای کسب مدارک حرفه‌ای) داد. سرجیو فصل بعد با پورتیموننسه به مقام چهاردهم لیگ برتر پرتغال رسید و این فصل با وجود دریافت هفت گل از پورتو، تیمش را در رتبه سیزدهم حفظ کرد.
وینکو بگوویچ
کمتر کسی آخرین فعالیت بگوویچ را در تیمی غیرایرانی به یاد می‌آورد. وینکو سابقه هدایت تیم‌هایی چون فولاد خوزستان، پرسپولیس، پگاه گیلان، پاس همدان و مس کرمان را در کارنامه دارد و سال 98 توانست گل‌گهر سیرجان را به لیگ برتر برساند. این مربی در بهمن 1400 به‌عنوان سرمربی شاهین شهرداری بوشهر انتخاب شد، اما دو روز پس از ورود به ایران تصمیم گرفت عطای کار در شاهین را به لقایش ببخشد. آخرین فعالیت وینکو در یک تیم غیرایرانی به 17 سال پیش بازمی‌گردد.
برانکو ایوانکوویچ
مرد پُرافتخار کروات پس از هفت قهرمانی با پرسپولیس تصمیم گرفت ایران را ترک کند، اما هواداران تیم مقصد او به اندازه طرفداران پرسپولیس صبر نداشتند. برانکو تنها در پنج مسابقه روی نیمکت الاهلی عربستان نشست، اما نتایج ضعیفی با این تیم گرفت و خیلی زود از سمتش برکنار شد. سرمربی پیشین تیم ملی ایران در ادامه سرمربی تیم ملی عمان شد که نتایج قابل قبولی با این تیم در انتخابی جام جهانی 2022 گرفت و قراردادش نیز تمدید شد.
