جام جهانی و باز هم حاشیه برای لباس تیم ملی

اکنون کمتر از دو هفته به آغاز جام جهانی باقی است، ولی حواشی لباس تیم ملی ایران مثل همیشه انگار تمامی ندارد؛ پیراهنی که گویا سایت فدراسیون فوتبال تصویر آن را به اشتباه، یک روز پیش از رونمایی منتشر کرد که البته به همان تصویر هم نمی‌شود اتکاء کرد؛ چراکه مثل همیشه، هیچ حرف قابل استناد جدی در این حوزه زده نشده است.

سال‌ها است که مسئولان نهاد‌ها و ارگان‌های مختلف، در بزنگاه‌های حضور در رویداد‌های مختلف جهانی، حواشی مختلفی را به دلیل دقیقه نودی بودنشان، به جان می‌خرند.

درحقیقت ایران هر گاه قصد حضور در رویدادی جهانی را داشته، آنقدر دیر به فکر افتاده که آنچه در نهایت ارائه شده، با موجی از انتقاد‌ها و حواشی همراه شده است.

انتظار می‌رفت ایران نیز به رسم حضور در جام جهانی قطعه یا قطعاتی موسیقی مختص به حضور در این رویداد تهیه کند، ولی پس از معرفی محمد معتمدی به عنوان گزینه انتخابی برای این رویداد، او در فضای مجازی خود، مباحث دیگری اعلام کرد؛ ماجرایی که شاید اگر مسئولان مربوطه کمی زودتر می‌جنبیدند، به اینجا ختم نمی‌شد و حتی می‌توانستند با انتخاب خواننده‌ای متناسب، قطعه‌ای تولید کنند که نسبت به دوره‌های قبل ماندگارتر باشد.

و اما طراحی لباس این رویداد، موضوع دیگری است که آن هم طی دوره‌های مختلف به دلیل نوع برنامه‌ریزی‌ها، با حواشی همراه بوده است. این درحالی است که لباس تیم ملی هر کشوری در جام جهانی، یکی از ویترین‌های جدی برای جنبه‌های هنری هر کشور است. درواقع یکی از نمود‌های هنر‌های تجسمی هر کشوری در عرصه‌های بین‌المللی، طراحی لباس تیم ملی فوتبال آن کشور است.

یکی از بحث‌های مربوط به این لباس، به حذف تصویر یوز ایرانی برمی‌گردد، آن هم در شرایطی که طراحان این ایده معتقد بودند، آمدن یوزپلنگ‌های آسیایی به لباس تیم ملی در سال‌های گذشته توانسته بود توجه بسیاری را به این گونه و اهمیت حفاظت آن جلب کند.

استفاده از تصویر یوزپلنگ آسیایی نخستین بار در مسابقات جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل روی پیراهن ملی‌پوشان فوتبال ایران نقش بست تا درباره روی این گونه ارزشمند فرهنگ‌سازی کند و از خطر پیش روی یوز‌ها بگوید. این حرکت محیط زیستی چنان توجهات را به خود جلب کرد که در سال ۹۷ وقتی خبر رسید بازیکنان تیم ملی بدون یوزپلنگ‌ها به زمین سبز جام جهانی روسیه پا می‌گذارند، طراحی لباس ملی‌پوشان باز هم مورد نقد قرار گرفت و در پاسخ به واکنش‌ها گفتند این کار با تصمیم فدراسیون نبوده است.

اکنون پس از چهار سال ساعدی‌فر، مالک برند لباس تیم ملی پیشتر گفته بود، طبق توافقی که بین وزارت ارشاد، فدراسیون فوتبال و طراحان ایجاد شد، یوز از پیراهن تیم ملی برای جام جهانی حذف شده، ولی نمادی از پوستِ یوز بر روی لباس طراحی شده است.

اما استفاده از نقشی از پوست یوزپلنگ بر لباس‌ها انتقاد برخی از فعالان محیط زیست را به دنبال داشته است؛ به این مبنا که آن‌ها می‌گویند «طرح پوست یادآور شکار و تاکسی‌درمی است، نه زندگی و حفاظت از گونه در معرض خطر.»

علاوه بر این، نکته مهم دیگر این است که فیفا برای جام جهانی ۲۰۲۲ بر حفاظت از محیط زیست تاکید بسیار داشته است و برنامه پایداری فیفا در جام جهانی قطر حفاظت از محیط زیست را به عنوان یکی از پنج ارزش خود معرفی کرده است.

از حواشی حذف تصویر یوز ایرانی هم که بگذریم، می‌رسیم به روایت‌های چندگانه رونمایی از پیراهن تیم ملی که به علت ناهماهنگی‌ها، هر بار حاشیه جدیدی به وجود می‌آید.

در ابتدا قرار بود که مراسم رونمایی از پیراهن تیم ملی یکشنبه ۱۵ آبان برگزار شود، ولی این امر به تعویق افتاد و به ۱۷ آبان موکول شد.

با این حال یک روز قبل از مراسم رونمایی، تصویری در فضای مجازی منتشر شد که گفته شد پیراهن هواداری تیم ملی است، ولی فدراسیون فوتبال در واکنش به آن، تصویر پیراهن تیم ملی را در جام‌جهانی منتشر کرد.

در اطلاعیه فدراسیون فوتبال آمده است: «در پی انتشار تصویری از پیراهن هواداری که توسط کارگروه مد و لباس زیر عنوان «پیروز» طراحی شده، فدراسیون فوتبال اعلام می‌کند این پیراهن با فدراسیون فوتبال و تیم ملی هیچ ارتباطی ندارد و همانطور که از پیش اعلام شده قرار است فردا (سه‌شنبه ۱۷ آبانماه) با حضور مقامات و مسئولان ورزشی کشور از پیراهن رسمی تیم ملی در رقابت‌های جام‌جهانی رونمایی شود.»

البته پس از دقایقی، عکس پیراهن تیم ملی از متن خبر اطلاعیه فدراسیون حذف شد.

همچنین گفته می‌شود که انتشار تصویر پیراهن تیم ملی قبل از مراسم رونمایی توسط فدراسیون فوتبال در شرایطی است که چند هفته پیش یکی از سایت‌های معتبر خارجی تصویر پیراهن تیم ملی را در جام‌جهانی قطر منتشر کرده بود و پیشتر هم در مراسمی لباس طرفداران تیم ملی فوتبال در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر با نام «پیروز» در دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی رونمایی شد.

تمام این ماجرا‌ها و حواشی در حالی رخ داده است که خارج از ایران برای طراحی پیراهن چنین رویداد‌هایی دو یا سه سال قبل از رویداد طی یک برنامه‌ریزی، به برند‌های ورزشی بزرگ سپرده می‌شود. همچنین طراحان چنین محصولاتی در رشته‌های طراحی لباس ورزشی تحصیل کرده‌اند تا بدین منظور بتوانند محصول مناسبی ارائه دهند. این محصولات باید کشور تیم مورد نظر و بازیکن‌های مطرح را بازنمایی کند و برای طرفداران جذاب باشد. دست آخر هم وجه تجاری لباس‌های فوتبالی است که البته در کشور ما به‌دلیل جاری نبودن کپی‌رایت، چندان محلی از اعراب ندارد.

به هر حال به نظر می‌رسد که این همه آشفتگی در زمینه لباس تیم ملی ایران در دوره‌های مختلف آوردگاه جام جهانی، همواره به دو دلیل بی‌برنامگی یا تضاد منافع فردی از یک پروژه با قابلیت‌های مالی است.