بهسازی محله سرچشمه گرگان نماد اقدام مشترک بازآفرینی شهری

به گزارش خبر فوری ، تفاهم نامه چندجانبه برای احیاء بافت تاریخی گرگان هرچند دیرهنگام به امضاء رسید و کمی با تاخیر وارد فاز اجرایی شد اما هم اکنون بهسازی محله سرچشمه به عنوان نخستین گذر تاریخی بافت تاریخی گرگان به نماد اقدام مشترک بازآفرینی شهری تبدیل شده است.

۳۱ فروردین سال ۱۳۹۴همزمان با روز جهانی بناها و محوطه های تاریخی تفاهم‌نامه چند جانبه‌ای بین شهرداری گرگان، اداره کل میراث فرهنگی و راه و شهرسازی و استانداری گلستان و دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان به امضاء رسید و در این تفاهم‌نامه احیاء پنج گذر تاریخی - فرهنگی بافت قدیم گرگان در یک بازه زمانی چند ساله در دستور کار قرار گرفت و گذر تاریخی سرچشمه (نعلبندان تا مصلی) به عنوان نخستین گذر بری احیاء انتخاب شد.

هرچند احیاء این گذر تاریخی با تاخیر همراه بود اما هم‌اکنون بهسازی و احیاء این مرکز محله به روزهای پایانی نزدیک می‌شود.

ناظر پروژه های دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان با محله سرچشمه، به عنوان قدیمی‌ترین، دست نخورده‌ترین و یکی از بازماندگان معماری اصیل گرگانی در حوزه تکایا است، به خبرنگار مهر اظهار کرد: به دلیل وجود مظهر قنات در مرکز محله که در گذشته آب شرب ساکنان محله را تامین می‌کرده و به همین دلیل سبب رونق و ایجاد محل مناسبی برای سکونت خانوارها محسوب می‌شده محله سرچشمه نامیده شده است.

رضا مهدی پور افزود: محله سرچشمه هم مانند سایر محلات قدیمی استرآباد بدون طرحی از پیش تعیین شده و براساس خواسته‌ها و نیازهای ساکنین با افزایش جمعیت استارباد شکل گرفته است و از آن دسته معدود محلاتی است که محدوده اصیل آن به‌صورت بکر باقی مانده است.

وجود خانه‌های اعیانی در هسته مرکزی بافت

وی ادامه داد: در هسته مرکزی بافت، خانه‌های اعیانی زیادی (مجموعه تاریخی باقری، مجموعه تاریخی تقوی، خانه تاریخی شیرنگی، خانه تاریخی رضاقلی نژاد، خانه خراسانی و ...) و عناصر شاخصی مانند امامزاده نور وجود دارند. همچنین گذر سرچشمه یا راسته اصلی محله سرچشمه مرتبط کننده بازار نعلبندان به میدانگاه مصلی یا همان مرکز محله سرچشمه است.

هدف از مرمت محله سرچشمه ارتقاء کیفیت سیما و منظر شهری در حوزه‌ی تاریخی، ارتقاء کیفیت زندگی در فضاهای عمومی شهری، احیاء هویت تاریخی در راستای کمک به احیاء هویت اجتماعی و اقتصادی استناظر پروژه‌های دفتر بهسازی و احیاء بافت تاریخی گرگان با اشاره به اینکه در دهه هفتاد بنا و محوطه امامزاده نور توسط شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران مرمت شد، اضافه کرد: مرمت و بهسازی محله سرچشمه از اواخر سال ۱۳۹۵ با مشارکت سازمان میراث فرهنگی با مرمت ضلع غربی مرکز محله آغاز و پس از آن توسط شرکت بازآفرینی شهری با انجام عملیات بهسازی تکیه جوانان و مسجد الاقصی ادامه پیدا کرده است.

وی تصریح کرد: اقداماتی که در اضلاع مختلف محله سرچشمه انجام می‌شود متفاوت است ولی به طور کلی درجهت امر بهسازی هر یک از اضلاع این مرکز محله، سازمان‌های میراث فرهنگی، راه و شهرسازی و شهرداری دخیل بوده‌اند به‌طوری‌که در رابطه با ضلع غربی که شامل چندین تکیه است سازمان میراث فرهنگی، در رابطه با ضلع شرقی که شامل پیرتکیه و گوشواره‌هاست در حدود ۱۰ سال قبل سازمان میراث فرهنگی با همراهی هیئت امنا و در حال حاضر شهرداری در آن فعالیت داشته‌اند.

اقدامات متفاوت دستگاه‌های اجرایی با اهداف یکسان

به گفته مهدی پور علاوه بر این در ضلع شمالی (تکیه جوانان)، راه و شهرسازی و قسمت‌هایی از این ضلع در زمینه جداره سازی سازمان میراث فرهنگی اقداماتی انجام داده اند و همچنین در ضلع جنوبی (مسجدالاقصی) راه و شهرسازی به‌طور کامل به امر مرمت و بهسازی پرداخته و بهسازی خانه تاریخی شیرنگی بر عهده سازمان میراث فرهنگی است و هزینه مرمت گوشواره‌های پیرتکیه را خیرین حوزه بازآفرینی شهری تقبل کرده‌اند.

وی خاطرنشان کرد: میزان پیشرفت فیزیکی در اضلاع مختلف متفاوت است اما به‌طور کلی در رابطه با تکیه جوانان ۹۵درصد، پیرتکیه و گوشواره‌ها ۹۵درصد، مسجدالاقصی در حدود ۷۵ درصد و خانه تاریخی شیرنگی و ضلع غربی هم ۱۰۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند.

وی گفت: هدف از مرمت محله سرچشمه ارتقاء کیفیت سیما و منظر شهری در حوزه‌ی تاریخی، ارتقاء کیفیت زندگی در فضاهای عمومی شهری، احیاء هویت تاریخی در راستای کمک به احیاء هویت اجتماعی و اقتصادی است اما از آنجایی که دستگاه‌های مختلف در امر مرمت و بهسازی مرکز محله سرچشمه دخیل بوده‌اند اقدامات متفاوت با اهدافی یکسان انجام شده است.

مهدی پور توضیح داد: به عنوان مثال سازمان میراث فرهنگی در امر مرمت و بهسازی اصول متفاوتی دارد اما به علت کمبود بودجه به اجبار در ضلع غربی فقط به‌صورت پوسته‌ای کار می‌کند و یا سازمان راه وشهرسازی انتظار می‌رود تنها به پوسته بیرونی بنا بپردازد اما در بحث مسجدالاقصی و تکیه جوانان به‌طور کامل سعی در دست‌یابی به هدف امر مرمت داشته است و در حوزه استحکام بخشی و مرمت داخلی مجموعه‌ها وارد شده است.

معرفی سرچشمه به عنوان محور گردشگری بافت تاریخی گرگان

مدیر پایگاه بافت تاریخی گرگان جزییات بیشتری از مرمت و بهسازی محله سرچشمه ارائه و به خبرنگار مهر اظهار کرد: محله سرچشمه به عنوان محور گردشگری بافت تاریخی گرگان انتخاب شده و اقدامات مرمتی در آن از سوی میراث فرهنگی گلستان با خرید برخی از خانه‌های تاریخی از جمله خانه شیرنگی در سال ۱۳۷۳ آغاز شده است.

تبدیل محله سرچشمه به پیاده راه در دستور کار قرار دارد و در حال تامین زمین برای احداث پارکینگ در این محله هستیم که بتوانیم از این گذر به عنوان گذر گردشگری بهره ببریمعالیه ملک شاهکویی افزود: در سل گذشته با همکاری میراث فرهنگی، اداره کل راه و شهرسازی (دفتر بهسازی) و شهرداری گرگان برای نخستین بار مرکز محله سرچشمه و محور نعلبندان تا مصلی برای اقدام مشترک بهسازی و احیاء پایلوت قرار گرفت.

وی ادامه داد: کف‌سازی محله توسط شهرداری آغاز شد و میراث فرهنگی هم به مرمت مغازه‌های تجاری چوبی باقی مانده در این محور اقدام کرد و در کنار آن در سمت جنوب در مرکز تکایای سرچشمه جداره سازی تکیه جوانان، خانه شیرنگی و ... انجام شد.

مدیر پایگاه بافت تاریخی گرگان اضافه کرد: اداره کل راه و شهرسازی هم جداره سازی و مرمت بخشی از تکایای محله از جمله پیر تکیه و مسجدالاقصی را در دستور کار دارد و این اقدامات قبل از اجرا در چندین جلسه شورای فنی میراث فرهنگی استان مورد بررسی قرار گرفت و تغییرات و اصلاخات انجام و این پروژه‌ها هم‌اکنون در حال اجراست.

ملک شاهکویی با اشاره به اینکه سال ۹۶ حدود ۶۰۰ میلیون تومان و سال گذشته حدود ۳۵۰ میلیون تومان از کمک‌های بلاعوض سازمان میراث فرهنگی به مرمت، اندود کاهگِل و مرمت پوشش بام خانه‌های تاریخی این محور اختصاص یافت، خاطرنشان کرد: مرمت و بهسازی محله سرچشمه هنوز در برنامه‌های اولویت دار میراث قرار دارد و امیدواریم با کمک اداره کل راه و شهرسازی و شهرداری گرگان کار بهسازی این محله امسال به پایان برسد.

اتمام کف سازی و جداره سازی سرچشمه تا پایان سال

در ادامه شهردار گرگان به خبرنگار مهر گفت: کف سازی محور سرچشمه (بازار نعلبندان تا مصلی) در حال انجام است و پیمانکار دیواره سازی این محله هم نهایی شده است.

عبدالرضا دادبود افزود: این محله به عنوان نخستین گذر تاریخی برای احیاء انتخاب شده است و امیدواریم هرچند مسیر گذر طولانی است و در اجرا با مشکلات و چالش‌هایی همراه بوده‌ایم و برخی دستگاه‌های خدمات رسان همکاری لازم را نداشته‌اند اما امسال کار احیاء و بهسازی گذر سرچشمه به پایان برسد.

وی ادامه داد: تبدیل محله سرچشمه به پیاده راه در دستور کار قرار دارد و در حال تامین زمین برای احداث پارکینگ در این محله هستیم که بتوانیم از این گذر به عنوان گذر گردشگری بهره ببریم.

هرچند از بهسازی محله سرچشمه به عنوان نماد اقدام مشترک بازآفرینی شهری یاد می‌شود اما دستگاه‌های متولی باید با احصاء نقاط قوت و ضعف در اجرای طرح احیاء این گذر، احیاء چهار گذر تاریخی و فرهنگی بافت تاریخی گرگان را با سرعت دنبال کنند.

منبع: مهر

73