بازیکن - مربی‌ها در جهان و ایران/ "وترن"ها در ورزش کیستند؟
ورزشکاران رشته‌های مختلف وقتی به اواخر دوران بازیگری خود می‌رسند، بعضا به رهبران تیم‌های خود تبدیل می‌شوند و خلاء و فاصله موجود میان مربیان و بازیکنان را در صورت میدان دادن سرمربی‌ها، پر می‌کنند.
"وترن" (Veteran) اصطلاحی است که در زبان انگلیسی به فرد باتجربه در یک حوزه مشخص گفته می‌شود. در لیگ بسکتبال حرفه‌ای آمریکا (NBA) می‌توان تعداد زیادی از این بازیکنان باتجربه را مشاهده کرد که حضورشان در کنار تیم‌های بزرگ، بیش از مباحث فنی و بازیگری، در ارتباط با رهبری این بازیکنان در تیم است که به عنوان بازیکنی که به گروه مربیگری و بازیکنان نزدیک است، خلاء موجود میان این دو بخش را پوشش می‌دهند. البته تبدیل شدن به چنین شخصیتی، نیازمند اعتماد سرمربیان تیم‌ها به این بازیکنان است که چنین قدرت عملی را به بازیکنان خود بدهند و رفته رفته رابطه نزدیکی میان این بازیکن باتجربه و سرمربی تیم به وجود بیاید.
آن‌ها در کنار امر رهبری تیم، پا را فراتر گذاشته و به عنوان کسی که از نظر سنی اختلاف زیادی هم با سایر بازیکنان ندارند، نکات مختلف را عمدتا در ارتباط با مسائل روحی و روانی و حتی در بازی‌های سخت که بازیکنان به مشکل خورده‌اند، یادآوری می‌کنند. اکثر این بازیکنان در هنگام ورود به عرصه مربیگری هم، از شناخت بسیار بالایی از فضای حاکم میان بازیکنان هم مطلع هستند و از این برهه به عنوان یک دوره آموزشی استفاده می‌کنند.
"یودانیس هسلم" مسن‌ترین بازیکن NBA است که به عنوان یک بازیکن – مربی فعالیت می‌کند. هسلم واقعا بازی نمی کند، زیرا در پنج فصل گذشته کمتر از ۲۵۰ دقیقه بازی کرده است. مطمئن نیستیم چرا او در این مرحله به سادگی یک مربی نمی‌شود، اما "میامی هیت" به او اجازه می‌دهد به عنوان یک عضو ارزشمند "فرنچایز" (تیم‌های NBA به این عنوان اطلاق می‌شوند) خود آنچه را که می‌خواهد انجام دهد. او پس از گذراندن تمام دوران ۱۹ ساله NBA خود در این تیم، آن را به دست آورد.
در کنار او، لبران جیمز، کریس پال، کارملو آنتونی، آندره ایگودالا (که امسال با "گلدن استیت واریزر" به قهرمانی لیگ دست یافت) و بسیاری ستاره‌های باتجربه که وجودشان در تیم‌های مختلف، نه به خاطر برتری فنی آن‌ها در قیاس با بازیکنان جوان بلکه توانایی آن‌ها از شناخت شرایط روحی و روانی هر لحظه از یک مسابقه دشوار و سخت است که گره‌گشادی سایر هم‌تیمی‌های خود هم می‌شوند.
*بازیکنان باتجربه در فوتبال اروپا
در دنیای فوتبال هم از این دست بازیکنان کم نیستند. زلاتان ابراهیموویچ در ۴۰ سالگی رهبری میلان را برای رسیدن به اسکودتو برعهده داشت. بازیکن بزرگ سوئدی که در این فصل در بیشتر دقایق هم مصدوم بود، از روی نیمکت و زمین، در داخل رختکن و تمرین عاملی برای تهییج بازیکنان میلان برای شکستن طلسم ۱۰ ساله ناکامی‌های این تیم بود. بازیکنان جوان میلان بارها عنوان کردند که زلاتان اجازه کم کاری و کم انگیزگی را به هم بازی‌های خود نمی‌دهد و تمرین کردن با وجود بازیکن جنگنده‌ای مانند زلاتان که ذاتا بازیکنی خستگی ناپذیر است، کار راحتی نیست.
کریستیانو رونالدو، ستاره ۳۷ ساله شیاطین سرخ در بازگشت به الدترافورد چنین نقشی را برای بازیکنان جوان تیمش داشت. البته وجه تمایز رونالدو این بود که او در این سن و سال هم بهترین بازیکن تیمش بود و سایر بازیکنان برای رسیدن به جایگاه فنی او، باید تلاش بیش از حدی را برای رسیدن به این ستاره پرتغالی انجام می‌دادند. در طول فصل رونالدو بارها با اقدامات خود، موجب برتری انگیزشی شیاطین سرخ شده بود.
خواکین سانچز در بتیس، دیگو لوپز در اسپانیول، جان لوئیجی بوفون در پارما، رودریگو پالاسیو در بلونیا، بن فاستر در واتفورد، ویلی کابایرو در ساتهمپتون، تیاگو سیلوا در چلسی، لوکاش فابیسانسکی در وستهم و اشلی یانگ در استون ویلا از بازیکنان باتجربه و به اصطلاح "وترن" هستند که در کنار بازیگری، نقش کاپیتانی و رهبری تیم را هم ایفا می‌کنند.
*بازیکنان باتجربه در فوتبال ایران
در ایران هم بازیکنانی را می‌توان مشاهده کرد که در عین اینکه عضو گروه بازیکنان هستند، می‌توانند در رهبری تیم به مربیان کمک کنند. البته مربیان ایرانی کمتر به این مسئله واقف هستند و "وترن"ها خیلی در ایران جا نیافتاده‌اند؛ به این معنی که اگر بازیکنی هم به علت افزایش سن از شرایط مسابقه دور شده باشد، در کادر بازیکنان تیم حفظ شود و به مربی و بازیکنان در حین مسابقه کمک کند.
البته بخش اصلی و عمده این مسئله به محدودیت فهرست بازیکنان بالای ۲۵ سال تیم‌ها باز می‌گردد که مربیان ترجیح می‌دهند لیست خود را با بازیکنانی کامل کنند که در هر شرایطی قادر به بازی کردن هستند و میزان مصدومیت آن‌ها کمتر است.
طبیعی است که بازیکن باتجربه به علت افزایش سن، از احتمال مصدومیت بیشتری برخوردار است و کمتر مورد استقبال سایر تیم‌ها قرار می‌گیرد ولی با این همه بازیکنان باتجربه‌ای را هم در ایران می‌توان مشاهده کرد که به طور بالقوه قابلیت تبدیل شدن به بازیکنانی با قابلیت ایفای نقش مربی را هم دارا هستند تا در صورت لزوم و برای مدیریت شرایط تیم در حین مسابقه، پای به زمین مسابقه هم بگذارند و یا بازیکن جوان و حتی باتجربه دیگری را برای حضور در زمین آماده کنند.
سید جلال حسینی در ۴۰ سالگی، یکی از این بازیکنانی است که کمتر به بازی گرفته می‌شود اما شخصیت کریزماتیک خود را در بین گروه بازیکنان پرسپولیس دارد. یکی از پیشنهادهای جدید به او، پیوستن به کادرفنی است تا از حسینی در این زمینه استفاده شود اما نمونه‌های موجود در دنیای بسکتبال، موید این است که جلال حسینی می‌توان به عنوان کسی که همراه با بازیکنان تمرین و بازی می‌کند (هر چند کمتر از هر زمان دیگری)، به مربیان تیمش هم کمک کند.
در کنار جلال حسینی، تعدادی بازیکن باتجربه دیگر هم در لیگ برتر ایران وجود دارد که می‌توان به محمدرضا خلعتبری، محمد قاضی، رضا خالقی فر، لوسیانو پریرا، شهاب گردان، مسعود شجاعی، اکبر صادقی و عبدالکریم اسلامی اشاره کرد که همگی بین ۳۷ تا ۴۰ سال دارند.
بازیکنان باتجربه در دنیای فوتبال، از همین محدوده سنی به مقوله مربیگری نزدیک می‌شوند و رفته رفته تجربه و دانش لازم را به دست می‌آورند تا در زمان لازم، سرمربیگری تیمی را برعهده بگیرند اما در چند سال گذشته و در ایران، بازیکنانی که به خط پایان دوران فوتبال خود رسیده‌اند، به یک باره سرمربیگری را شروع کرده‌اند.
وترن یا بازیکنان باتجربه، می‌توانند از همین دوران رفته رفته ارتباط خود را با مربیان نزدیک کنند و دانش و اطلاعات مربیگری را همراه با نزدیک ماندن به فضای بازیکنان یاد بگیرند.
