از گل استقلال تا تعویض پرسپولیس؛ سکوت داور دربی شکست

سیدمهدی سیدعلی قدیمی‌ترین داور لیگ برتر است که همچنان در سطح اول فوتبال ایران قضاوت خود را ادامه می‌دهد. سیدعلی از لیگ دوم حرفه‌ای در لیگ برتر حضور دارد و در این مدت از فینال جام حذفی تا شهرآورد، تقریبا تمام بازی‌های مهم فوتبال ایران را سوت زده و سابقه چیزی حدود ۲۲۰ داوری در سطح اول فوتبال ایران دارد.

او که متولد شهرری است و دکترای مدیریت ورزشی با گرایش مدیریت استراتژیک در سازمان‌های ورزشی دارد و علاوه‌بر تدریس در دانشگاه، در رده مدیریتی سازمان ورزش شهرداری تهران هم حاضر است، این هفته با خبر رد 9 داور مشهور در تست آمادگی جسمانی بار دیگر به تیتر رسانه‌ها تبدیل شد و در این خصوص به سوالات خبرنگار ما در این‌باره پاسخ داد.

اما سوالات اصلی از داور آخرین دربی برگزار شده، در مورد حواشی پیرامونی این مسابقه بین پرسپولیس - استقلال است که اگرچه طرف پیروز نداشت اما به یکی از جنجالی‌ترین شهرآوردهای تاریخ تبدیل شد. دیداری که با خشم ناگهانی یحیی گل‌محمدی، او را تبدیل به چهره شماره یک مسابقه کرد و سیدعلی را به ضدقهرمان این مسابقه برای طرفداران پرسپولیس.

سیدعلی که در طول فصل برای انجام مصاحبه درباره بازی منع قانونی داشت، حالا در این گفت‌وگو، هرچند محتاطانه به برخی سوالات در مورد دربی پاسخ داده و توضیحات جالبی را ارائه کرده است:

* در ابتدا درباره کلاس‌هایی که برگزار شد؛ صحبت کنید.
سیدعلی: این سمینار با کیفیت خوبی برگزار شد و برای اولین بار پس از دوره‌های اول لیگ برتر بود که برای داوران کت و شلوار در نظر گرفتند تا داوران به‌صورت متحدالشکل به محل برگزاری مسابقات بروند. مدرس اروپایی آوردند و شرایط اسکان و آموزش‌های خوبی مهیا شد که باید این نکات مثبت را به فال نیک گرفت؛ عوامل مختلفی از قبیل حمایت‌های هیئت‌رئیسه فدراسیون، دبیرکل، سازمان لیگ، کمیته داوران، دپارتمان داوران و ... در آن نقش داشتند که به نوبه خودم بابت ایجاد این شرایط مطلوب از آنها تشکر می‌نمایم.

* شما هم با پاس نکردن آزمون آمادگی جسمانی در این کلاس خبرساز شدید.
سیدعلی: در مورد خودم عرض کنم علاوه‌بر اینکه مصدوم بودم، متاسفانه محل تمرین مناسبی (چمن و پیست) در شهر تهران در اختیار داوران وجود ندارد و ما روی آسفالت و در بوستان‌ها تمرین می‌کنیم که متاسفانه باعث مصدومیت من شده است.

* پس علت رد شدن شما این مصدومیت بود.
سیدعلی: بله. من مصدوم بودم و به‌خاطر مصدومیت از ناحیه زانو نتوانستم تست را با موفقیت پشت سر بگذارم.

* برخی داوران می‌گفتند تست‌ها بسیار دشوار بودند.
سیدعلی: هر ساله قبل از شروع فصل از داوران آزمون آمادگی جسمانی گرفته می‌شود و علی‌رغم اینکه مسابقات در سطح ملی (داخلی) برگزار می‌شود آزمون ها بر اساس استانداردهای مسابقات بین المللی برگزار می‌شود.

* در این مدت استراحت خواهید کرد یا در لیگ استانی سوت می‌زنید؟
سیدعلی: استراحت که نه؛ به موازات انجام امور مربوط به درمان مصدومیت، از هفته آینده تمریناتم را آغاز خواهم کرد تا آماده باشم و هر زمانی که کمیته داوران اعلام کرد در تست مجدد شرکت کنم.

* اینکه زمان مشخص اعلام نشده، باعث نمی‌شود نتوانید برنامه ریزی کنید؟
سیدعلی: آقای افشاریان اعلام کردند زمان مشخص نیست اما مصوبه کمیته داوران برای نیم فصل است.

* شما قرار بود فصل گذشته خداحافظی کنید؟
سیدعلی: این شایعه‌ای است که قبل از دربی در فضای فوتبال پیچید. از ابتدا هم قرار نبود خداحافظی کنم و نمی‌دانم این شایعه از کجا به‌وجود آمد. فیفا سن داوری را برداشته و آنها به این نتیجه رسیدند که داوران تا هر زمانی آمادگی جسمانی داشته باشند، بنا به ضرورت و نیاز فیفا می‌توانند قضاوت کنند اما در فوتبال ایران قانون 45 سال هنوز وجود دارد و بنابراین من می‌توانم یک سال دیگر قضاوت کنم و اگر این قانون برداشته شود و آمادگی جسمانی داشته باشم و کمیته داوران به خدمات من نیاز داشته باشد، قضاوت خواهم کرد.

* اگر موافقید از این فضای تست و خداحافظی کمی فاصله بگیریم. دوست داشتم درباره این دو دهه داوری‌تان صحبت کنید.
سیدعلی: به نظرم داوری یک شغل نیست و یک حرفه‌ است. یک حرفه که بیش از حد توان و انرژی و زمان می‌گیرد؛ هم از بعد روانی و هم از بعد جسمانی. شاید عوام بگویند خب شما هفته‌ای 90 دقیقه را سوت می‌زنی و می‌روی اما واقعا اینطور نیست و ما هفته‌ای ٣ تا ۵ جلسه تمرین سخت داریم. بحث مالی که اصلا وجود ندارد و اگر مصدوم شویم کلیه هزینه‌های درمان بر عهده خودمان است و در بعد روانی هم علی‌رغم اینکه پیشنهاد دادیم اراده‌ای برای استخدام روانشناس در حوزه داوری وجود ندارد.

* بله، اما دوست داشتم بیشتر در مورد خود داوری صحبت کنید. چیزی که جلو چشم است؛ تهدیدها و تهمت‌ها و... .
سیدعلی: ببینید در فوتبال ایران اگر یک بازیکن یا مربی یا مدیر باشگاه به داور اتهام بزند آیا به آن نسبت جریمه می‌شود؟ مثلا کسی که 30 میلیارد قرارداد دارد، 30 میلیون جریمه می‌شود؛ این اصلا بازدارندگی ایجاد می‌کند؟ آقای حسن‌زاده (رئیس محترم کمیته داوران) در سمینار داوران حضور نداشتن تا از ایشان این سوال را بپرسیم که شما همیشه فرمودند خط قرمز ما داوران هستند اما خیلی‌‌ها به ما تهمت زدند، آیا کاری کردید؟ اگر تهمت‌هایی که زدند واقعی بود چرا برخورد نکردید و اگر واقعی نبود و فقط تهمت بود چرا رفتاری نکردید که همگان متوجه بشوند که عواقب تهمت زدن چیست؟

* به نظرتان داوران چه جایگاهی در فوتبال ایران دارند؟
سیدعلی: هیچکس به استادیوم نمی‌آید که داور را ببیند. در طول این سال‌ها به این نتیجه رسیدم که داوران کم ارزش‌ترین آدم‌های فوتبال هستند؛ هیچکس داوران را دوست ندارد. همه فکر می‌کنند ما می‌رویم داخل زمین حق تیم‌شان را بخوریم. هر داوری دوست دارد بهترین عملکرد را داشته باشد که پیشرفت کند. می‌گویند فلان داور استقلالی است یا پرسپولیسی است. مگر می‌شود یک داور این میزان هجمه را در سطح کشور به خودش بخرد که مثلا فلان تیم سود ببرد؟ خود هوادار می‌آید در شغلش یک کاری کند که بدترین ضربه را بخورد تا تیم موردعلاقه‌اش سود ببرد؟ داوران به‌خاطر این حرفه نه می‌توانند تفریح مناسب مثل بقیه داشته باشند نه تغذیه باب میل نه حتی استراحت مناسب.
الان استراحت بین فصل بوده، اما ما رفتیم که فشار تمرینات را زیاد کنیم چون تست آمادگی جسمانی داشتیم. من در طول ۳۶۵ روز سال یک هفته نیست که تمرین نکرده باشم. نمی‌گویم ناراضی‌ام؛ اینها عجز و لابه هم نیست، واقعیت است.

* به عقب برگردید دوباره داور می‌شوید؟
سیدعلی: بله. من از داوری فوتبال ممنونم چون داوری فوتبال باعث شد در سطح کشور شناخته شوم و در کنار آن به دنبال تحصیلات عالیه بروم، در دانشگاه تدریس کنم و موقعیت اجتماعی مناسبی داشته باشم. اگر به عقب برگردم باز هم داوری را انتخاب خواهم کرد اما از کسانی که باید از داوری حمایت شایسته کنند، گله مندم. پرکارترین داوران ایران در فصل گذشته 11 بازی قضاوت کرده‌اند که با افزایش چشمگیر دستمزد داوران (به نسبت حق الزحمه سنوات قبل) حمعا حدود ۵۰ میلیون تومان می‌شود. تازه این دستمزدِ فعال‌ترین داوران وسط است و حق الزحمه کمک داوران و داوران چهارم کمتر از این مبلغ است.

* موافقید برویم سراغ جزئیات؟ مثلا بازی پرسپولیس - استقلال که قضاوت کردید.
سیدعلی: سر جریان پرسپولیس - استقلال چرا هیچکس از آقایان زحمت عذرخواهی به خودش نداد؟ آنها که فهمیدند خودشان برگه تعویض را دیر دادند. می‌خواهم بگویم مسئولان باشگاه خودشان را از تک و تا نمی‌اندازند چون هوادار از آنها انتظار نتیجه دارد و چه دیواری بهتر از دیوار کوتاه داوری؟ چون داور اجازه ندارد مصاحبه کند و به همین دلیل نمی‌تواند از خودش و عملکردش دفاع کند. نتیجه چه می‌شود؟ داور می‌ماند و هجمه رسانه‌ای باشگاه‌ها. از طرف دیگر هوادار هم چون معیارش اطلاعاتی است که از تریبون باشگاه به دست می‌آورد شروع به حمله به داور در فضای مجازی و گاها در فضای واقعی می‌کند. البته به کرات اتفاق افتاده که وقتی واقعیت موضوع را می‌شنوند بابت رفتار و هتاکی‌ها و تهمت‌های‌شان عذرخواهی می‌کنند.

* به نظرتان در آن بازی قضاوت خوبی داشتید؟
سیدعلی: درباره آن بازی سعی کردم قضاوت خوب و عادلانه‌ای داشته باشم. وسط زمین خطاهایی بود که شاید از چشم داور دور بماند؛ مثلا آوانتاژ ندهی یا از این دست اشتباهات سهوی. معیار برای ما نظر کمیته داوران و ناظر مسابقه است که همگی اذعان داشتند اشتباهات در داوری دربی، در نتیجه مسابقه تاثیرگذار نبوده است. شاید وسط زمین یکی دو صحنه بوده که از دست ما در رفته اما خدا را صد هزار مرتبه شکر در کنار نمایش زیبایی که تیم ها ارائه کردند با توجه به پارامترهایی که عرض کردم، ما اشتباه تاثیرگذار نداشتیم.

* اما آن تعویض در لحظه گل پرسپولیس باعث شد تا پرسپولیسی‌ها نظر دیگری داشته باشند.
سیدعلی: قبلا کارشناسان هم به دفعات توضیح داده‌اند که پروسه تعویض یک تشریفاتی دارد. از نظر قانون این تشریفات تا قبل از آخرین توقف قبل از گل تیم استقلال انجام نشده بود. از منظر قانون باید: ١- کارت تعویض به مسئول مسابقه داده شود ٢- اسم بازیکن در لیست تیم توسط ناظر مسابقه چو و تایید شود ٣- داور چهارم بعد از چک کردن بازیکن و آماده کردن تابلو تعویض به همراه بازیکنی که قصد ورود به زمین را دارد کنار زمین بیاید. از اینجا به بعد در اولین توقف، تعویض انجام می‌شود.

* چرا وقتی تشریفات انجام شد اجازه تعویض ندادید؟
سیدعلی: وقتی انجام شد که بازی در یک سوم دفاعی پرسپولیس در جریان بود؛ من بازی را متوقف کنم که تعویض انجام شود؟ بازی زمانی از توقف افتاد که پرسپولیس گل خورد و من اجازه تعویض دادم. اگر توپ به کرنر می‌رفت یا اوت می‌شد یا هر اتفاق دیگری رخ می‌داد که بازی از جریان بیفتد، من اجازه تعویض را می‌دادم.

* بعد هم که اعتراض شدید آقای گل‌محمدی؛ یادم هست که یک لبخندی هم روی صورت شما بود.
سیدعلی: نمی‌دانستم بابت چه چیزی اعتراض می‌کند و بسیار متعجب بودم؛ حالت صورتم هم به همین خاطر بود و لبخند یا خنده خاصی نبود. زمانی هست که به تصمیمت شک می‌کنی که شاید اشتباه کردی اما آن زمان اصلا نمی‌دانستم به چه چیزی اعتراض می‌کند... اول گفت آفساید است، گفتم کمک داور روی خط تشخیص داده که نیست؛ واقعا هم آقای مروجی روی آن صحنه عالی کار کرد و خوب تشخیص داد و حق به حق‌دار رسید. بعد در فاز بعدی گفتند نگذاشتی ما تعویض کنیم، گفتم کدام تعویض؟ پس از آن من دیگر حرف نزدم چون واقعا باید از تجربه‌ام در آرامش فضای مسابقه استفاده می‌کردم.

* اما رفتار آقای گل‌محمدی چیزی بیشتر از اعتراض بود؛ وارد زمین شد و ماجراهایی که دیدیم. شما عصبانی نشدید که واکنشی نشان بدهید؟
سیدعلی: بالاخره باید یک فرقی بین داور باتجربه و آدم معمولی باشد. فکر می‌کنم لطف خدا بود که از تجربه‌ام برای آرامش داشتن استفاده کردم. البته شما حرف‌های ایشان را نشنیدید...

* یعنی حرف رکیک زدند؟
سیدعلی: من گزارشم را نوشتم و کمیته انضباطی هم حکمش را داد!

* آخر آقای گل‌محمدی شاید کسی نباشد که همچین کاری کند و یا حرفی بزند...
سیدعلی: این برداشت شما است. آدم‌ها در عصبانیت و شاید آن جنون آنی خودشان را نشان می‌دهند. من یک کلمه از حرف‌هایش را جواب ندادم و الفاظی که گفت را هم نمی‌توانم بگویم.

* شما او را درک کردید که به هر حال شاید چون تیمش نتیجه را از دست داده اینطور عصبانی است؟
سیدعلی: من چون با کفش ایشان راه نرفته‌ام نمی‌توانم قضاوتش کنم اما امیدوار بودم وقتی آدم‌ها آرام شدند حداقل با خودشان رو راست باشند.

* یعنی از او گله دارید که بعدا هم روی موضعش ماند. در فضای مجازی اوضاع از نگاه شما به‌عنوان داور بازی چطور بود؟
سیدعلی: به هر حال آدم‌ها در عصبانیت خیلی با شما بد صحبت می‌کنند اما خیلی‌ها بودند که آمدند حلالیت گرفتند. البته جالب اینجاست شماره تماس و موبایل و خانه ما در فضای مجازی دست به دست می‌شد که این بی تقوایی است. هیچ داوری عمدا هیچ اشتباهی را نمی‌کند؛ من که این کار را هیچوقت نکردم... برخی گفتند دو سال بعد می‌آیی اعتراف می‌کنی اما من از خودم مطمئنم هیچ اشتباهی را عمدا انجام ندادم. شاید در یک بازی صحنه‌ای را ندیدم یا بد دیدم یا اشتباه تشخیص دادم اما هیچ اشتباهی را عمدا انجام ندادم.

* اما خیلی تهمت شنیدید، هم از فرهاد مجیدی و هم از یحیی گل‌محمدی.
سیدعلی: این یک موهبت است که شاید هیچوقت نمی‌توانم عمدی اشتباه کنم. من هیچوقت با هیچ تیمی با هیچ مربی‌ای مغرضانه رفتار نکردم. سال پیش بازی استقلال - آلومینیوم را برای آقای مجیدی قضاوت کردم و دیدید که آن اتفاقات بازی فولاد هیچ اثری نداشت. برای من هر بازی تمام شود پرونده‌اش در بایگانی می‌رود و من آدم‌ها را به خاطر رفتار قبلی قضاوت نمی‌کنم.

* یعنی برای پرسپولیس هم سوت بزنید آن بازی هیچ اثری در ذهن‌تان نخواهد داشت؟
سیدعلی: به هیچ وجه. زندگی جریان دارد و داوری تمام زندگی نیست. ممکن است در خیابان با آقای گل‌محمدی همدیگر را ببینیم و سلام علیک کنیم. در فوتبال هم مطمئن باشید مغرضانه قضاوت نخواهم کرد.

* گفتید اگر در خیابان همدیگر را ببینیم... بعد از بازی تماسی با او نداشتید؟
سیدعلی: نه؛ هیچ صحبتی نداشتیم و نه ایشان تماسی داشت و نه من چون دلیلی برای این کار وجود نداشت. هر کسی در این فوتبال است می‌داند من سعی کردم فاصله‌ام را با مربیان و بازیکنان و مدیران حفظ کنم چون تا با کسی سلام و علیک کنی، یک عده داستان می‌سازند.

* شما می‌گویید مطمئنید که اشتباه نکردید یا بهتر بگویم اشتباه عمدی نکردید. بنابراین در ذهن‌تان یحیی گل‌محمدی را می‌بخشید؟
سیدعلی: من آقای گل محمدی را... ببین بگذار اینطور بگویم من اگر قضاوت دیگری برای پرسپولیس یا آقای گل‌محمدی انجام بدهم آن صحنه دربی هیچ تاثیری در سوتم نخواهد داشت. من با چند نفر سر پل صراط کار دارم چون به من تهمت زدند و از سوی دیگر نه اجازه مصاحبه داشتم و نه به غیر از یکی دو نفر کسی از من دفاع کرد؛ من ماندم و یک هجمه گسترده‌ای. مردم هم چیزی را باور می‌کنند که می‌بینند و از تریبون باشگاه‌شان می‌شنوند در حالی‌که من اجازه نداشتم چیزی که واقعیت است و در ذهنم بود را جهت تنویر اذهان عمومی بازگو کنم.

* به نظر خیلی دل پری دارید.
سیدعلی: من ۲۷ سال از شیرین‌ترین لحظات زندگی‌ام را برای داوری گذاشتم؛ لذت بردم، دوستان زیادی پیدا کردم و شهرهای زیادی دیدم. الان به هر شهری بروم یک ربع بعد یک آشنا دارم. شاید داوری در شغلی هم که دارم بی تاثیر نبوده و همینطور تحصیلات عالیه. اما در چند بازی واقعا رفتار منصفانه‌ای با من نکردند؛ نه فقط با من، بلکه جامعه داوری مبتلا به این موضوع است.

* آقای کرمانشاهی هم از داوری خداحافظی کرد.
سیدعلی: باور کنید سر چند بازی شاید ماه‌ها زندگی من مختل شد. آقای زاهدی‌فر، رضا عادل، صفایی، رحیم‌زاده، داماد آقای افشاریان، میرزابیگی، داوودزاده در تست رد شدند. نمی‌شود همه را بگویی آمادگی جسمانی، یک بخشی بحث روانی است. همانطور که گفتم هیچکس نمی‌آید استادیوم تا داور را ببیند و در یک کلام ما داوران در فوتبال محبوب نیستیم.

* در آینده وارد شغل مدیریتی فوتبال خواهید شد؟
سیدعلی: من تجربه کار مدیریتی در ورزش کلان‌شهر تهران را دارم ولی فعلا در حوزه فوتبال چون داور فعال هستم امکان این کار وجود ندارد.

* در آینده چطور؟ 
سیدعلی: در آینده احتمال هرچیزی وجود دارد.

* حرف پایانی دارید؟
سیدعلی: در خاتمه ضمن تبریک به تیم داوری فوتبال ایران در جام جهانی ۲۰۲۲ امیدوارم دوستان عزیزم آقایان دکتر علیرضا فغانی، دکتر محمدرضا منصوری و مهندس محمدرضا ابوالفضلی که از همکاران شهرداری تهران هستند در این مسابقات موفق بوده و باعث سرافرازی جامعه داوری فوتبال کشور باشند. همچنین امیدوارم با حمایت مضاعف مسئولین، داوری فوتبال به جایگاه واقعی خود برسد و احترام متقابل بین تمام اجزای فوتبال به وجود بیاد.