تب داغ پس‌روی آب بر پیکر خلیج گرگان

کارشناسان تغییر اقلیم و گرمایش جهانی، برداشت بی‌رویه از سفره‌های آبی اطراف خلیج، کاهش بارندگی و افزایش تبخیر را به عنوان مهمترین دلایل خشک شدن خلیج گرگان مطرح می کنند.

طبق جدیدترین نظریه مبتنی بر داده علمی که از سوی سازمان نقشه بردای کشور ارئه شده سرعت خشک شدن خلیج گرگان بسیار نگران کننده است .

کارشناس سازمان نقشه برداری کشور از خشک شدن ۲۷ درصد از مساحت خلیج گرگان در سال‌های اخیر خبر داد و گفت : خلیج گرگان حدود ۴۰۰ کیلومتر مربع وسعت داشته که بیش از ۱۰۰ کیلومتر مربع آن خشک شده است.

فائزه سلامی در جریان بازدید از ایستگاه ترازسنج بندرترکمن افزود : به ازای یک سانتی متر کاهش سطح تراز آب دریای خزر حدود یک کیلومتر مربع از وسعت خلیج گرگان کاهش یافته و با افزایش رو به رشد گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی و در نتیجه کاهش سطح تراز آب دریا لزوم پایش مستمر سطح دریای خزر و خلیج گرگان بیشتر می شود.

معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه و مسوول تیم نمونه ‏برداری تحقیقاتی میدانی در خلیج گرگان هم در خصوص آخرین وضعیت این خلیج گفت: کم توجهی به کاهش عمق و مساحت خلیج گرگان که در اثر عواملی چون کم شدن تراز آب دریای خزر، بسته شدن راه های ارتباطی مانند کانال خزینی، نرخ بالای رسوب گذاری در ‏خلیج گرگان و میزان بالای ورود مواد مغذی به عنوان عامل رشد و تراکم بسیار زیاد علف های دریایی رخ می دهد این خلیج را به یک تالاب مرطوب داخلی تبدیل خواهد کرد.‏

حمید علیزاده لاهیجانی افزود: بسته شدن دهانه خلیج گرگان باعث می شود این پهنه آبی به سرعت ‏خشک شود زیرا میزان تبخیر ۲ برابر بیشتر از میزان بارش است و آبدهی رودخانه های ورودی به خلیج گرگان حتی در ‏شرایط طبیعی آن قدر نیست که بتواند کمبود آب آن را جبران کند.

وی گفت: در این شرایط تسهیل تبادل آب خلیج گرگان از مسیرهای طبیعی ‏برای جلوگیری از خشک شدن این پهنه آبی ضروری است.

معاون رییس جمهور و رییس سازمان محیط زیست هم اوایل آبان امسال مدیریت و احیای تالاب میانکاله و خلیج گرگان را یکی از اولویت های ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب ها اعلام کرده و نگاه علمی و کاملا تخصصی به استمرار اتصال آب دریای خزر به خلیج گرگان را مورد تاکید قرار داده بود.

عیسی کلانتری همچنین استفاده از فناوری های نوین و به خصوص دانش سنجش از دور در تعیین دقیق حجم آب مخزن تالاب‌های کشور به منظور تعیین حقابه و بررسی اثرات اکولوژیکی ناشی از نوسانات آب را بسیار ارزشمند دانست و بر تولید داده ها در ماه های مختلف سال و مقایسه آنها در سال های مختلف تاکید کرد.

خلیج گرگان که در سده های پیشین و در دوره سیطره قاجارها بر ایران با برخورداری از آب فراوان زمینه ایجاد بندرگاه هایی چون گز و ترکمن را فراهم کرده و از جمله مسیرهای ارتباطی ایران با اروپا از طریق شوروی به حساب می آمد، چند سالی است گرفتار چالش هایی از جمله خشکسالی شده که حل این مشکل موجب احیای این پهنه آبی و توسعه اقتصادی و گردشگری و زیست محیطی منطقه خواهد شد.

ثبت خلیج گرگان در سال ۱۳۵۴ به همراه تالاب میانکاله و لپو زاغمرز در استان مازندران به‌ عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر ثابت کرد این خلیج و نواحی اطراف آن یک مجموعه ارزشمند زیست ‌محیطی است که علاوه بر حفظ چرخه زیست دریای خزر در معیشت جوامع محلی اثرگذاری مستقیم دارد.

خلیج گرگان از لحاظ اقتصادی و اکولوژیکی دارای اهمیت بوده و در تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و غضروفی و جذب پرندگان مهاجر زمستانی نقش مهمی دارد.

این پهنه آبی از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و حوزه شهرستان های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر از ۶۰ کیلومتر طول و حداکثر ۱۲ کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی - غربی است.